Spór o finansne samorządów w Sejmie

Finanse samorządów lokalnych powinny się opierać na dochodach własnych. Zmiana będą wkomponowane w cały system finansowy państwa. Samorządowcy przypuszczają, że resort finansów przedstawi propozycje modernizacyjne koło 20 lutego.

Publikacja: 08.02.2024 12:01

Mateusz Morawiecki

Mateusz Morawiecki

Foto: PAP/Tomasz Gzell

Ostra wymiana zdań na temat kondycji finansowej samorządów rozpoczęła czwartkowe obrady Sejmu. Mateusz Morawiecki, premier poprzedniego rządu zarzucił obecnemu, iż zamierza zmniejszyć możliwości inwestycyjne samorządów lokalnych przez likwidację Rządowego Fundusz Polski Ład: Program Inwestycji Strategicznych. Jego zdaniem program powinien istnieć: Nie dopuśćmy do tego, aby Polska przestała się rozwijać solidarnie, równomiernie – stwierdził.

Na zarzut odpowiedział wicepremier Władysław Kosiniak- Kamysz. - Samorząd ograbiliście na miliardy złotych, pozbawiliście dochodów własnych, zabraliście pieniądze samorządowcom i wspólnotom lokalnym, rozdawaliście przez pryzmat legitymacji partyjnej, nie przez pryzmat potrzeb społecznych. Nie macie szacunku dla obywateli, nie macie szacunku dla wspólnoty lokalnej – mówił.

Posłowie, byli samorządowcy, nawiązali do tej wymiany zdań, zadając pytania na temat zmian wprowadzonych przez „Polski Ład”. Przypomnieli, że obniżenie stawek podatkowych PiT spowodowało zmniejszenie dochodów własnych samorządów lokalnych.

Dochody własne jako podstawa stabilności finansów

Kondycja finansów publicznych oraz propozycje zmian były tematem niedawnego spotkania pomiędzy szefostwem resortu finansów, a przedstawicielami organizacji samorządowych. Wtedy ustalono cztery zasady, które staną się podstawą reformy systemu. Pierwsza to zapewnienie bilansowania i stabilności dochodów JST. Druga: oparcie funkcjonowania JST na ich dochodach własnych, w tym PIT i CIT. Kryteria podziału mają być wspólnie ustalone z samorządami. Czwarta zasada ma dotyczyć elastyczności finansowania potrzeb samorządu.

Czytaj więcej

Smart city: Porozumienie dla rozwoju technologicznego miast

Jeden z zarzutów, które obecna koalicja rządowa stawia poprzedniej jest to, że wykorzystywano system programów i dotacji do politycznego podziału samorządów i nieobiektywnego przekazywania pieniędzy.

Jakie zmiany w finansowaniu samorządów może zaprezentować Ministerstwo Finansów?

Samorządowcy spodziewają się, że propozycje rozwiązań MF przedstawi na kolejnym spotkaniu koło 20 lutego. Z wcześniejszych wypowiedzi, w tym z odpowiedzi ministerstwa, na interpelację sejmową, wynika, iż resort „bierze pod uwagę różne warianty” wzmocnienia potencjału dochodowego JST” nie tylko poprzez przekazanie części dochodów ze zryczałtowanego PIT.

Czytaj więcej

Oświetlenie ulic: samorządy mogą zaoszczędzić duże pieniądze

Marek Wójcik, ekspert Związku Miast Polskich, uważa, ze zmiany mogą dotyczyć zasad ustalania podatku od nieruchomości, który jest jednym z podstawowych dla dochodów własnych samorządów. – Zastanawiam się czy możliwe jest, by samorządy otrzymały większy niż do tej pory zwrot podatku VAT tak, by samorządy mogły wydać te pieniądze na cele rozwojowe – mówi Marek Wójcik. Ekspert uważa, że można by nawet opracować katalog rodzajów inwestycji, na który samorządy mogłyby wydawać zwrócony VAT. Marek Wójcik przekonuje też, że przy debacie na temat zmian finansów samorządów przydałby się przegląd zadań zleconych, które realizują samorządy. - To jest prawie 600 różnego typu zadań zleconych przez administracje rządową. Mamy wiele mechanizmów ich finansowania, niektóre są skomplikowane, często pieniądze, które otrzymują samorządy są niewystarczające na prowadzenie zadań zleconych, potrzebne jest więc urealnienie tych kwot – dodaje.

Spotkanie organizacji samorządowych z Ministrem Finansów to nowe otwarcie. Widzimy chęć dialogu i współpracy ze strony resortu.

Dorota Lewkowicz, koordynatorka Komisji Skarbników w UMP

Nowe zasady liczenia „janosikowego”

Propozycje zmian przedstawiła także Unia Metropolii Polskich. Ich realizacja ma doprowadzić trwałej stabilności finansowej dla samorządów. Pierwsza polega na rekompensacie skutków zmian podatkowych wobec samorządów. Propozycja polega na zapewnieniu JST udziału w dochodach z ryczałtu ewidencjonowanego oraz zwiększenie udziału JST w podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT) do 69,25 proc. Inna postulowana zmiana to rekonstrukcja sposobu ustalania systemu wyrównawczego ("janosikowego"). - Spotkanie organizacji samorządowych z Ministrem Finansów to nowe otwarcie. Widzimy chęć dialogu i współpracy ze strony resortu. Dzisiaj nie jesteśmy w stanie określić, które z przekazanych propozycji zostaną wzięte pod uwagę. Musimy dać czas stronie rządowej na zapoznanie się z naszymi postulatami. O propozycjach ministerstwa dowiemy się zapewne za dwa tygodnie, kiedy ponownie dojdzie do spotkania – powiedziała Dorota Lewkowicz, koordynatorka Komisji Skarbników w UMP.

Finanse w regionach
Samorządy postulują zmiany w specustawie powodziowej
Finanse w regionach
Powódź w Polsce: Miasta nie uniosą kosztów odbudowy same. Kto im pomoże?
Finanse w regionach
Finanse samorządów: Po jednych trudnych negocjacjach, przed kolejnymi
Finanse w regionach
Więcej pieniędzy dla miast i gmin. Jest projekt ustawy o finansowaniu samorządów
Finanse w regionach
Miliardy złotych popłyną do samorządów. Odwracanie skutków "Polskiego Ładu" PiS