Mieszkańcy coraz częściej podróżują między gminami. Granice blokują samorządy

Granice administracyjne dużych miast coraz powszechniej przestają mieć znaczenie dla mieszkańców (dorosłych i dzieci) aglomeracji i otaczających je gmin, a bywają poważnym wyzwaniem dla samorządowców. Stają oni w obliczu konieczności projektowania i tworzenia przestrzeni społecznych i gospodarczych dla obszarów metropolitalnych, niezależnie od przebiegu granic administracyjnych poszczególnych gmin.

– Każdy system terytorialno-administracyjny, każda reforma terytorialno-administracyjna ma swoje uwarunkowania przestrzenne, ma „swój czas”, ma miejsce, w którym patrzymy na to, jak wygląda nasza przestrzeń, jakie są relacje demograficzne, społeczne, funkcjonalne i na tej bazie staramy się tworzyć możliwie optymalny system zarządzania terytorialnego. I Polska w 1998 roku, kiedy przygotowywano się do reformy samorządowej, była inną Polską niż obecnie, zarówno pod względem demograficznym, jak i przestrzennym – przypomina prof. Łukasz Mikuła z UAM w Poznaniu.

Czytaj więcej:

Administracja

Zadania własne realizowane przez gminę za pośrednictwem spółek komunalnych

Wniesienie infrastruktury komunalnej do spółki gminnej rodzi wiele wątpliwości interpretacyjnych w zakresie opodatkowania VAT. Przełomowy wyrok WSA w Gdańsku może jednak wskazywać kierunek zmian w podejściu do tej problematyki.

Pro

Jedna z poważnych zmian dotyczy właśnie największych miast, otaczających je gmin i powiatów oraz sposobu życia mieszkańców. Pod koniec zeszłego roku w największych 12 miastach, które są członkami Unii Metropolii Polskich, mieszkało ponad 6,8 mln osób (18 proc. mieszkańców Polski), a w obszarach metropolitalnych (wraz z miastami centralnymi) mieszkało ponad 14 mln osób – 37 proc. mieszkańców Polski.

Prof. Mikuła swoją opinię przedstawił na niedawnej konferencji zorganizowanej w Senacie na temat rozwiązań (w tym legislacyjnych), które pozwoliłyby metropoliom na szybszy oraz bardziej efektywny i zrównoważony rozwój. Potrzebna jest reforma zarządzania metropoliami i aglomeracjami – uznali eksperci i samorządowcy. Uzasadniają to: depopulacja, suburbanizacja czy „kurczenie się” wielu miast. Prof. Mikuła zwrócił uwagę, że zjawiska demograficzne czy społeczne są powtarzalne tylko na mniejszą skalę – także w małych miasteczkach i otaczających je gminach wiejskich.

Miasta i gminy podmiejskie żyją w symbiozie – każdy „daje coś od siebie”

– Relacje pomiędzy miastami UMP a gminami podmiejskimi to rodzaj symbiozy. Zarówno miasta, jak i gminy podmiejskie „dają coś od siebie”, co przynosi korzyści obu stronom. Miasta centralne są motorem napędowym metropolii. To tam koncentrują się firmy, instytucje edukacyjne i kulturalne – uważa Marcin Wojdata, dyrektor ds. analiz i badań w UMP. Opublikowała ona właśnie raport o sytuacji demograficznej w obszarach metropolitalnych i wyzwaniach dla samorządów w 12 miastach, członkach Unii: Białymstoku, Bydgoszczy, Gdańsku, Katowicach, Krakowie, Lublinie, Łodzi, Poznaniu, Rzeszowie, Szczecinie, Warszawie i we Wrocławiu.

Czytaj więcej

Ekologia

Po poprawkach do ustawy aż 37 miast może otrzymać strefę czystego transportu

Senat przyjął nowelizację ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych oraz niektórych ustaw. Wśród poprawek są również te dotyczące tworzenia stref czystego transportu (SCT). Obowiązek ich tworzenia może objąć 37 polskich miast.

W raporcie podkreślono, że miasta są „biegunami wzrostu”, które przyciągają ludzi i inwestycje. Jednak gminy (w tym mniejsze miasta) podmiejskie oferują przestrzeń do życia – tańsze mieszkania, dostęp do natury i spokojne otoczenie czy też pełnią funkcję producentów żywności. Zmiany demograficzne oznaczają konieczność przemyślenia polityki: prorodzinnej, senioralnej, migracyjnej, mieszkaniowej, społecznej, infrastrukturalnej i finansowej tak władz centralnych, jak i samorządowych.

Zmiany demograficzne: Centra wielkich miast się starzeją

Większa odporność miast UMP na zmiany demograficzne wynika stąd, że funkcjonują w ścisłych relacjach z otoczeniem. Choć są w relatywnie dobrej sytuacji ludnościowej, to na przykład starzeją się szybciej niż cała Polska. Centra miast się nie tylko wyludniają, ale społeczności je zamieszkujące się starzeją.

– Samorządy nie stosują jednego sposobu, by zapobiegać degradacji funkcji centrum miasta. Powinny wdrażać politykę projektowania uniwersalnego, tak by z przestrzeni mogło skorzystać jak najwięcej grup ludzi: młodzi, starzy, sprawni i z niepełnosprawnościami. Powinny dbać o przemyślaną strategię dostarczania usług, w tym usług publicznych – mówi dr Piotr Maleszyk z UMCS w Lublinie.