Jakie finanse lokalnych władz? Intensywne rozmowy rządu z samorządami

Samorządowcy mają coraz więcej pytań do rządu w sprawie zmian w ich dochodach. Zwracają uwagę na to, że zaproponowany system nie niweluje ubytków z ostatnich lat.

Publikacja: 28.07.2024 19:06

Z analiz ZPP wynika, iż bez potrzeb uzupełniających ok. 120 powiatów w nowym systemie miałoby dochod

Z analiz ZPP wynika, iż bez potrzeb uzupełniających ok. 120 powiatów w nowym systemie miałoby dochody niższe niż w roku obecnym, a ok. 180 powiatów – niższe niż wynikające z dotychczasowego systemu na rok 2025

Foto: Adobe Stock

Pomiędzy MF a organizacjami samorządowymi trwają rozmowy na temat opublikowanego 15 lipca projektu ustawy o dochodach samorządów lokalnych. Elementem publikacji jest załącznik z szacunkami finansowymi dla każdego samorządu. To na nie czekali samorządowcy. Pojawiły się i lista uwag oraz pytań samorządów znacząco się wydłużyła.

– Nie da się zbudować silnej Polski bez silnych samorządów, jeśli ktoś uważa inaczej, to grzeszy – zauważa Marek Wójcik, ekspert Związku Miast Polskich. Organizacje samorządowe przygotowują właśnie wspólne stanowisko na temat projektu ustawy (najprawdopodobniej zostanie opublikowane w poniedziałek).

Samorządy są gwarantem, że inwestycje publiczne są prowadzone powszechnie

Także w poniedziałek spotyka się Zespół do spraw Systemu Finansów Publicznych Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, a w środę odbędzie się posiedzenie plenarne Komisji Wspólnej. – Mamy ogromy szacunek do ministra finansów, że podjął się reformy, jednak prosimy o skorzystanie z szansy na zbudowanie społecznej i gospodarczej przyszłości Polski przy pomocy silnych samorządów – dodał Marek Wójcik.

Zdaje sobie sprawę, że to, co powiedział, może zabrzmieć patetycznie, ale jest jego zdaniem prawdziwe. Samorządy są gwarantem tego, że inwestycje publiczne są prowadzone powszechnie, pomagają napędzać gospodarkę. Jego zdaniem największym zaskoczeniem in minus w projekcie jest to, na jakim poziomie uwzględnia on ubytki dochodów samorządowych z lat poprzednich: – Rozwiązania przyjęte na przyszły rok ważne są nie tylko dla tego jednego roku, ale pewnie dla kilkunastu kolejnych. Dlatego tak dokładnie przyglądamy się szacunkom jako bazie wyjściowej – tłumaczy.

Czytaj więcej

Czy samorządy zdążą przygotować budżety po zmianie prawa?

Jako pierwszy wypowiedział się prezydent Wrocławia Jacek Sutryk, szef Związku Miast Polskich. W liście do ministra finansów, dziękując za „podjęcie wysiłku naprawy systemu finansów samorządowych po jego stopniowej dewastacji w latach 2019–2023”, napisał: „Już na pierwszy rzut oka widać z załączonej do projektu nowej ustawy OSR, że efekt finansowy nowego systemu dochodów JST jest niewystarczający i nie niweluje ubytków, jakie są rezultatem tzw. polskiego ładu”.

Jego zdaniem projekt dyskryminuje miasta na prawach powiatu, „dla których główny dochód własny, jakim staną się teraz wpływy z podatków PIT i CIT, został skalkulowany na poziomie niższym niż suma udziałów gminy i powiatu”. Taką kalkulację określił jako nieporozumienie. Podobnego określenia – „pomyłka” – użył Krzysztof Matyjaszczyk, prezydent Częstochowy. Zapytał, na podstawie jakiego algorytmu wyliczono, iż Częstochowa ma po zmianie przepisów mieć dochody wyższe w przyszłym roku o nieco ponad 21 mln zł, czyli niespełna 2 proc. Zaznaczył, że to „najmniej wśród wszystkich miast na prawach powiatu, podczas gdy niektórym MNPP dochody mają wzrastać nawet o 12 proc. Średni wzrost dochodów w tej grupie JST wynosi 5,64 proc.

Dochody powiatów w nowym systemie niższe niż w starym?

Uwagi do projektu zbiera także Związek Powiatów Polskich. – Przygotowaliśmy długą listę uwag – przyznaje Grzegorz Kubalski z ZPP. – Zaskoczeniem in minus jest samo zeskalowanie poziomu dochodów. Gdyby nie dodatkowe elementy, jak potrzeby uzupełniające, to większość powiatów miałaby dochody w nowym systemie niższe niż w starym systemie z uwzględnieniem racjonalnego wzrostu – tłumaczy.

Z analiz ZPP wynika, iż bez potrzeb uzupełniających ok. 120 powiatów w nowym systemie miałoby dochody niższe niż w roku obecnym, a ok. 180 powiatów – niższe niż wynikające z dotychczasowego systemu na rok 2025. Uwagi dotyczą także poziomu ustalania dochodów potrzebnych na sfinansowanie oświaty. Zdaniem samorządowców są zbyt niskie także po zmianach. Niepokoi ich także rządowe zastrzeżenie, iż do dochodów stanowiących podstawę wyliczania udziałów JST nie wlicza się dochodów wolnych (zwolnionych) od podatku. Zastanawiają się także, po co resort wprowadził kategorię „mieszkańca przeliczeniowego”, która może różnić się od liczby faktycznych mieszkańców.

Finanse w regionach
Więcej pieniędzy dla miast i gmin. Jest projekt ustawy o finansowaniu samorządów
Finanse w regionach
Miliardy złotych popłyną do samorządów. Odwracanie skutków "Polskiego Ładu" PiS
Finanse w regionach
Jest zgoda ws. reformy systemu dochodów lokalnych: 10 mld zł dla samorządów jesienią
Finanse w regionach
W tym tygodniu porozumienie w sprawie systemu dochodów samorządowych?
Materiał Promocyjny
Aż 7,2% na koncie oszczędnościowym w Citi Handlowy
Finanse w regionach
Na ile rząd może zwiększyć dochody lokalne? Początek negocjacji
Materiał Promocyjny
Najpopularniejszy model hiszpańskiej marki