By dobrze się w mieście żyło

MATERIAŁ POWSTAŁ WE WSPÓŁPRACY Z URZĘDEM MIASTA KRAKOWA

Jednym z największych atutów Krakowa jest jego atrakcyjność jako miejsca zamieszkania, co mieszkańcy potwierdzają swoimi decyzjami. Stolicy Małopolski nie dotyka zjawisko depopulacji, odwrotnie: liczba ludności rośnie (co wśród metropolii ma miejsce jeszcze w Warszawie, Białymstoku i Gdańsku). W 2020 r. na stałe zameldowanych było tu już prawie 780 tys. osób, podczas gdy 25 lat temu – 745 tys. Jeśli zaś wziąć pod uwagę Krakowski Obszar Metropolitalny, mowa już o ponad 1 mln mieszkańców.

Co ważne, mieszkańcy Krakowa mają poczucie silnej więzi z miastem, o czym przesądzają zarówno tzw. genius loci (mało namacalny, ale silnie odczuwalny duch miasta), w tym historyczne, narodowe i kulturowe dziedzictwo czy unikatowość przestrzeni miejskich, jak i działania samorządu na rzecz zapewnienia wysokiej jakości życia w mieście, w każdym aspekcie jego funkcjonowania.

Inwestycja w dzieci

O wysokiej jakości można mówić w przypadku krakowskiego systemu edukacji i opieki nad dziećmi, na które miasto przeznacza co roku ogromne środki. Tylko w 2020 r. wydatki w tym obszarze wyniosły ok. 1,9 mld zł, co stanowi niemalże jedną trzecią całego miejskiego budżetu.

To duże pieniądze wydawane nie tylko na bieżące utrzymanie systemu, ale też na unowocześnianie placówek oświatowych, dostosowanie ich do potrzeb osób niepełnosprawnych, zapewnienie kadr o wysokich kompetencjach czy zapewnienie dostępu do bogatej oferty zajęć pozalekcyjnych czy bazy sportowej.

Te wysiłki przynoszą efekty. Miasto posiada jedną z najbardziej rozbudowanych sieci placówek świadczących opiekę nad dziećmi do lat trzech (np. żłobki), a niemalże 100 proc. starszych dzieci objętych jest opieką przedszkolną (choć średnia dla Polski to niecałe 85 proc.). To ważne dla młodych ludzi, którzy oczekują rozwiniętej oferty umożliwiającej im łączenie opieki nad dziećmi z pracą zawodową.

Z badań wynika, że mieszkańcy bardzo wysoko oceniają poziom nauczania w Krakowie, a uczniowie osiągają ponadprzeciętne wyniki. Średnia ocen z polskiego, matematyki i angielskiego uzyskana w Krakowie, tak w przypadku egzaminu ósmoklasisty, jak i maturalnego, w 2020 r. była wyraźnie wyższa niż średnia w Polsce i w woj. małopolskim.

Zrównoważona mobilność

Z punktu widzenia postrzegania jakości życia w mieście niezwykle istotny jest też szeroko rozumiany system transportu. Kraków za cel stawia tu sobie zrównoważoną mobilność miejską poprzez redukowanie liczby podróży samochodem na rzecz innych, ekologicznych sposobów: transportu zbiorowego, roweru czy pieszo. Realizacja tej polityki wymaga działań w wielu obszarach i sporych nakładów, które pochłaniają co roku około jednej piątej całego miejskiego budżetu.

Wśród najważniejszych projektów warto wymienić te skierowane na uatrakcyjnienie transportu zbiorowego pod względem dostępności komunikacji miejskiej w obrębie miasta, podniesienie jakości podróżowania w ten sposób (zarówno jeśli chodzi o komfort, jak i o czas podróży) czy ograniczenia emisji.

– Zrównoważona mobilność miejska oznacza dla nas stały rozwój oferty transportu publicznego. Kupujemy kolejne autobusy ekologiczne i tramwaje, budujemy nowe linie tramwajowe i parkingi typu park+ride, wciąż przybywa ścieżek rowerowych. Chcemy, żeby w najbliższej przyszłości autobusy bezemisyjne stanowiły jedną trzecią taboru – przekonuje Jacek Majchrowski, prezydent Krakowa.

