Brak podwyżek to straty dla energetyki

Ostatnie przetargi na dostawy energii elektrycznej dla gmin wywołały falę niezadowolenia wśród samorządowców i serię zarzutów wobec firm energetycznych. Na czoło wysunęły się władze Rzeszowa, które zwróciły się z pismem do premiera Mateusza Morawieckiego, informując o monopolistycznych praktykach stosowanych przez państwowe spółki i narzucaniu przez nich rażąco wygórowanych cen prądu. Przedstawiciele branży energetycznej zwracają jednak uwagę, że trudno mówić o monopolu w przypadku postępowania przetargowego, gdzie swoje oferty przedstawia zwykle kilku sprzedawców, a wygrywa najtańsza opcja.

Specjalne komórki

W przypadku wspomnianego Rzeszowa dwa przetargi na dostawy energii na 2019 r. – do budynków publicznych i na potrzeby oświetlenia ulicznego – wygrała firma PGE Obrót. W przypadku pierwszego przetargu cena okazała się o 68 proc. wyższa niż dotychczasowa, ale i tak była najniższa spośród zaoferowanych przez inne firmy. W ostatnich kilku miesiącach PGE Obrót wygrała kilka dużych przetargów i podpisała umowy, na mocy których zapewni energię m.in. w Krakowie, Warszawie, Lublinie, Częstochowie i częściowo także we Wrocławiu (oświetlenie uliczne). Z kolei Tauron wygrał przetargi m.in. w Gorzowie Wielkopolskim i we Wrocławiu (zasilanie budynków), a Enea w Olsztynie i Poznaniu. W każdym z postępowań spółki oferowały znacznie wyższe ceny niż przed rokiem – podwyżki sięgały od 40 do 75 proc. I tu też pojawiły się zarzuty samorządowców o nierówne traktowanie gmin.

Tymczasem spółki energetyczne tłumaczą, że to zróżnicowanie ofert wynika z daty zakupu energii. Te samorządy, które zakontraktowały energię w 2017 r. na dwa–trzy lata, korzystają z innych stawek niż te, które ogłosiły postępowania przetargowe na przyszły rok dopiero w drugiej połowie 2018 r., czyli wówczas, gdy ceny energii na rynku hurtowym były na bardzo wysokim poziomie.

Część sprzedawców energii próbuje wyjaśniać przedstawicielom samorządów, jak działa rynek, co kształtuje cenę, a także co się na nią składa. – Już ponad dwa lata temu spółka PGE Obrót powołała wyspecjalizowaną komórkę ds. kontaktów z samorządami. Jej pracownicy edukują przedstawicieli samorządów, jak działa instrument gwarancji ceny w długoterminowych kontraktach oraz jakie są prognozy i tendencje na rynku cen energii elektrycznej – podkreśla Maciej Szczepaniuk, rzecznik PGE.

Spółka ta zachęca także samorządy do korzystania z elektronicznego biura obsługi klienta, gdzie na bieżąco po zalogowaniu przy aktualnie obowiązującej umowie można monitorować zużycie energii, porównując je do okresu poprzedniego. – Jest to dobry mechanizm do samodyscypliny i racjonalnego zarządzania zużyciem energii – dodaje Szczepaniuk.

Samorządy biorą też sprawy w swoje ręce i coraz chętniej decydują się na montaż paneli słonecznych czy modernizację oświetlenia ulicznego poprzez instalację oszczędnych źródeł światła z nowoczesnymi systemami jego sterowania. Dynamiczna sytuacja na hurtowym rynku energii jest więc dla wielu bodźcem do angażowania się w efektywność energetyczną i audyty w tym zakresie.

Podwyżki uzasadnione, ale bez przesady

Analitycy przekonują, że podwyżki cen energii elektrycznej są jak najbardziej uzasadnione. Są one przede wszystkim konsekwencją dwóch zdarzeń: wzrostu cen węgla i kosztów emisji CO2. Polskę dotyka to w szczególny sposób, bo nasz kraj 80 proc. energii elektrycznej produkuje z węgla – kamiennego i brunatnego. W III kwartale cena czarnego paliwa dla energetyki zawodowej wyniosła niemal 244 zł/t i była o 19 proc. wyższa niż przed rokiem. Uprawnienia do emisji CO2 wzrosły jeszcze mocniej. Obecnie kosztują powyżej 20 euro/t, podczas gdy na początku tego roku nie przekraczały 8 euro.

W reakcji gwałtownie wzrosły hurtowe ceny energii – we wrześniu 1 megawatogodzina na Towarowej Giełdzie Energii z dostawą na przyszły rok kosztowała nawet powyżej 300 zł, czyli o około 80 proc. więcej niż rok wcześniej. Obecnie polskie ceny hurtowe prądu oscylują wokół 280 zł za MWh, ale wciąż są wyższe niż u naszych sąsiadów. W III kwartale Polska miała średnie ceny 1 MWh energii wyższe o 18–23 zł niż w Szwecji, Niemczech czy Czechach.

Inaczej wygląda kwestia cen dla gospodarstw domowych, które podlegają zatwierdzeniu przez Urząd Regulacji Energetyki (URE). Jak podaje Eurostat, ceny te w Polsce należą do jednych z najniższych w Europie. Natomiast w przypadku innych grup odbiorców Polska plasuje się w połowie europejskiej stawki.

Do dyskusji o cenach prądu włączył się ostatnio prezes URE. Przekonuje, że proponowanie na wolnym rynku wyższych cen energii niż 330 zł/MWh nie znajduje uzasadnienia w obecnej sytuacji rynkowej. Część firm proponuje ceny sięgające nawet 500 zł/MWh.

– Z naszych analiz wynika, że wzrost cen energii dla odbiorcy końcowego do poziomu ok. 330 zł/ MWh wydaje się uzasadniony. Jednak oferowanie odbiorcom cen dochodzących od 380 nawet do 500 zł za MWh jest w mojej ocenie nieuprawnionym wykorzystywaniem możliwości stwarzanych przez aktualny kształt rynku – podkreślał Maciej Bando, prezes URE. – W trudnych warunkach rynkowych oczekiwania spółek energetycznych co do zysku powinny zostać zrewidowane – dodał.