Czy przedszkola żerują na lukach w prawie? Miasta mają z nimi na pieńku

Miasta nie chcą wypłacać prywatnym przedszkolom zaległych dotacji. Chodzi o grube miliony złotych. Ich zdaniem to żerowanie na lukach w prawie i bezpodstawne wyciąganie pieniędzy. Do Sądu Najwyższego wpłynęła w tej sprawie skarga władz Wałbrzycha. Popiera go Związek Miast Polskich.

Do tej pory do Urzędu Miasta Wałbrzych wpłynęło osiem pozwów o wypłatę dotacji. W jednym wypadku miasto przegrało i zapłaciło przedszkolu milion zł. Olsztyn ma zapłacić aż 2 mln zł. W mniejszym Kędzierzynie roszczenia wynoszą 30 mln zł. To bardzo dużo. Budżet tego miasta to bowiem 100 mln zł.

CZYTAJ TAKŻE: Nie tylko przedszkola

W Warszawie z roszczeniami wystąpiło 30 stołecznych przedszkoli niepublicznych. Na razie w jednej sprawie zapadł prawomocny wyrok, częściowo przyznano rację przedszkolu.
W przypadku Łodzi wpłynęły trzy pozwy, we Wrocławiu jeden, kilka w Piasecznie oraz Olsztynie. Żadnego nie było w wypadku Lublina.

Niejasne prawo

– Problem roszczeń o dotacje dla przedszkoli niepublicznych wynika z braku precyzyjnych przepisów przed 2017 r., które określałyby sposób liczenia dotacji – wyjaśnia Ewa Rogala ze stołecznego ratusza.

– Zgodnie z art. 90 ust. 2b ustawy o systemie oświaty, w brzmieniu obowiązującym w latach poprzednich, dotacje dla przedszkoli niepublicznych przysługiwały na każdego ucznia w wysokości nie niższej niż 75 proc. ustalonych w budżecie danej gminy wydatków bieżących ponoszonych w przedszkolach publicznych w przeliczeniu na jednego ucznia. Oprócz tego bardzo ogólnego zapisu nie występowały inne regulacje prawne rangi ustawowej odnoszące się do sposobu liczenia dotacji – mówi Ewa Rogala.

I dodaje. – Co więcej, dziewięć czy dziesięć lat temu nie było nawet wytycznych regionalnych izb obrachunkowych lub Ministerstwa Edukacji Narodowej w tej sprawie. Samorządy, obliczając dotację, nie robiły tego więc w sposób jednolity – tłumaczy Ewa Rogala.

CZYTAJ TAKŻE: Budują przedszkola, ponieważ przybywa dzieci

Teraz luki w obowiązujących przed laty przepisach wykorzystują wyspecjalizowane kancelarie prawne, żądając, w imieniu niektórych przedszkoli niepublicznych, dopłaty dotacji, nawet za okres sprzed dziesięciu lat. Dochodzi nawet do handlu tymi roszczeniami.

Spór z kancelariami

Miasta bronią się jak mogą. Nie wypłacą dobrowolnie żądanych pieniędzy tylko pójdą do sądów. A te orzekają różnie.

– Na początku grudnia 2019 roku gmina Olsztyn wniosła do Sądu Najwyższego skargę kasacyjną. Czeka na rozpatrzenie – wyjaśnia Marta Bartoszewicz z Urzędu Miasta w Olsztynie.

Teraz zrobił to Wałbrzych. – Sprawa dotyczy roszczenia podmiotu prowadzącego przedszkole niepubliczne w Wałbrzychu o należność z tytułu dotacji za 2012 i 2013 rok, których wysokość była ustalana zgodnie z obowiązującą wówczas uchwałą Rady Miejskiej Wałbrzycha. Uznał on jednak, że dotacje te w jego przekonaniu były zaniżone. Spór dotyczył wykładni art. 90 ust. 2b ustawy o systemie oświaty w zakresie pojęcia wydatków bieżących uwzględnianych do wyliczenia dotacji – tłumaczy Edward Szewczak z Urzędu Miasta w Wałbrzychu.

CZYTAJ TAKŻE: Samorządy każą szczepić dzieci

Według niego w orzecznictwie sądowym przyjęte zostało stanowisko, zgodnie z którym art. 90 ust. 2b stanowi samodzielną podstawę tzw. roszczenia o dotację.

Reguły kontroli

– Tymczasem organ wykonawczy jednostki samorządu, ustalając wysokość dotacji, ma obowiązek działać na podstawie m.in. uchwały rady gminy podjętej na podstawie art. 90 ust. 4 ustawy o samorządzie gminnym. W takim przypadku może dochodzić do dwutorowej kontroli prawidłowości ustalania wysokości i dokonywania wypłaty dotacji – wyjaśnia Edward Szewczak.

– Pierwsza z tych kontroli może być prowadzona przez organ nadzoru. Drugą z tych kontroli przeprowadza natomiast sąd powszechny, rozpoznając powództwo w sprawie roszczenia. Może dochodzić więc do sytuacji, gdy organ wykonawczy – dokonując ustalenia wysokości i wypłaty dotacji, na gruncie administracyjnym, działał zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, czyli zgodnie z uchwałą, i nie podlega odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Natomiast na gruncie orzeczenia sądu, po ustaleniu przez sąd, na podstawie opinii biegłego, wysokości dotacji z pominięciem uchwały podjętej na podstawie art. 90 ust. 4 ustawy o systemie oświaty, niejednokrotnie dochodzi do ustalenia wysokości tej dotacji w sposób odmienny – podkreśla Edward Szewczak.

CZYTAJ TAKŻE: Przedszkolaki w lepszym powietrzu