Rosną długi szpitali powiatowych. "Widoczna jest istotna luka finansowa"

Ponad połowa szpitali powiatowych ma długi, których termin spłaty już minął. Większość placówek ma kłopoty finansowe, zdecydowana większość generuje straty.

Publikacja: 03.06.2025 13:54

W ciągu roku wzrosło zarówno zadłużenie ogólne szpitali, jak i wymagalne

Foto: sweetlemontea / Adobe Stock

Aleksandra Fandrejewska

Sytuację finansową szpitali powiatowych w zeszłym roku przeanalizował Związek Powiatów Polskich. Właśnie opublikował raport „Szpitale powiatowe w kryzysie – analiza sytuacji finansowej w 2024 roku”. Autorki Bernadeta Skóbel i Katarzyna Sekuła przeanalizowały dane z 219 szpitali: 170 samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej oraz 49 spółek prawa handlowego, dla których organem prowadzącym lub właścicielskim jest powiat bądź miasto na prawach powiatu.

127 szpitali ma długi wymagalne, czyli takie, których termin płatności minął, a ponad 82 proc. szpitali wykazało stratę na działalności podstawowej. Pieniądze, jakimi dysponują, nie wystarczają na ich działalność, dlatego się zadłużają. Pod koniec roku wszystkie długi grupy analizowanych szpitali (a jest to większość szpitali powiatowych w Polsce) wyniosła ponad 8 mld zł, w tym co ósmy złoty był to dług przeterminowany, wymagalny. W ciągu roku wzrosło zarówno zadłużenie ogólne szpitali, jak i wymagalne. W ogólnej kwocie zadłużenia niespełna 2,38 mld zł to zobowiązania długoterminowe.

Czytaj więcej

Zdecydowana większość szpitali samorządowych miała w ubiegłym roku straty – wynika z danych Związku

Finanse w regionach

Sytuacja szpitali: droga w dół, bez gwałtownych upadków

Sytuacja finansowa szpitali powiatowych jest coraz trudniejsza. Samorządowcy wskazują przyczyny k...

Wniosek jest alarmujący: „Widoczna jest istotna luka finansowa – przychody osiągane przez placówki są niewystarczające, by pokryć całkowite koszty ich działalności operacyjnej. Taka struktura finansowa stanowi poważne zagrożenie dla stabilności funkcjonowania szpitali powiatowych i jest odzwierciedleniem chronicznego niedofinansowania sektora” – napisały ekspertki.

Jaka jest kondycja szpitali powiatowych?

Izabela Leszczyna, minister zdrowia, dwa tygodnie temu na spotkaniu z dyrektorami szpitali powiedziała, że zadłużenie wszystkich szpitali wynosi już ok. 27 mld zł, w tym szpitale powiatowe mają ponad 8 mld zł długów.

Na 219 szpitali powiatowych tylko 39 placówek wykazało zysk ze sprzedaży, a 81 miało zysk z działalności operacyjnej. 127 miało długi wymagalne. Z ponad 1 mld zł zobowiązań wymagalnych ponad 880 mln zł to zaległości wobec dostawców, ponad 72 mln zł to zaległości wobec ZUS, a 66,6 mln zł - dostawców mediów (energia, gaz, woda).

Szpitale powiatowe osiągnęły w 2024 roku przychody finansowe w wysokości 56,6 mln zł, natomiast koszty finansowe były ponad sześciokrotnie wyższe i wyniosły 342,3 mln zł, z czego aż 333,1 mln zł stanowiły koszty odsetek.

Koszty działalności operacyjnej badanych szpitali powiatowych przekroczyły w 2024 roku 29,2 mld zł, strata netto wyniosła ponad 772 mln zł, a strata ze sprzedaży przekroczyła 1,36 mld zł.

Skąd te długi? Szpitalom powiatowym brakuje dywersyfikacji dochodów

Przede wszystkim szpitale powiatowe są uzależnione są od pieniędzy z NFZ, stanowią średnio 93 proc. przychodów netto ze sprzedaży. Brakuje dywersyfikacji źródeł dochodów. Funkcjonowanie szpitali powiatowych niemal w całości uzależnione jest od decyzji płatnika publicznego (czyli NFZ), w tym od wysokości i struktury zakontraktowanych świadczeń, zasad rozliczania nadwykonań czy zmian w taryfikacji poszczególnych procedur medycznych.

Czytaj więcej

W 2024 roku sytuacja finansowa samorządów zapewne nieco się poprawiła, ale nie na tyle, by można był

Z regionów

Jest lepiej, ale jeszcze nie dobrze. Odkładane problemy samorządów rosną

Samorządy mają więcej dochodów, ale i więcej powinności. Efekty reformy finansów widoczne będą po...

„Jakiekolwiek opóźnienia w płatnościach, zmniejszenie kontraktu lub wprowadzenie niekorzystnych zmian systemowych mogą szybko prowadzić do pogorszenia sytuacji płynnościowej szpitali i konieczności zadłużania się” – czytamy w raporcie. Uzależnienie od NFZ oznacza, że szpitale nie są też w stanie w pełni odpowiedzieć na potrzeby zdrowotne lokalnej społeczności, jeśli nie znajdują one odzwierciedlenia w strukturze zakontraktowanych świadczeń.

Najpoważniejszą częścią wydatków są wynagrodzenia (40,5 proc. kosztów) oraz usługi obce – ponad 30 proc., czyli w większości także pieniądze przeznaczone na wynagrodzenia, tylko zaoferowane w innej formie niż umowa o pracę. Taka struktura wydatków pokazuje, jak usługi są na drugim miejscu po płacach, a szpitale mają niewielki margines na elastyczne zarządzanie budżetem.

W jakim tempie szpitale mogą spłacić zadłużenie?

Niepokojące jest nie tylko to, że szpitale mają długi wymagalne, ale także ich kwota. 29 placówek nie zapłaciło choć powinno ponad 10 mln zł, a dług kolejnych 63 to od 1 do 10 mln zł. Oznacza to, że te szpitale mają stałe trudności ze spłatą długów i często przedłużają kredyt kupiecki.

- Dane ukazują głęboki kryzys finansowy w znacznej części powiatowego sektora szpitalnictwa i potwierdzają niewydolność obecnego systemu finansowania ochrony zdrowia – uważają autorki opracowania. Z ich analizy płynności szybkiej placówek (mierzy zdolność do natychmiastowej spłaty zobowiązań krótkoterminowych – bez konieczności upłynniania zapasów) wynika, że 124 szpitale miały wskaźnik poniżej 0,5, co wskazuje na realną utratę płynności finansowej, 171 szpitali nie osiągnęło wartości 1, co oznacza, że nie były w stanie w pełni pokryć swoich zobowiązań krótkoterminowych najbardziej płynnymi aktywami. Tylko 24 placówki wykazywały płynność szybką powyżej 1,5, co sugeruje możliwą nadpłynność i niewykorzystany potencjał pieniędzy.