Diabły, białe lwy, błękitne źródła i wielka dziura

Kto myśli, że atrakcji turystycznych w Łódzkiem jest niewiele, ten zapewne w ogóle nie zna tego regionu. Tu naprawdę jest w czym wybierać – największa dziura w ziemi w Europie, białe lwy, Biała Dama strzegąca złotych monet i diabeł Boruta pilnujący skarbu, wyjątkowe murale i geometryczny środek Polski. Można tak wymieniać jeszcze długo, ale po kolei.

Wśród pałaców i kamienic

Wyprawę po województwie łódzkim warto zacząć od samej Łodzi. Wielu miasto to kojarzy się jedynie z „Ziemią obiecaną" Władysława Reymonta, spektakularnym upadkiem przemysłu włókienniczego, odrapanymi kamienicami i miastem meneli, jak ostatnio dobitnie określił Łódź aktor Bogusław Linda, narażając się tym samym wielu łodzianom kochającym swoje miasto. Pełna kontrastów Łódź ma piękną i brzydką twarz, ale na swój sposób jest wyjątkowa i niepowtarzalna.

Ten charakter znajdziemy chociażby w zabytkowych kamienicach otaczających ulicę Piotrkowską, takich jak kamienica Pod Kasztanami (Piotrkowska 43) czy Pod Gutenbergiem (Piotrkowska 86). Piotrkowska to nie tylko kamienice od frontu, w licznych podwórzach znaleźć można prawdziwe perełki. Jedną z nich jest niedawno oddany do użytku Pasaż Róży (Piotrkowska 3), w którym znajdujące się kamienice pokryto lustrzaną mozaiką, miejscami układającą się w róże. Najmodniejsze obecnie miejsce w Łodzi, OFF Piotrkowska, też mieści się w podwórzu. Stara, nieodnowiona dawna fabryka Ramischa stała się symbolem przemysłów kreatywnych. Puby, restauracje i kawiarnie zawsze są pełne gości. W 2014 r. OFF zwyciężył w plebiscycie „National Geographic" na najpiękniejsze miejsce w kraju!

Jeśli już jesteśmy przy Piotrkowskiej, to warto zajrzeć do Białej Fabryki, wybudowanej przez rodzinę saksońskiego imigranta Ludwika Geyera w latach 1835–1886. Wyróżnia się ona na tle budynków przemysłowych dawnej Łodzi. Większość fabryk wzniesiono z czerwonej cegły w drugiej połowie XIX wieku, natomiast Biała Fabryka powstała wcześniej i architektonicznie nawiązuje do klasycyzmu. Tutaj po raz pierwszy uruchomiono maszynę parową. Obecnie mieści się tu Centralne Muzeum Włókiennictwa. Przy fabryce utworzono skansen, w którym podziwiać możemy drewniane budynki pamiętające czasy wspomnianej już „Ziemi obiecanej". W skansenie odnajdziemy też jeden z pomników szlaku „Bajkowa Łódź" – pomnik Trzech Misiów, bohaterów jednej z bajek wyprodukowanych przez łódzkie Studio Filmowe Se-ma-for. W różnych miejscach miasta znajduje się jeszcze kilka innych pomników bajkowych postaci, jak chociażby Misia Uszatka (Piotrkowska 87), Maurycego i Hawranka (zoo, ul. Konstantynowska 3/5) czy Plastusia czekającego w parku im. Sienkiewicza (wszystkie bajkowe pomniki: www.bajkowa.lodz.pl).

Skoro o parkach mowa, to Łódź jest pod tym względem wyjątkowym miastem, jest tu aż 36 parków, które łącznie zajmują ponad 600 hektarów. Kierując się z Piotrkowskiej w stronę Manufaktury, warto zajrzeć na ulicę Legionów 19, gdzie na ścianie budynku znajdziemy mural, jeden z ponad 30 zdobiących łódzkie kamienice. Kto ma ochotę zobaczyć wszystkie, ich adresy może znaleźć na stronie www.galeriaurbanforms.org.

Bez wątpienia jednym z najbardziej efektownych budynków w mieście jest pałac Izraela K. Poznańskiego. To największa rezydencja fabrykancka w Polsce. W jej architekturze można znaleźć elementy różnych stylów. Pałac jest siedzibą Muzeum Miasta Łodzi, w którym można zapoznać się z historią i kulturą XIX-wiecznej metropolii przemysłowej. Obok znajduje się dawne imperium przemysłowe Poznańskiego, które w czasach świetności produkowało miliony metrów tkanin bawełnianych. Obecnie mieści się tu centrum handlowo-rozrywkowe Manufaktura. A w Muzeum Fabryki poznać można dzieje przemysłowej fortuny Poznańskich, rozwój zakładów, technikę produkcji tkanin bawełnianych i codzienną pracę dawnych robotników.

Złote monety w Uniejowie

Wystarczy 40 minut, by trafić do odległego o 40 kilometrów Uniejowa. Jednak zanim tam dojedziemy, na chwilę skręćmy do Borysewa na spotkanie z dzikimi zwierzętami. W znajdującym się tu zoo safari podziwiać można nie tylko najgroźniejsze dzikie zwierzęta – białe tygrysy bengalskie, białe lwy, pumę, białe wilki, serwale, ale także lemury, bawoły indyjskie, jedyne w Polsce bawoły afrykańskie i tapira. Wielką sympatią cieszy się licząca dziewięć osobników rodzina mandryli. Są tu także kangury, wielbłądy jedno- i dwugarbne. W sumie 90 gatunków zwierząt.

