Jak śpiewać online

Kiedy pierwsza fala pandemii zamknęła na świecie instytucje artystyczne, teatry nie chciały tracić kontaktu z widzami. Jako pierwsza aktywnie zaczęła działać Metropolitan Opera w Nowym Jorku, bo dysponuje najbogatszym zapisem swoich spektakli, które od 2006 roku udostępnia w transmisjach nadawanych do kilkudziesięciu krajów.

Prezentacje online ratują życie kulturalne
Wydanie specjalne Życia Regionów

Na takim tle polskie teatry prezentowały się jak ubogi krewny. Jedynie Opera Narodowa od 2015 roku dysponuje własnym sprzętem i nowoczesnym studiem realizacyjnym, w innych teatrach rejestracji spektakli dokonywano jedynie w wyjątkowych sytuacjach. Koronawirus wymusił, by ubóstwo technologiczne technologiczne zastąpić inwencją i pomysłowością.

W czasach wiosennego lockdownu pojawiło się więc w sieci wiele filmików oraz programów kierowanych zarówno do dorosłych, jak i dla dzieci. Szczecińska Opera na Zamku zaproponowała cykl „Z Archiwum O” – sentymentalną podróż w przeszłość, przypominającą wydarzenia z historii opery, zdjęcia i anegdoty. Opera Bałtycka zamieszczała wywiady z artystami i pracownikami, reportaże o kulisach powstawania ostatnich produkcji oraz zagadki i krzyżówki dla najmłodszych. Teatr Wielki w Łodzi zaprosił do uruchomionego w 2019 roku swego muzeum cyfrowego. Z kolei Opera Śląska, posługując się hasłem #OperaBliskoCiebie, przygotowała m.in. ćwiczenia typu balletfit dla dorosłych, lekcje baletowe dla dzieci, lekcje orkiestrowe prowadzone przez muzyków teatru oraz różnorodne quizy. A gdy w Teatrze Wielkim w Poznaniu odwołano wykonanie „Requiem” Verdiego, każdy z solistów, który miał wziąć udział w koncercie, opublikował na profilu facebookowym teatru swoje opowieści połączone z fragmentami muzycznymi.

Pojawiły się też pierwsze koncerty online, choć i one nie były w stanie zastąpić spektakli. Najszybciej zadziała więc Opera Narodowa, pokazując bezpłatnie w systemie VOD zapisy swych przedstawień. Zaprosiła jednak inne polskie sceny, można tu było oglądać i są nadal dostępne inscenizacje m.in. z Teatru Wielkiego w Poznaniu, Opery na Zamku, Opery Nova w Bydgoszczy czy Opery Śląskiej w Bytomiu.

Inne teatry (Polska Opera Królewska, Opera Krakowska czy Opera Wrocławska) wykorzystały własne kanały na YouTubie czy profile facebookowe.

Pojawiły się też pierwsze próby twórczego użycia internetu do oryginalnych przedsięwzięć. Do najcenniejszych należał cykl OperaOK! – dziesięć wideo instalacji zrealizowanych na kanwie słynnych dzieł barokowych oraz „Don Giovanniego” Mozarta.

Wakacyjne poluzowanie reżimów sanitarnych pozwoliło mieć nadzieję na częściowy powrót do tradycyjnej działalności. Z pierwszej fali lockdownu wyciągnięto jednak istotne wnioski. – Zapewne inscenizacje zostaną jeszcze bardziej zdominowane przez multimedia, które dają możliwość pewnego komfortu, dostosowania się do nowych przepisów sanitarnych – mówił latem „Rzeczpospolitej” Bogusław Nowak, dyrektor Opery Krakowskiej. – Prawdopodobnie – i to będzie kolejna zmiana spowodowana przez pandemię – będziemy musieli zmienić charakter umów z wykonawcami na przykład tak, by wykonanie premierowe zawierało zobowiązanie po stronie zarówno teatru, jak i artysty do prezentacji spektaklu również w internecie. Nie rejestrowaliśmy dotąd spektakli dlatego, że brakowało nam dodatkowych pieniędzy, by zapłacić prawa autorskie muzykom, chórzystom i solistom.

Jesienny lockdown kulturalny pokazał, że zmiany muszą następować szybko. Dotyczy to zarówno regulacji spraw prawno-organizacyjnych, ale zwłaszcza doposażenia technicznego teatrów. I tak polska opera weszła na wyższy poziom kontaktu z internetem.

Jedynie Opera Narodowa okazjonalnie dawała dotąd szansę oglądania spektakli na żywo w sieci. Obecnie staje się to zjawiskiem coraz częstszym. W listopadzie Opera Wrocławska dwukrotnie pokazała w listopadzie bezpłatnie w streamingu „Straszny dwór”, po zakończeniu przedstawienia był dostępny jeszcze do północy. W sumie odnotowano ponad 17 tys. wejść. Opera Wrocławska zaprosiła też na koncert „Wieczór patriotyczny”, a niedawno dwukrotnie w streamingu pokazała „Cyganerię” Pucciniego. W ten sam sposób zaczęła działać Opera Bałtycka w Gdańsku, która z powodu pandemii już trzykrotnie odwoływała przygotowywaną na jubileusz swego 70-lecia premierę „Fidelia” Beethovena. Pokazała za to „Thais” Masseneta, a na grudzień zapowiada streaming „Poławiaczy pereł” Bizeta.