Całość przypomina cenny naszyjnik. Centralną jego częścią jest toruński ratusz. W tym najbardziej reprezentacyjnym świeckim gmachu Torunia od wieków koncentrowało się życie handlowe, publiczne i polityczne miasta. Gościli w nim królowie Polski, którym gmach służył za czasową rezydencję, stąd jedna z sal pierwszego piętra nosi nazwę królewskiej. Podejmowano tu wielkich mistrzów zakonu krzyżackiego. W Ratuszu miały miejsce ważne wydarzenia historyczne, obradowały tu sejmiki pruskie, a w XVI i XVII wieku sejmy polskie, sądy ziemskie chełmińskie.
Funkcję siedziby władz Torunia pełnił gmach ratusza do II wojny światowej. Od 1946 r. budynek użytkowały: Archiwum Państwowe i Muzeum. W 1957 r. Muzeum przejęło na swoje potrzeby cały gmach. W pierwszych latach naszego wieku ratusz odzyskał dawny blask.
Dziesięć sezonów
Dr Marek Rubnikowicz historyk i archeolog, od lat związany z instytucjami Torunia (m.in. wojewódzki konserwator zabytków) kieruje placówkami Muzeum Okręgowego od dziesięciu sezonów. O każdej z nich potrafi opowiadać z pasją. Oprowadzając po głównym gmachu ratusza nie kryje dumny z tworzonej przez lata kolekcji sztuki współczesnej. Zwraca uwagę sztuka polska 2 połowy XX wieku.
Ekspozycję rozpoczyna słynne „Rozstrzelanie" (1948) Andrzeja Wróblewskiego, potem są obrazy kolorystów m.in. Piotra Potworowskiego i Artura Nachta-Samborskiego, Tadeusza Dominika i Rajmunda Ziemskiego. Są też dzieła twórców skupionych wokół Grupy Krakowskiej: Jonasza Sterna, Marii Jaremy, Tadeusza Kantora i Tadeusza Brzozowskiego. Są łączone z pop-artem prace Władysława Hasiora i wiele innych.
Toruński ratusz to też bogate zbiory sztuki historycznej: Galeria malarstwa polskiego od końca XVIII wieku do 1939 roku. Interesująca jest Galeria Sztuki Gotyckiej - gromadzone tu dzieła powstałe od połowy XIV do 1. połowy XVI wieku stanowiły głównie wyposażenie kościołów i tworzyły wraz z architekturą niepowtarzalny klimat gotyckich świątyń. W Sali Mieszczańskiej można obejrzeć galerię portretu mieszczańskiego od XVI do XVIII wieku. A w Sali Królewskiej - Poczet królów polskich. Liczy 24 portrety. Osiemnaście z nich stanowi najstarszy w Polsce tego typu zestaw wizerunków. Ufundowany został przez Radę Torunia przed 1645 rokiem.