Więcej pieniędzy dla miast i gmin. Jest projekt ustawy o finansowaniu samorządów

- Przychody samorządów nie będą już zależne od kaprysów rządzących centralnie, a w sytuacji, gdy będziemy planowali w przyszłości na przykład obniżenie podatków, to nie wpłynie na pieniądze, które trafią do samorządów, bo to będzie zależne od tzw. bazy podatkowej — mówił na konferencji prasowej premier Donald Tusk.

Pierwszy projekt z dużą liczbą zastrzeżeń

W połowie lipca Ministerstwo Finansów przedstawiło propozycję ustawy samorządowcom. I od razu wzbudziła ona poważne obawy wśród organizacji samorządowych, bo choć zmieniała strukturę dochodów gmin, powiatów i województw, nie zapewniała stabilności finansowej ani deklarowanej samodzielności.

W obliczu szacowanych przez resort finansów rocznych ubytków na poziomie 30 mld zł, nowa regulacja przewiduje jedynie 16 mld zł dodatkowych dochodów w 2025 roku.

Czytaj więcej

Finanse w regionach

Miliardy złotych popłyną do samorządów. Odwracanie skutków "Polskiego Ładu" PiS

O ponad 345 mld zł w ciągu dekady mają wzrosnąć dochody samorządów, porównując do obecnego systemu.

- Brak standardów finansowania zadań samorządów oraz wprowadzane w ostatnich latach ograniczenia ich dochodów o kwotę szacowaną nawet na ponad 60 miliardów złotych, doprowadziły do sytuacji kryzysowej. Zdecydowana większość samorządów nie jest w stanie zbilansować bieżących dochodów i wydatków, co mocno ogranicza ich możliwości rozwojowe, także z wykorzystaniem środków zewnętrznych - przypominał Związek Miast Polskich.

Przypomniał że szczególnie niedoszacowane były dotąd zadania z zakresu oświaty i wychowania, bo potrzeby oświatowe wyliczone zgodnie z projektem ustawy są daleko mniejsze od realnych wydatków na oświatę.

Organizacje samorządowe zwracały też uwagę na niekorzystny wpływ przeliczeniowej liczby mieszkańców na wyliczenie potrzeb jednostek (w tym potrzeb dodatkowych i oświatowych) oraz niezrozumiałe ustalenie dla wyodrębnionej grupy miast na prawach powiatu niższego udziału w dochodach z PIT i CIT. Dla tej grupy przewidywano odpowiednio 8,6 proc. w PIT i 2,2 proc. w CIT.

Dochody miast liczone od dochodów mieszkańców

Przez kilka tygodni trwały rozmowy przedstawicieli rządu z organizacjami samorządowymi, również w ramach komisji wspólnej rządu i samorządu. Pod koniec sierpnia strony doszły do porozumienia  w tym zakresie.

Minister finansów zapowiedział zwiększenie rezerwy subwencji ogólnej dla samorządów o 700 mln zł, a środki tej rezerwy mogą zostać przeznaczone na realizację postulatów jednostek samorządu terytorialnego w zakresie opieki społecznej i pieczy zastępczej.

Poza tym zapowiedziano waloryzację tzw. „kwoty uzupełniającej” dla samorządów, przewidzianej w projekcie ustawy o dochodach.

Czytaj więcej

Finanse w regionach

Jest zgoda ws. reformy systemu dochodów lokalnych: 10 mld zł dla samorządów jesienią

10 mld zł dla samorządów do końca 2024 roku - taką kwotę zadeklarował minister finansów na spotka...

Dodatkowo przedłużono do końca 2029 roku obowiązywanie złagodzonych obecnie reguł fiskalnych dla jednostek samorządu terytorialnego oraz powołanie wspólnie z MSWiA specjalnego zespołu, który zajmie się przeglądem zadań zleconych i ich standaryzacją.

We wtorek rząd ogłosił projekt ustawy. Zaproponowano w nim odejście od obecnej zasady, według której dochód samorządów z tytułu PIT i CIT naliczany jest od podatku należnego danej JST. Od przyszłego roku dochody samorządów z PIT i CIT liczone będą jako procent od dochodów podatników danego podatku z terenu danej JST.

Poza tym każda z kategorii samorządu terytorialnego - czyli gminy, miasta, województwa oraz miasta na prawach powiatu - będzie miała określony procentowy udział w dochodach podatników PIT i CIT.

A dodatkowo samorządy mają partycypować w podatku pobieranym w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.

To będą stabilne fundamenty dla samorządowych finansów?

Co na to samorządowcy? Część jest bardzo zadowolona. Liczy na poprawę sytuacji finansowej miast, gmin czy powiatów.

Wiceprezydent Wrocławia Michał Młyńczak, pytany przez PAP na Forum Ekonomicznym w Karpaczu o projekt zastrzegł, że rozwiązania dotyczące finansowania samorządów przyjęte przez poprzedni rząd były "nietransparentne i powodowały pewnego rodzaju nierówność w traktowaniu poszczególnych samorządów".