Ulice dla pieszych

Tę paletę działań uzupełniają przedsięwzięcia integrujące różne formy transportu, w tym przede wszystkim jeszcze większe włączenie Szybkiej Kolej Aglomeracyjnej w system komunikacji miejskiej (np. budowa nowych przystanków-stacji czy zwiększenie częstotliwości kursowania pociągów SKA). Równie istotne są ułatwienia dla pieszych, np. uwalnianie chodników od parkujących aut, mała architektura wzdłuż ulic i ciągów pieszych. Inwestycje nie omijają też infrastruktury drogowej, ale mają przede wszystkim wyprowadzić ruch samochodowy z centrum miasta czy zwiększyć przepustowość najbardziej newralgicznych węzłów drogowych.

W kontekście 2020 r. trudno ocenić efekty działań w zakresie promocji zrównoważonej mobilności miejskiej, ponieważ pandemia wywróciła dotychczasowe pozytywne trendy do góry nogami – w obawie o swoje zdrowie ludzie woleli podróżować własnymi samochodami niż transportem zbiorowym (choć wzrosła liczba rowerzystów). Dodatkowo w mieście stale przybywa prywatnych aut, ponieważ dla Polaków to wciąż kwestia nie tylko wyboru sposobu podróżowania, ale też chyba pewnego awansu społecznego.

Niemniej samorząd nie zamierza rezygnować z idei przyjaznego, ekologicznego transportu. Tym bardziej że działania w tym zakresie przybliżają Kraków do realizacji idei przywracania miast pieszym, czy szerzej: mieszkańcom i środowisku.

Miasto dla ludzi

– Do kształtowania przestrzeni miejskiej, która powinna oferować zróżnicowaną funkcjonalność, tworzyć atrakcyjne warunki do zamieszkania i uwzględniać wyzwania współczesności, przykładamy wielką wagę – zaznacza prezydent Majchrowski. – Przykładem nowatorskich rozwiązań przestrzennych jest wieloletni projekt „Nowego Miasta": nowoczesnej, dobrze skomunikowanej, zielonej i multifunkcyjnej dzielnicy. To jedna z trzech strategicznych inwestycji planowanych w Krakowie, obok otoczenia lotniska w Balicach i Nowej Huty Przyszłości.

Ciekawym projektem jest tu też stworzenie parku rzeki Wisły. Przewiduje on zagospodarowanie bulwarów wiślanych, budowę kładek pieszo-rowerowych nad rzeką, plaży miejskiej, parków, małych „przystani" dla wypoczynku itp. Kraków zmienia też „starą" tkankę miejską na bardziej przyjazną i zieloną. I tak, wszędzie, gdzie się da, projektowane są zielone przestrzenie: „parki kieszonkowe", podwórka, skwery, a istniejące parki i tereny rekreacyjne są rewitalizowane i poszerzane. – Wsłuchując się w głosy mieszkańców, konsekwentnie pozyskujemy nowe tereny pod zieleń miejską tam, gdzie jest ich niewiele. Od 2015 r. wykupiliśmy na ten cel przeszło 105 ha działek za kwotę ponad 135 mln zł – wylicza prezydent Krakowa.

Za to ulice, szczególnie te w centrum miasta czy wewnątrz osiedli, mają zamienić się w ulice-ogrody poprzez uspokajanie ruchu, wprowadzanie pasów zieleni czy znoszenie podziału na chodnik i jezdnię, a w przestrzeni publicznej ma powstać więcej ogólnodostępnych (bez opłat) atrakcyjnych miejsc spotkań i wypoczynku.

Czysty Kraków

Warto przy tym zauważyć, że w każdym aspekcie działań służących poprawie jakości życia przewija się wątek środowiska naturalnego, co nie jest przypadkiem. Dla władz Krakowa walka o klimat, w tym dbałość o czyste powietrze, jest absolutnym priorytetem. Stąd np. pierwsza w Polsce rygorystyczna uchwała o zakazie palenia węglem i drewnem czy jeden z pierwszych w Polsce pogramów dopłat do wymiany pieców. – Dzięki zaangażowaniu krakowian w wymianę nieekologicznych palenisk znacznie poprawiliśmy jakość powietrza. Przed nami kolejne wyzwanie – podkreśla prezydent Majchrowski.