W efekcie rządowego rozporządzenia w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast prawa miejskie uzyskają Lututów w powiecie wieruszowskim, Piątek w powiecie łęczyckim, Czerwińsk nad Wisłą w powiecie płońskim oraz Klimontów w powiecie sandomierskim. Starania o nadanie praw miejskich zaczynają się od samych zainteresowanych. Odpowiedni wniosek do MSWiA składa Rada Gminy po przeprowadzeniu konsultacji społecznych.
Na wiślanym szlaku
Frekwencja podczas konsultacji w gminie Czerwińsk na Wisłą (mazowieckie) i okolicznych sołectwach nie była imponująca (28 proc.), jednak poparcie wyraźne. „Tak” powiedziało blisko 92 procent głosujących. Jak podkreślają miejscowi, grupa mieszkańców starała się o przywrócenie praw miejskich już przed dekadą. Z inicjatywy Fundacji Rozwoju Czerwińska nad Wisłą, złożono wówczas do Rady Gminy petycję z 250 podpisami. Nie udało się jednak wszcząć odpowiedniej procedury. Tegoroczny wniosek o powtórne nadanie praw miejskich zawierał argumenty o miejskim układzie urbanistycznym i przestrzennym, charakterze zabudowy, a także rozwiniętej infrastrukturze społecznej i technicznej. Uzupełnił go sążnisty opis historyczny, bo miasto ma z czego czerpać. Wschodnia część Czerwińska uzyskała prawa miejskie już w 1373 roku, zachodnia – w roku 1582.
Kościół Zwiastowania Najświętszej Marii Panny w Czerwińsku / fot. AdobeStock
Nadwiślańska osada kwitła m.in. dzięki położeniu na szlaku handlowym łączącym Pomorze z Mazowszem. Do czasu jednak. Miejscowi mieszczanie odegrali swoją rolę podczas powstania styczniowego, za sprawą oddziału pod wodzą stolarza Piotra Łukaszewskiego. Niewykluczone, że odebranie praw miejskich w 1869 roku było elementem represji carskiej władzy. Pamiątką czerwińskiej historii jest wpisany do rejestru zabytków układ urbanistyczny. Jeśli idzie o historię najnowszą, to w roku 2013 zrewitalizowano miejscowy rynek – odtworzono brukowaną nawierzchnię, zamontowano stylowe lampy, zakupiono elementy małej architektury, nasadzono zieleń.
Piątek w środku
Również w 1869 roku prawa miejskie utracił Piątek (łódzkie), który szczycił się nimi od 1339 roku. Być może też w wyniku powstańczego zaangażowania, a być może jedynie „z powodu nieznacznej liczby mieszkańców, małego rozwoju handlu i niedostateczności dochodów” – jak zapisano w dokumentach. Tu także widać cechy małomiasteczkowej zabudowy z ukształtowanym rynkiem, rozwiniętą infrastrukturą i instytucjami o charakterze miastotwórczym (biblioteka, ośrodek kultury). Większość mieszkańców nie pracuje w rolnictwie, wygląda zresztą na to, że podobnie było przed wiekami. Nazwa miejscowości – dowodzą piątczanie – wywodzi się od cotygodniowego targu, odbywającego się tu właśnie w piątki. Handlowano już w pierwszej połowie XII wieku, bo Piątek wymieniany jest jako osada targowa w źródłach z 1136 r.
