Porządek i obyczaje kontra interesy

Park kulturowy pozwala dbać o wygląd miasta. Wiele miejscowości korzysta więc z tej możliwości i powołuje je do życia. O swoje najbardziej cenne wizerunkowo rejony dbają w ten sposób m.in. Łódź, Kraków, Warszawa, Zakopane, Wrocław.

W Krakowie park obejmuje historyczne centrum miasta: obszar otoczony Plantami Krakowskimi wraz ze Wzgórzem Wawelskim i częścią Bulwaru Wisły. Na tym terenie każda firma może mieć tylko jeden szyld, musi on być umieszczony płasko na elewacji, na wysięgniku lub w witrynie lokalu. Szyld nie może mieć powierzchni większej niż metr kwadratowy, a te na wysięgnikach muszą być zawieszone na odpowiedniej wysokości.

Wprowadzono zakaz ograniczania tzw. przezierności przeszkleń, czyli zaklejania lub zamalowywania witryn i okien.

Ale w ubiegłym roku okazało się, że uchwała powołująca do życia park wymaga pilnej korekty i uzupełnienia.

Meleks z identyfikatorem

– Po Starym Mieście w sezonie turystycznym jeździło nawet ponad 300 meleksów wożących turystów. Tymczasem Stare Miasto to niewielki obszar, na którym ruch odbywa się przede wszystkim pieszo, meleksy w takiej liczbie zaczęły zagrażać bezpieczeństwu ludzi. Pojawił się problem, którego nie dało się w prosty sposób rozwiązać za pomocą znaków drogowych – tłumaczy Tomasz Przybyło z Wydziału Kultury i Dziedzictwa Narodowego Urzędu Miasta w Krakowie.

Władze Krakowa zmieniły więc uchwałę w sprawie parku kulturowego. – Teraz uchwała przewiduje, że po Starym Mieście usługi przewozowe może wykonywać tylko 70 meleksów, które spełniają techniczne i wizualne wymogi miasta. Pojazdy mogą mieć maksymalnie pięć lat, określone wymiary, kolorystykę, wyposażenie oraz muszą posiadać zaświadczenie o sprawności technicznej – mówi Tomasz Przybyło.

W celu wyboru najlepszych pojazdów został zorganizowany konkurs. W jego wyniku wyłoniono 70 meleksów, które otrzymały identyfikatory uprawniające do przewozów po historycznym centrum Krakowa.

Taniec na rurze na starówce

Inny problem Krakowa to lokale nocne z tańcami erotycznymi. – Były bardzo widoczne. Miały okna podświetlane na agresywne kolory. Stali przed nimi promotorzy, nachalnie rozdający vouchery, ulotki, zaczepiający przechodniów.

Nowe przepisy zabraniają prowadzenia działalności usługowej o charakterze sprzecznym z moralnością publiczną w lokalu, w którym prowadzona jest działalność gastronomiczna, kulturalna lub rozrywkowa. Okien lokali na kondygnacjach powyżej parteru nie wolno podświetlać światłem innym niż białe. Obowiązuje również zakaz takiego powiadamiania o towarach, usługach lub imprezach, które polega na nagabywaniu.

– Osiągnęliśmy tyle, że znikły agresywnie podświetlane okna, a i promotorów jest mniej, odkąd jeden z nich został ukarany przez sąd grzywną – mówi Tomasz Przybyło. – Do ideału jednak daleko. Trudno jest bowiem udowodnić, że w lokalu nocnym łamane są przepisy uchwały. Urzędnicy miejscy nie mogą ich kontrolować pod tym względem, dlatego współpracujemy w tym zakresie m.in. z policją.

Podobne ograniczenia jak w Krakowie obowiązują też we Wrocławiu, Łodzi, Zakopanem.

W tym ostatnim mieście ochrona dotyczy słynnego zakopiańskiego deptaka, Krupówek. – Jeszcze kilka lat temu nie było widać elewacji budynków, bo szczelnie zasłaniały je reklamy. Teraz jest ich dużo mniej – podkreśla Anna Karpiel-Semberecka z Urzędu Miasta w Zakopanym. – Udało się też ujednolicić wygląd stoisk, na których sprzedawane są pamiątki i oscypki. Są teraz ładne i estetyczne, a sprzedawcy noszą regionalne stroje – dodaje Anna Karpiel-Semberecka.

Ze zmian zadowoleni są także we Wrocławiu. – Pozytywne zmiany w przestrzeni publicznej widać gołym okiem. Zniknęły nielegalne reklamy wielkoformatowe, billboardy, citylighty. Wymieniono wszystkie stare słupy ogłoszeniowe na nowe. Znacząco zmniejszyła się liczba bannerów i stojaków reklamowych. W wielu lokalach użytkowych przywrócono tradycyjną aranżację witryn. Z kilkunastu ścian usunięto graffiti, odmalowano słupy energetyczne, posadzono zieleń – wylicza Małgorzata Szafran z wrocławskiego ratusza.

We Wrocławiu pojawił się również problem z lokalami nocnymi. Miasto częściowo sobie z nim poradziło.

Stolica posiada Wilanowski Park Kulturowy. – Ochroną objęto przede wszystkim rezydencję królewską w Wilanowie wraz z Morysinem, sąsiednimi zespołami pałacowo-parkowymi w Ursynowie i Natolinie, kościół św. Katarzyny, park Gucin Gaj, Skarpę Służewiecką oraz chronione tereny doliny Wisły i Potoku Wilanowskiego – wylicza Bartosz Milczarczyk ze stołecznego ratusza.

W Łodzi park obejmuje główną ulicę miasta – Piotrkowską.

Łyżka dziegciu

Z utworzenia parku kulturowego nie są zadowolone firmy, które prowadzą działalność na terenie objętym ochroną. Podporządkowanie się zasadom obowiązującym na terenie parku jest kosztowne, czasami nawet muszą przenieść firmę w inne rejony miasta.