Usuwanie azbestu, czyli eternit na wieki wieków

W konstrukcjach polskich domów pozostają miliony ton azbestu, który – zgodnie z prawem – powinien zniknąć w ciągu najbliższych 12 lat.

O szkodliwości azbestu wiadomo od stu lat, w Polsce jego importu i obrotu zakazano ponad dwie dekady temu. Jednak budynki, w których wykorzystano azbestowe izolacje i pokrycia, wciąż stoją, zgodnie zresztą ze źródłem ich handlowej nazwy. „Eternit” wywodzi się z łacińskiego aeternum, czyli „wieczność”.

Chwilami można uwierzyć, że azbest rzeczywiście będzie truł po wsze czasy, mimo że zgodnie z przepisami musi zostać usunięty do 2032 roku. W raporcie sprzed czterech lat NIK wskazuje, że krajowy Program oczyszczania kraju z azbestu na lata 2009 – 2032 nie spełnia swojej roli. Tempo usuwania jest znikome, a ilość azbestu pozostaje niewiadomą. Izba oszacowała, że przy dotychczasowym tempie eliminacja wyrobów zawierających azbest potrwa 200 lat.

Usuwaniem szkodliwej substancji zajmują się także samorządy. Trwa nabór wniosków do programu „Azbest” w Poznaniu. Można uzyskać całkowity zwrot kosztów poniesionych przy usuwaniu i unieszkodliwianiu elementów zawierających rakotwórczy materiał. Kwota dofinansowania nie może jednak przekraczać 1 tys. zł za tonę.

CZYTAJ TAKŻE: Wywiezienie azbestu nie pomogło

Wnioski mogą składać osoby fizyczne i prawne, wspólnoty mieszkaniowe, przedsiębiorcy oraz jednostki sektora finansów publicznych, które zdecydują się na wymianę pokryć dachowych, przegród, czy elewacji.

Aby otrzymać pieniądze, należy złożyć wniosek i podpisać umowę o udzielenie dotacji, następnie zdemontować i prawidłowo unieszkodliwić azbestowe elementy, wreszcie przedstawić rozliczenie. Odpowiednie dokumenty można składać do końca kwietnia w siedzibie urzędu miasta.

Podobne działania realizuje się w wielu gminach. Krakowski program na lata 2017 – 2020 skierowany był do osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej i obejmował świadczenie przez gminę – za pośrednictwem wyspecjalizowanego podmiotu – usług w zakresie usuwania azbestu z dachów.

Odpowiednie programy realizowane są także w Słupsku, jednak – jak pokazuje przykład sprzed kilku lat – skala takich działań bywa niewielka. W 2017 roku usunięto w mieście 323 mkw. dachowego eternitu.

Gminy mogą korzystać z pieniędzy Unii Europejskiej (Regionalne Programy Operacyjne województw w zakresie gospodarki odpadami) oraz środków Wojewódzkich Funduszy Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

CZYTAJ TAKŻE: Są pieniądze na likwidację cichego zabójcy – azbestu

Dla przykładu – w ubiegłym roku WFOŚiGW w Gdańsku zorganizował kolejny konkurs „Usuwanie wyrobów zawierających azbest z terenu województwa pomorskiego”. Zakwalifikowano wnioski z blisko 90 pomorskich gmin.

Jak informuje gdański WFOŚiGW, podobne konkursy ogłaszane są od 12 lat. „W latach 2007 – 17 Fundusz zawarł z pomorskimi samorządami ponad 640 umów o dofinansowanie. Na realizację przedsięwzięć udzielił 9,3 mln zł dotacji ze środków własnych oraz 7,3 mln zł z budżetu NFOŚiGW. W wyniku zrealizowanych zadań unieszkodliwiono około 26 tysięcy ton odpadów zawierających azbest”. Dodatkowo, w latach 2003 – 2016 udzielono dotacji i pożyczek na 1,2 mln zł w trybie pozakonkursowym. Pozwoliło to na usunięcie dodatkowych 1,2 tys. ton wyrobów z azbestem.

Może jednak eternit nie okaże się wieczny, chociaż zgodnie z informacją NIK w samym tylko województwie pomorskim do unieszkodliwienia pozostaje ponad 150 tys. ton. Najgorzej jest na Mazowszu (ponad 900 tys. ton) i w Lubelskiem (ponad 700 tys. ton). Najlepiej – w regionach zachodnich (poniżej 100 tys. ton).