Przyszłość miast to zrównoważony rozwój

W Katowicach (7–8 czerwca) odbył się Kongres Polityki Miejskiej, służący wypracowaniu innowacyjnych strategii dla rozwoju miast i znalezieniu odpowiedzi na nowe problemy z zakresu polityki miejskiej.

Materiał powstał we współpracy z Obserwatorium Polityki Miejskiej IRMiR

W spotkaniu o charakterze hybrydowym uczestniczyło 180 ekspertów analityków, urbanistów, samorządowców i działaczy zajmujących się planowaniem przestrzeni miejskiej – sam program Kongresu jest wynikiem ich półrocznej pracy. Celem Kongresu było także przygotowanie Polski na przyszłoroczne Światowe Forum Miejskie (WUF11), które także odbędzie się w Katowicach. Jest to najważniejsze wydarzenie tego typu – za jego organizację odpowiada UN-Habitat – Program Narodów Zjednoczonych ds. Osiedli Ludzkich.

Ideę kongresu i jego cele opisywał Marcin Krupa, prezydent Katowic. – To jest prolog do szczytów miast, które będą w przyszłym roku, również w czerwcu, gdzie będziemy tworzyli instrukcję obsługi do realizacji 17 celów zrównoważonego rozwoju, a więc tego, co jest tematem przewodnim każdego szczytu miast, czyli jak zarządzać miastem, aby było zrównoważone – mówił prezydent.

Wagę tego wydarzenia dla Polski i polskich samorządów podkreślał także Wojciech Jarczewski z Instytutu Rozwoju Miast. – Zastanawiamy się, w jakim miejscu powinna być Polska, jeśli chodzi o politykę miejską, i co chcielibyśmy pokazać. Przyjadą tu za rok ludzie z całego świata. Oczywiście, będą rozmawiali o problemach, które ich dotykają, ale będą także chcieli zobaczyć, jak wygląda sytuacja na miejscu. Chcielibyśmy się do tego przygotować i pokazać, że także w Polsce problemy te są dostrzegane i istotne. Jakie to problemy?

Przestrzeń miejska

Po pierwsze, w trakcie Kongresu poruszano temat zmian w kształtowaniu się przestrzeni miejskiej na skutek pandemii Covid-19. Podkreślono, że epidemia może być też szansą dla miast, ponieważ zmusza samorządy, aktywistów i mieszkańców do refleksji i znalezienia bardziej zrównoważonych strategii rozwoju. Szczególnie ważna wydaje się tu polityka miejska względem rozbudowy miast, ale przy zachowaniu historycznych centrów. Zbadano także nowe możliwości otwierające się w okresie postpandemicznym.

Transport publiczny

Na uwagę zasługuje także panel zorganizowany przez Górnośląsko-Zagłębiowską Metropolię. Uczestnicy dowodzili, jak ważny dla miasta i jego mieszkańców jest transport publiczny, a dobrze zorganizowany – jest zrównoważony, czyli taki, który daje wiele możliwości wyboru środka lokomocji. Paneliści argumentowali, że zrównoważony transport to nie tylko wspólny bilet na pociąg, autobus i tramwaj, ale także rozbudowana infrastruktura rowerowa i sieć nowoczesnych kolei. Według prognoz w przyszłości transport miejski będzie oparty na pojazdach elektrycznych, autonomicznych i współdzielonych.

Rozwój lokalny

W tej części spotkania przedstawiono i omówiono przebieg Programu Rozwoju Lokalnego. Program ten jest przeznaczony dla małych i średnich miast – zaangażowane są w niego 54 miasta z całej Polski. Wspólnie wypracowano Plany Rozwoju Lokalnego oraz Plany Rozwoju Instytucjonalnego, a także skutecznej polityki rozwoju. Cała filozofia tego projektu oparta jest na połączeniu rozwoju lokalnego z rozwojem instytucjonalnym, co w efekcie ułatwia stworzenie skutecznego planu rozwoju strategicznego dla poszczególnych miast.

Środowisko

W tym segmencie przede wszystkim omawiano kwestie dotyczące ochrony powietrza, m.in. w panelu „Powietrze, którym oddychamy – czy jest nadzieja na poprawę?”. Prelegenci wzięli pod lupę uchwałę antysmogową w kontekście jej zmiany dla województwa śląskiego. Próbowali także oszacować, ile zostało jeszcze do wymienienia szkodliwych kotłów, które emitują najwięcej zanieczyszczeń, oraz jak duże środki będą jeszcze potrzebne, by wyeliminować niskie jakościowo ogrzewanie mieszkań.

Usługi publiczne – monitoring

Przełomowy, w kontekście monitorowania prac i wydatków publicznych, wydaje się przedstawiony przez Śląski Związek Gmin i Powiatów System Monitorowania Usług Publicznych. Tak przedstawił jego działanie Witold Magryś, dyrektor Biura Śląskiego Związku Gmin i Powiatów: „Po wpisaniu adresu smup.gov.pl pojawi się strona, na której wiersz zapytań prosi nas o podanie dowolnej jednostki terytorialnej. Wybór jednostki od razu przeniesie nas do interfejsu graficznego, w którym mamy łatwy dostęp do informacji, na których nam zależy, m.in. na temat edukacji, polityki społecznej, kultury i rekreacji, drogownictwa i transportu, ochrony środowiska, gospodarowania nieruchomościami, inwestycji i budownictwa, geodezji i kartografii oraz podatków i opłat lokalnych”. Za projekt odpowiada Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz jego partnerzy. System ma być dostępny już od początku lipca tego roku.

Uczestnicy Kongresu mają nadzieję, że ich rozwiązania i pomysły zostaną włączone do Krajowej Polityki Miejskiej, która przygotowywana jest przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych dla rozwoju miast w latach 2023–2030.