Stypendia, dotacje, granty. W czasie pandemii sztuka pod ochroną

Samorządy starają się chronić budżety kultury i przesuwają dotacje z imprez na pomoc dla artystów. Priorytetem jest ratowanie miejsc pracy.

– Sytuacja niektórych instytucji jest dramatyczna, bo utraciły z powodu zamknięcia wpływy z biletów, a dotacja podmiotowa pokrywa np. 30 proc. kosztów stałych – powiedziała nam dyr. Aldona Machnowska-Góra ze stołecznego ratusza. – To dotyczy tych teatrów i muzeów, które sprzedawały bardzo dużo biletów. Musimy zwiększyć im dotacje, żeby zachowały płynność finansową i mogły wypłacać wynagrodzenia.

Pieniądze zaoszczędzone na odwołanych imprezach trafią właśnie tam, gdzie ponad połowa przychodów pochodziła z biletów.

Iluminacji nie będzie

Obecnie budżet stołecznego Biura Kultury, po cięciu o 10 mln zł, wynosi 263 mln zł. Oszczędzona kwota i 2,7 mln zł wcześniej przeznaczone dla Stołecznej Estrady posłużyły m.in. sfinansowaniu programu „Mobilni w kulturze” (1 mln zł) oraz zakupu nowości dla bibliotek (500 tys. zł).

Nie odwołano Warszawskich Spotkań Teatralnych i Festiwalu Nowa Europa, lecz tylko w porozumieniu z dyrektorami ograniczono ich budżety. Nie odbędą się obchody rocznicy Bitwy Warszawskiej, Wianki nad Wisłą, gale Nagrody Literackiej m.st. Warszawy i im. Ryszarda Kapuścińskiego oraz Festiwal Plac Defilad. Wstrzymane są przetargi na świąteczną iluminację.

CZYTAJ TAKŻE: Prezydent Gdańska: Każdy PIT może oznaczać pieniądze dla kultury

– W żadnej z 27 instytucji kultury samorządu Wrocławia nie zmniejszyliśmy dotacji i nie mamy takiego zamiaru – mówi Tomasz Myszko-Wolski z wrocławskiego ratusza. – W niektórych przypadkach wycofaliśmy dotacje na koncerty i festiwale niemożliwe do zorganizowania z powodów sanitarnych i komunikacyjnych. Tak jest w odniesieniu do Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego Dialog Wrocław przeniesionego na przyszły rok.

Inne festiwale przechodzą do internetu, jak Musica Polonica Nova, lub odbędą się symbolicznie, jak Wratislavia Cantans – w trzy dni września. Festiwal Filmowy Nowe Horyzonty połączy się z American Film Festival w listopadzie.

Prezydent Wrocławia zwiększył też do 1,4 mln zł fundusz na stypendia. Beneficjenci otrzymują 2500 zł miesięcznie przez rok lub przez pół roku. Wkrótce trzeci nabór. Do końca pandemii wprowadzono zasadę 1 proc. stawki czynszu za pracownie artystyczne w lokalach gminnych i konkurs na zakup ekspozycyjnych dzieł sztuki od wrocławskich plastyków. Wsparciem dla nich będą też dwie duże wystawy.

Zamrażanie wydatków

– Miasto, pomimo częściowej utraty wpływów, nie tylko utrzymuje dotacje dla instytucji kultury, ale już w czasie pandemii zwiększyło je – powiedział nam Dariusz Nowak, kierownik Biura Prasowego Krakowa. – Rada Miasta obniżyła też lub zawiesiła czynsze za miejskie lokale. Kraków jako miasto międzynarodowych festiwali jest też w kontakcie z partnerami w świecie, a organizatorzy imprez, których przeprowadzenie jest niemożliwe, otrzymali 40 proc. przyznanych dotacji na pokrycie kosztów związanych z ich organizacją lub na ich organizację w sieci. Pozostałe środki (60 proc.) zostały przeznaczone na pakiet „Kultura odporna”. To wzmocnione fundusze stypendialne i nowe granty. Część środków jest kierowana na koszty bieżące, w tym zatrudnienia, zwłaszcza w sytuacji znacznej utraty przychodów.

CZYTAJ TAKŻE: Ruszyło odmrażanie kultury. Przybywa atrakcji do zobaczenia

Jak powiedziała na konferencji prasowej Izabela Kuś, skarbniczka Gdańska, wstrzymanie działań promocyjnych i plenerowych ma dać miastu oszczędności rzędu 70 mln zł. Z kolei zamrożenie wydatków w dziewięciu instytucjach kultury do 30 września przyniesie ponad 3 mln zł. To mniej niż 5 proc. budżetu miasta na kulturę. Najwięcej, bo 700 tys. zł, zamrożono Instytutowi Kultury Miejskiej, a 400 tys. zł Gdańskiemu Teatrowi Szekspirowskiemu: Festiwal Szekspirowski się nie odbędzie.

Priorytetem jest utrzymanie miejsc pracy, dlatego zachowano dotację m.in. dla Teatru Miniatura, gdzie nie ma wpływów z biletów. Pomocy wymaga Europejskie Centrum Solidarności, któremu Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego już w 2019 r. zmniejszyło dotację o 3 mln zł.

– Po spadku dochodów z PIT i CIT szacujemy potencjalne oszczędności, które na skutek nierealizowania wydarzeń mogą powstać w budżetach instytucji kultury – powiedziała nam Justyna Makowska, dyr. Wydziału Kultury Poznania. – Rozumiemy jednak, że postój instytucji to także brak przychodów ze sprzedaży biletów czy najmu przestrzeni, więc nie jest to prosta kalkulacja.

Poznań nie podjął odgórnie decyzji o odwoływaniu wydarzeń kulturalnych. – Rozmawiamy z organizatorami o przesuwaniu działań lub dostosowaniu do wymogów sanitarnych. Proponujemy też wsparcie w formule małych grantów dla organizacji pozarządowych, rozpoczynamy pracę nad kolejnym konkursem stypendialnym dla osób fizycznych. Za kilka dni ogłosimy konkurs „Kultura na wynos” na najlepsze inicjatywy zrealizowane w trakcie kwarantanny.

Czekanie na lasery

Marta Kufel ze szczecińskiego ratusza informuje, że trwa analiza budżetu, która umożliwi podjęcie konkretnych decyzji. Na stypendia twórcze przeznaczono 200 tys. zł. Kolejne 50 tys. trafiło na wsparcie przedsięwzięć w sieci. Jeśli odbędą się Dni Morza 2020, wystąpią tylko lokalni artyści.

Na razie nie ma decyzji o cięciach w Olsztynie. W sprawie festiwali opracowano różne warianty, w zależności od obostrzeń, w tym przesunięcie wydarzeń na jesień i zimę.

CZYTAJ TAKŻE: Kiedy wrócą koncerty? Straty aren i teatrów dramatycznie rosną

W Toruniu największy niepokój dotyczy festiwalu laserów Bella Skyway, w którym pod koniec sierpnia bierze zazwyczaj udział kilkaset tysięcy widzów. – Dokonujemy zmiany w harmonogramach i kosztorysach wielu wydarzeń – mówi Magdalena Stremplewska, rzecznik prasowy prezydenta Torunia. – Mamy nadzieję, że przy zachowaniu wymogów sanitarnych większość z nich będzie mogła zostać zrealizowana w drugiej połowie roku, choć niekoniecznie w dotychczasowej formule.

Toruń realizuje teraz kolejny nabór wniosków na stypendia. Nagrodzono też pomysły indywidualnych twórców w ramach Toruńskiej Kulturalnej Majówki online.