Zmęczeni wędrówką docieramy do Uniejowa. To słynące z gorących źródeł miasto w ostatnich latach wyrosło na jedną z głównych atrakcji województwa łódzkiego. Dzięki dotacjom unijnym powstał tu największy w Polsce kompleks termalno-basenowy położony u podnóża XIV-wiecznego zamku, otoczonego parkiem z XIX wieku. Spacerując po parku, nie sposób nie trafić do postumentu Białej Damy, symbolu legendy o Uniejowie. Według niej dawno temu piękna dama o imieniu Uniejka uratowała przed grabieżą przechowywane tu skarby. Podobno w trawie pod zamkiem pobłyskują jeszcze złote monety z jej wizerunkiem. W Uniejowie odbywają się też turnieje rycerskie. Jeśli komuś mało będzie tych potyczek, na kolejne rycerskie walki zaprasza zamek w Łęczycy, gdzie skarbu strzeże sam diabeł Boruta i chyba dobrze wywiązuje się z tego zadania, bo do dziś nikt go nie odnalazł. Boruty w lochach już nie ma. Można go spotkać natomiast dwa piętra wyżej – w zamkowej wieży. Znajduje się tu chyba największa w Polsce kolekcja diabłów.

Z Łęczycy tylko krok do Tumu, gdzie można podziwiać liczącą ponad 850 lat archikolegiatę – jeden z najciekawszych zabytków sztuki romańskiej nie tylko w Polsce, ale także w Europie. Wybudowana została w latach 1141–1161 na miejscu dawnego opactwa benedyktyńskiego. Poza funkcją sakralną była miejscem ważnych zjazdów kościelnych, a także schronieniem dla okolicznej ludności podczas najazdów Litwinów, Prusów, Tatarów i Krzyżaków.

Głowa Niobe w Nieborowie

Z Łęczycy kierujemy się do Łowicza, gdzie warto zobaczyć dawną Kolegiatę Prymasowską, nazwaną czasami Wawelem Mazowsza. W pobliskim Skansenie Ziemi Łowickiej w Maurzycach przekonamy się, jak wyglądała łowicka wieś. Stąd niedaleko już do jednej z najpiękniejszych rezydencji magnackich w Polsce – pałacu w Nieborowie, otoczonego niezwykłym ogrodem. Najcenniejszym zabytkiem w nieborowskim muzeum jest głowa Niobe. To rzymska kopia rzeźby z IV wieku naszej ery. W bogatych wnętrzach pałacu, które zachowały częściowo oryginalny wystrój, można podziwiać stylowe meble, cenne obrazy, orientalne dywany, wyroby ze srebra i porcelany saskiej, wiedeńskiej, berlińskiej, a także ceramikę polską, w tym majoliki wytwarzane w słynnej manufakturze nieborowskiej, założonej pod koniec XIX w. przez Michała Piotra Radziwiłła. W gromadzeniu skarbów, które znalazły się w Nieborowie celowała zwłaszcza Helena z Przeździeckich Radziwiłłowa, ale dziełem jej życia była Arkadia – wyimaginowana kraina szczęścia, wyczarowana w odległości kilku kilometrów od Nieborowa. Do dziś park, w którym powstały najróżniejsze budowle nawiązujące do form antycznych, neogotyckich, średniowiecznych, renesansowych i rustykalnych, zachwyca swoją urodą.

Podziemny labirynt

A teraz „...może byśmy tak najmilsza, wpadli na dzień do Tomaszowa" śpiewała przed laty Ewa Demarczyk słowami wiersza Juliana Tuwima o Tomaszowie Mazowieckim. Jego okolice to idealne miejsce na odpoczynek. Podróż warto rozpocząć od Rezerwatu Przyrody Niebieskie Źródła. Modre Wody, jak kiedyś nazywano bijące tu źródła, stanowią jedyny w swoim rodzaju fragment krajobrazu polskich nizin. Temperatura wody w źródłach nie zmienia się i przez okrągły rok wynosi około 9 st. C. Za to zmienia się jej kolor. Tutejsza woda jest nie tylko błękitnozielonkawa, ale potrafi pożółknąć, zbrunatnieć czy też się zaczerwienić. Wszystko zależy od pogody – głównie nasłonecznienia. Obok Niebieskich Źródeł znajduje się Skansen Rzeki Pilicy z unikalnymi skarbami. Wśród nich jest ciągnik artyleryjski Luftwaffe, nazywany potocznie Lufcikiem. Są tu ekspozycje tematyczne, odbywają się tu również rekonstrukcje historyczne. Będąc w Tomaszowie, nie można ominąć jednej z nowszych atrakcji – Grot Nagórzyckich, labiryntu podziemnych sal, korytarzy i wnęk w dawnej kopalni piasku kwarcowego. Jeśli mamy rowery, to ścieżka doprowadzi nas prosto do Spały, znanej miejscowości wypoczynkowej , której symbolem jest naturalnej wielkości żeliwny posąg żubra. Niedaleko jest miejscowość Konewka z udostępnionymi do zwiedzania poniemieckimi bunkrami i schronami kolejowymi. Najdłuższa, żelbetowa budowla liczy 380 m, między betonowymi peronami biegnie tor umożliwiający wjazd całego składu pociągu. Dalej czeka Inowłódz z romańskim kościółkiem ufundowanym przez Władysława Hermana. To zabytek klasy 0, położony w najwyższym punkcie terenu, z przepięknym widokiem na dolinę rzeki Pilicy. Znajdziemy tu także najnowszą atrakcję historyczną regionu łódzkiego – odrestaurowane ruiny zamku Kazimierza Wielkiego.