Rada gminy jako przedsiębiorca zawierała każdego roku umowy z jednostką organizacyjną gminy, tj. z gminnym ośrodkiem pomocy społecznej. Zlecenia polegały każdorazowo na wydawaniu artykułów spożywczych i chemicznych uprawnionym osobom. Za wydany towar następowała zapłata należności w terminie 14 dni od dnia otrzymania faktury. W związku z taką sytuacją radny został pozbawiony mandatu.

Sprawa w wyniku skargi trafiła najpierw do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, który potwierdził wygaśnięcie mandatu radnego. Wyrok ten został zaskarżony do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Naruszenie ustawy

Osoba pozbawiana mandatu uważała m.in., że naruszony został art. 24f ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, a naruszenie polegało na niewłaściwym zastosowaniu i przyjęciu, że piastując mandat radnego, skarżący naruszył zakaz, o którym mowa w tym przepisie. Ponadto ze skargi do NSA wynikało, że w rozpoznawanym stanie faktycznym nie można mówić, że radny prowadził działalność gospodarczą z wykorzystaniem mienia komunalnego.

CZYTAJ TAKŻE: Lokalne budżety na 2020 rok: mieszkańcy odczują cięcia

NSA przypomniał, że zgodnie z art. 24f ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym radny nie może prowadzić działalności gospodarczej na własny rachunek lub wspólnie z innymi osobami z wykorzystaniem mienia komunalnego gminy, w której radny uzyskał mandat, a także zarządzać taką działalnością lub być przedstawicielem czy pełnomocnikiem w w jej prowadzeniu.

Norma wynikająca z powołanego przepisu nie ogranicza zakazu do „własności” ani do „zarządzania” mieniem komunalnym, lecz używa znacznie pojemniejszego określenia „wykorzystanie mienia”.

Wykorzystanie mienia komunalnego gminy obejmuje wszystkie przypadki korzystania z tego mienia bez względu na jego podstawę, częstotliwość, a także to, czy pozostaje działaniem odpłatnym czy też nieodpłatnym.

Należność ze środków budżetu gminy

Przepis art. 24f ust. 1 powołanej ustawy nie uzależnia wygaśnięcia mandatu radnego w szczególności od osiągnięcia zysku z korzystania z mienia komunalnego, rozstrzygający pozostaje sam fakt korzystania z tego mienia przy prowadzeniu działalności gospodarczej bądź zarządzaniu taką działalnością – uznała NSA.

CZYTAJ TAKŻE: Nowelizacja zapobiegnie zamieszaniu w budżetach

Prawidłowa wykładnia art. 24f ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym prowadzi do stwierdzenia, że naruszenie wprowadzonego przez ustawodawcę w tym przepisie zakazu nie jest uwarunkowane także rodzajem czy przedmiotem działalności gospodarczej, prowadzonej z wykorzystaniem mienia komunalnego gminy, ani też doniosłością środków uzyskanych z takiej działalności w kontekście całokształtu sytuacji finansowej przedsiębiorcy.

NSA uznał również, że zapłatę należności za wydany towar ze środków z budżetu gminy należy zakwalifikować jako prowadzenie przez radnego działalności z wykorzystaniem mienia komunalnego. Ponadto w ocenie sądu brak było podstaw do rozróżniania i w efekcie badania, jakie znaczenie dla tej działalności miała okoliczność, że skarżący był związany umowami z gminnym ośrodkiem pomocy społecznej także przed tym, zanim zaczął piastować mandat radnego.