Wyliczenie i egzekucja opłat bywają tak drogie, że nieopłacalne

Istnieje konieczność przyjrzenia się wszystkim źródłom dochodów z tytułu podatków i opłat, od lat nie było większych i systematycznych zmian – przyznaje Janusz Zagórski, skarbnik gminy Police, i przypomina, że myśl, iż przegląd jest konieczny, została stanowczo przedstawiona przez skarbników samorządowych na niedawnym ich krajowym forum. Zwraca uwagę, że w ordynacji wyborczej znajduje się ponad 340 artykułów, które samorządowcy muszą stosować jako procedury podatkowe.

– Niektóre procedury powodują czasochłonność i kosztowność tych procesów, kosztowna jest też windykacja. Do tego w wielu przypadkach przepisy nie są przejrzyste i jednoznaczne – samorządy występują o indywidualne interpretacje lub zastrzeżenia mają mieszkańcy – podatnicy. Wiele spraw sądowych dotyczy podatków lokalnych, szczególnie od nieruchomości – dodaje Janusz Zagórski.

Z jego analizy budżetu gminy oraz podatków i opłat lokalnych wynika, że za realizację 90 proc. dochodów z tych tytułów odpowiadało tylko ok. 20 proc. źródeł. Jego zdaniem przegląd i analiza źródeł dochodów lokalnych powinny się skupić na tych źródłach, które rzeczywiście generują duże dochody. – W różnych samorządach mogą być to różne daniny w zależności od lokalizacji i charakterystyki gminy. Inna będzie struktura w gminach uzdrowiskowych, rolniczych czy zurbanizowanych – podkreśla samorządowiec.

Podatek leśny i rolniczy w miastach?

Sebastian Potocki z Urzędu Miasta Łodzi przypomina, że samorządy dużych miast, a także ich reprezentacja – Unia Metropolii Polskich – proponują uprościć system podatków samorządowych w taki sposób, aby w dużych gminach miejskich podatek leśny i podatek rolny zastąpić podatkiem od nieruchomości. Stawka takiego podatku byłaby na tyle niska, aby dochodowo zapewnić ten sam poziom opodatkowania jak do tej pory bez zwiększenia obciążeń dla podatników, natomiast znacznie uprosiłoby to procedurę wymiaru tychże podatków.

– Są skomplikowane, a do wyliczenia ostatecznej kwoty podatku potrzebne jest wzięcie pod uwagę stawek uzależnionych od ceny drewna oraz żyta, a także zastosowania odpowiedniego przelicznika powierzchni użytków rolnych w zależności od ich rodzaju (grunty orne, łąki i pastwiska), okręgów podatkowych oraz klasy użytków rolnych (dziesięć klas) – mówi.

Czytaj więcej

Prawo w regionach

Zagmatwane przepisy mogą paraliżować lokalną administrację

Kolejne interpretacje prawa podatkowego, zagmatwanie stawek VAT, rosnąca sprawozdawczość – to bol...

Dodaje, że w łódzkim ratuszu podatkiem rolnym i leśnym zajmują się trzy osoby, a roczny dochód z tej daniny stanowi stosunkowo niewielki procent dochodów podatkowych miasta. Jego zdaniem znacznie bardziej efektywne i korzystne byłoby, gdyby ci urzędnicy zajmowali się np. podatkiem od nieruchomości. Przypomina, że prawo dotyczące podatków i opłat lokalnych jest z lat 80. (jak np. podatek leśny i rolny) lub z 1991 r. (ustawa o podatkach i opłatach lokalnych). – Warto by dokonać rewizji przepisów tak, by bardziej odpowiadały obecnym realiom rozwojowym i społeczno- gospodarczym – uważa Sebastian Potocki.

Zwraca uwagę na to, że wiele samorządów w ostatnich latach zrezygnowało z fakultatywnych opłat (rady gmin ich nie uchwalały lub odeszły od ich obowiązywania, jeśli wcześniej były pobierane) ze względu na to, iż były trudne do wymiaru i poboru, a dochody z ich tytułu były stosunkowo niskie w porównaniu z poniesionymi przez gminy kosztami poboru. – Łódź zrezygnowała z podatku (obecnie opłaty) od posiadania psów, bo koszty wyliczenia i windykacji kształtowały się w okolicach 50 proc. dochodów – relacjonuje Sebastian Potocki. Wszystkie opłaty i podatki lokalne stanowią w Łodzi od 10 proc. do 13 proc. dochodów (w zależności od roku), więc są istotnym elementem dochodów budżetowych (najważniejszym składnikiem w tej strukturze jest oczywiście podatek od nieruchomości).

Nieprzejrzyste prawo

Także dr Grzegorz Kubalski ze Związku Powiatów Polskich nie ma wątpliwości, że przegląd podatków lokalnych i opłat jest potrzebny. Podaje kilka przykładów, jakich danin i zagadnień mógłby dotyczyć. Ekspert zwraca uwagę, że w wielu krajach stosowany jest podatek katastralny, czyli uzależniony od wartości opodatkowanego obiektu. O ile obowiązuje on przy opodatkowaniu budowli, to w przypadku budynków podatek od nieruchomości liczony jest od powierzchni. Obowiązują też jego górne stawki identyczne dla całego kraju, przy czym grunty i budynki mieszkalne mają przyjętą bardzo preferencyjną stawkę.

Czytaj więcej

Finanse w regionach

Sytuacja finansowa samorządów jest lepsza. Ale wciąż jest wiele do poprawienia

Finansowanie oświaty położyło się cieniem na reformie finansów samorządowych. Zmiana sposobu obli...

– Często więc zdarza się tak, że garaż wolnostojący na działce będzie wyżej opodatkowany niż sąsiadującą z nim okazała willa. Preferencja ta obowiązuje nie tylko w odniesieniu do pierwszego posiadanego przez podatnika lokalu mieszkalnego, ale wszystkich – mówi Grzegorz Kubalski. Dodaje, że sytuację pogarsza niewłaściwie określona linia demarkacyjna między podatkiem od nieruchomości a symbolicznym w swojej wysokości podatkiem rolnym.