POSŁUCHAJ PODCASTU:
Czy Katowice mogą być zielone?
Oczywiście, już są najbardziej zielonym miastem w Polsce. Ponad 40 procent powierzchni Katowic to lasy, a jeśli zsumujemy wszystkie parki, użytki rolne i wspomniane lasy, ponad połowa miasta to tereny zielone. To zaskakuje wszystkich gości, bo Katowice kojarzyły się z kopalniami, hutami, może też z rewitalizowanymi terenami, ale nie z olbrzymimi terenami zielonymi. Wśród nich mamy Rezerwat Murckowski, mamy użytki ekologiczne, czyli fantastyczne miejsca, które można zwiedzać na rowerze, bo większość z nich łączy ścieżka rowerowa.
A jak działa tzw. zielony budżet?
Od wielu lat miasto Katowice jest prekursorem działań w zakresie budżetu obywatelskiego. Zgodnie z deklaracją prezydenta Marcina Krupy rozwijamy ten segment partycypacji społecznej w realizacji wydatków miejskich. Od lat trafiało tam wiele przeróżnych inwestycji: tężnie solankowe, place zabaw, boiska szkolne, uzupełnienie księgozbiorów bibliotecznych. Ale w ostatnich dwóch latach, wyszliśmy naprzeciw deklaracjom mieszkańców i część budżetu traktujemy jako tzw. zielony budżet. To już druga edycja, zgłoszono aż 164 pomysły, z tego 127 przeszło ocenę formalną i z nich będziemy wybierać projekty do realizacji. Są to rewitalizacje skwerów na katowickich osiedlach, parków, tworzenie łąk kwietnych, pielęgnacja terenów trawiastych czy projekty poprawiające gospodarkę wodną. Pojawił się również pomysł na stworzenie stawu retencyjnego. Wszystkie te elementy mają dodatkowo wzbogacić zieloną infrastrukturę, ale też pokazują trend, jakiego mieszkańcy dziś oczekują w większości wielkich miast.
Jakie jest zanieczyszczenie powietrza w Katowicach?
Od lat sytuacja zmienia się w bardzo pozytywną stronę. Miasto w ciągu ostatnich pięciu lat zaangażowało gigantyczne środki w poprawę jakości powietrza. Kosztem ponad 42 mln zł udało się dofinansować wymianę aż 4865 źródeł ciepła. Chodzi o wymianę starych kotłów węglowych, które najbardziej kopcą. Miasto w ramach promocji przygotowało specjalną akcję – już po raz drugi na ulice wyjeżdża Smogobus. Pod tą nazwą kryje się ekipa fachowców, którzy przyjeżdżają do poszczególnych dzielnic i przekonują mieszkańców, żeby wymienili starego kopciucha na nowe, ekologiczne źródło ciepła.
Wiele osób ma obawy co do kosztów nowego systemu ogrzewania i jego eksploatacji...
Tak, i dlatego stworzyliśmy dla najmniej zarabiających możliwość skorzystania ze środków pomocy społecznej, by dofinansować nie tylko źródło ciepła, ale także późniejsze koszty, różnicę pomiędzy dotychczasowym spalaniem węgla a gazem czy olejem. Mamy świadomość, że wymiana źródeł ciepła pochłania spore kwoty z budżetu miasta, ale jest to nieodzowne dla poprawy powietrza.
Jakie są szczególne cechy Katowic utrudniające inwestycje w projekty ekologiczne?
Jeśli chodzi o aglomerację katowicką, Górnośląsko-Zagłębiowską Metropolię, musimy mieć na uwadze fakt, że miasta bezpośrednio się ze sobą stykają, a powietrze nie zna granic, więc nasza akcja pod hasłem „Nie truj”, czyli kolejna odsłona akcji Smogobusa, jest wskazówką dla miast całego regionu, by podążały tą samą drogą.
Czy współpraca między miastami dobrze się układa?
Bywają problemy, w mniejszych gminach wyzwań jest dużo, a środki finansowe nie zawsze pozwalają na ich realizację. Ale ważne jest to, by czyste powietrze było priorytetem dla wszystkich.
A czy zmienia się mentalność mieszkańców? Czy miasto prowadzi inicjatywy edukacyjne?
Edukacja jest konieczna. To niezwykle istotne, żebyśmy wszyscy mieli świadomość, jak ważna jest ekologia w naszym życiu, ta konkretna, począwszy od dobrze rozumianego recyklingu. Tu edukacja ekologiczna na wysokim poziomie realizowana od lat odnosi znakomite skutki i młodzi ludzie nie mają już dzisiaj problemu z recyklingiem, to raczej starsze pokolenie zastanawia się jeszcze, co powinno do którego worka trafić. Dla młodego człowieka jest to rzecz całkowicie naturalna. To efekt dobrze prowadzonej edukacji ekologicznej, i mam nadzieję, że będziemy głębiej sięgać do potencjałów młodych ludzi, którzy w taki sposób wyrażają swoje zaangażowanie w dobrze rozumianą ekologię. Jestem przekonany, że te działania będą procentowały w przyszłości.
Jak widzi pan debatę o Krajowym Planie Odbudowy? Co Katowice mogą zyskać?
Bardzo się cieszę z inicjatyw, które pojawiają się ze strony rządu, mówiących o konieczności wspierania inwestycji w poszczególnych miastach i gminach. Jeśli chodzi o sposób ich realizacji, istotne są dwa elementy. Pierwszy to kierunek realizacji tych inwestycji, np. realizacja linii tramwajowej czy zakupu zeroemisyjnych autobusów elektrycznych, to są kierunki, które ze strony metropolii katowickiej powinny się pojawić. Ale drugi to też realizacja wydatków bieżących. Bo miejmy świadomość, że realizacja inwestycji o dużym rozmachu, także tych nowoczesnych, ekologicznych pociąga za sobą duże koszty utrzymania. Często w praktyce tego typu działania okazują się droższe. Autobus elektryczny w codziennym użytkowaniu jest tańszy, ale jego zakup jest droższy. Potem, w praktyce sprawiają się doskonale, bo zeroemisyjność jest tym elementem, na który czekamy.
Rząd zapewnia, że straty wynikające z Polskiego Ładu będą rekompensowane przez dotacje w wysokości 8 mld zł. Jak pan to odbiera?
To dobra wiadomość, bo obawy związane z uszczupleniem wydatków miasta zawsze budzą niepokój przy realizacji budżetu. Najważniejsze jest, by podział środków następował w taki sposób, by trafiły do budżetów miast i gmin, w podziale na realizację wydatków inwestycyjnych i bieżących. Przesunięcie na którykolwiek z tych kierunków będzie trudne do zaakceptowania. Ale mamy nadzieję na taki podział środków, który umożliwi realizację oczekiwań naszych mieszkańców, przy jednoczesnym zapewnieniu rozwoju całego państwa.
„Mówią Prezydenci” to cykl podcastów „Rzeczpospolitej”. Do rozmów zaprosiliśmy prezydentki i prezydentów największych polskich miast, członków Unii Metropolii Polskich. Program prowadzi Michał Kolanko. Słuchaj we wtorki o 12:00 na podcasty.rp.pl oraz w serwisach streamingowych na kanale „Rzeczpospolita: Audycje”.
