Optymalizacji szuka się wszędzie

Nie ma potrzeby aby samorządy informowały o schematach podatkowych. Wzrosną przez to obciążenia finansowe – uważają reprezentanci miast.

Samorządy sprzeciwiają się wymogowi zgłaszania od 1 stycznia 2019 roku schematów podatkowych. To nowy obowiązek dla przedsiębiorstw, który ma przeciwdziałać optymalizacji podatkowej. Czy jednak powinien on dotyczyć samorządów, skoro ryzyko nadużyć podatkowych w zasadzie tam nie istnieje?

Obowiązek raportowania schematów podatkowych wprowadziła ustawa z 23 października 2018 roku o zmianie ustaw o podatku dochodowym od osób fizycznych i prawnych oraz zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw. Ma to być odpowiedź na unijną dyrektywę MDR (Mandatory Disclosure Rules). O ile jednak MDR dotyczy tylko uzgodnień transgranicznych, o tyle polski ustawodawca poszedł znacznie dalej i objął tym obowiązkiem wszystkie rodzaje podatków. Mogą to być schematy podatkowe dotyczące VAT, akcyzy, podatków lokalnych, np. podatku od nieruchomości, czy innych danin przewidzianych przez przepis prawa podatkowego. Raportowanie o schematach podatkowych ma poinformować administrację skarbową o potencjalnie „agresywnym” planowaniu rozliczeń podatkowych, tzn. zmierzającym do zmniejszenia tych obciążeń. Do szefa Krajowej Administracji Skarbowej musi trafić opis schematu podatkowego, zastosowane przepisy prawa oraz spodziewana wysokość korzyści podatkowej.

W przypadku samorządów schematy podatkowe dotyczą przede wszystkim VAT. Warto zauważyć, że w unijnej dyrektywie nie ma mowy o jednostkach samorządu terytorialnego. Czemu zatem polskie Ministerstwo Finansów wprowadziło do ustawy jednostki samorządowe, skoro dotychczasowe schematy podatkowe w samorządach wynikają z prawa? Ulgi i zwolnienia podatkowe nie są tworem doradców, czyli promotorów, lecz realizacji prawa. Pozyskane dzięki temu środki są przekazywane na realizację zadań własnych.

24 cechy

Zgodnie z ustawą schemat podatkowy to działanie celowe, które wykorzystuje luki w prawie podatkowym, by doprowadzić do osiągnięcia korzyści podatkowej. Dla przykładu może to być m.in. przeniesienie praw trudnych do wyceny wartości niematerialnych (np. wartości intelektualnych, know-how czy skorzystanie z ulgi badawczo-rozwojowej). Ministerstwo Finansów przygotowało katalog 24 cech rozpoznawczych (w przeciwieństwie do 15 zawartych w dyrektywie Rady 2018/822), które mają, choć nie muszą, wskazywać na potencjalne zastosowanie danego schematu podatkowego. Definicja schematu jest bardzo szeroka, więc umożliwia zakwalifikowanie do niej wielu działań podejmowanych przez doradców podatkowych czy radców prawnych, wykonywanych na rzecz klientów. Oni też, jako promotorzy, mają obowiązek raportowania schematów szefowi Krajowej Administracji Skarbowej. Taki sam obowiązek został nałożony na korzystającego, czyli przedsiębiorcę i wspomagającego, którym może być księgowy lub dyrektor finansowy.

Wzrost obciążeń

Zdaniem zarządu Unii Metropolii Polskich, do którego przyłącza się także Związek Miast Polskich, objęcie przepisami ustawy jednostek samorządowych sprawi, że wzrosną ich obciążenia administracyjne i finansowe, choć celowość raportowania wydaje się wątpliwa. Samorządowcy zwracają też uwagę, iż opracowane przez Ministerstwo Finansów objaśnienie nie zawiera wytycznych uwzględniających specyfikę rozliczeń VAT jednostek samorządowych. Protestują też przeciw używaniu niezrozumiałych sformułowań legislacyjnych, które mówią o „braku możliwości stosowania przepisów o schematach podatkowych w obecnym brzmieniu”, jak napisał ZMP w piśmie do Teresy Czerwińskiej, minister finansów. Obecnie czeka na odpowiedź.

OPINIA | Piotr Krzystek prezydent Szczecina, sekretarz zarządu Unii Metropolii Polskich

W stanowisku Unii Metropolii Polskich apelujemy o całkowite wyłączenie jednostek samorządu terytorialnego oraz spółek prawa handlowego z udziałem tychże z obowiązku raportowania schematów podatkowych, a w wariancie minimalnym – o odroczenie go co najmniej do 31 grudnia 2020 roku, ze względu na niezbędny czas do przeprowadzenia identyfikacji stosowanych wcześniej w poszczególnych jednostkach organizacyjnych schematów podatkowych, pozyskania i zaplanowania nowych wydatków budżetowych, przeprowadzenia szkoleń pracowników, zakupu systemów informatycznych oraz ich dostosowania. W chwili obecnej, ze względu na niemożność określenia ewentualnej ilości koniecznych do raportowania schematów podatkowych, nie możemy oszacować kosztów związanych z ich przygotowaniem. Ponadto zmiany obowiązków podatkowych powinny być wprowadzone z odpowiednim vacatio legis.