20 lat dla Polski. Jubileusz Związku Województw RP

ARTYKUŁ POWSTAŁ WE WSPÓŁPRACY ZE ZWIĄZKIEM WOJEWÓDZTW RP

Po utworzeniu samorządu na poziomie wojewódzkim w 1998 r. regiony potrzebowały swojej reprezentacji na arenie krajowej i międzynarodowej. Zrodził się pomysł stworzenia korporacji samorządowej na poziomie województw i tak też powstało stowarzyszenie – Związek Województw RP. To korporacja, która od momentu powstania zrzesza wszystkie województwa samorządowe.

– O tym, że województwa potrzebują własnej reprezentacji, mówiło się od początku ich istnienia. Tak więc dzięki powołaniu Związku Województw RP nowa, młoda struktura samorządowa uzyskała miejsce, gdzie mogła się wypowiadać i uzgadniać wspólne stanowisko czy po prostu dyskutować. Mając takie forum, można już było wspierać, rozwijać i realizować w praktyce ideę samorządu terytorialnego. Związek chciał mieć realny wpływ na politykę regionalną, a w szczególności sprawiedliwe traktowanie mieszkańców regionów, mocno zróżnicowanych gospodarczo i poziomem życia. Dlatego wybrani z jego grona przedstawiciele znajdują się m.in. w Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego oraz na arenie międzynarodowej w Europejskim Komitecie Regionów i Kongresie Władz Lokalnych i Regionalnych Rady Europy. Poprzez uczestnictwo w obradach tych gremiów, delegaci Związku mogą m.in. nadzorować projekty uchwalanych ustaw i dyskutować nad ich kształtem. A że grupa ma większą siłę i skuteczność, mamy dowód w postaci przyjęcia kompromisowych stanowisk wypracowanych np. między polskim rządem a jednostkami samorządu terytorialnego – mówi Marek Woźniak, członek zarządu ZWRP, marszałek województwa wielkopolskiego, wiceszef Europejskiego Komitetu Regionów w Brukseli.

Znaczący partner nie tylko w kraju, ale i w Europie

A wiceprezes zarządu ZWRP, marszałek województwa mazowieckiego Adam Struzik, podkreśla, że również w relacjach z instytucjami europejskimi rola Związku Województw jest nie do przecenienia.

– Samorządy województw, podobnie jak inne organizacje samorządowe, mają liczną reprezentację w Komitecie Regionów, czyli przedstawicielstwie europejskich społeczności lokalnych i regionalnych w strukturach europejskich. Związek reprezentuje polskie regiony w tym często trudnym dialogu zarówno ze stroną rządową, jak i instytucjami europejskimi – ocenia Adam Struzik.

Jak podkreśla prezes zarządu ZWRP, marszałek województwa zachodniopomorskiego Olgierd Geblewicz, współpraca samorządów to klucz do sukcesu, bo bez niej niewiele się da osiągnąć. – Samorządy – mówiąc kolokwialnie – wzajemnie się nakręcają, motywują do pracy. Podglądamy, co robią inni, co jest skuteczne, wprowadzamy lokalne modyfikacje i wprowadzamy nowe rozwiązania u siebie. Ale forum ZWRP to także platforma do mówienia o problemach, blokadach rozwojowych, do wyrażania opinii samorządów na temat bieżących wydarzeń. To miejsce, gdzie formułowane są konkretne postulaty pod adresem rządzących, aby nie tracili z oczu tej kwintesencji państwa, która tkwi w samorządach. To ważny głos w dyskusji o Polsce, o jej teraźniejszości i przyszłości – zauważa prezes.

– O sile samorządów świadczą wspólne inicjatywy i działania, które służą rozwiązaniu problemów naszych mieszkańców. Samorządy potrafią skutecznie to robić, bo są najbliżej obywateli, mają z nimi kontakt i potrafią im pomóc. Ale nasza, samorządów, siła tkwi w jedności. Marszałek w pojedynkę nie będzie miał takiej mocy przebicia, jak 16 przedstawicieli regionów – wskazuje Elżbieta Anna Polak, członkini zarządu ZWRP, marszałek województwa lubuskiego.

Forum wymiany doświadczeń

Wiceprezes zarządu ZWRP, marszałek województwa lubelskiego Jarosław Stawiarski, podkreśla, że formuła stowarzyszenia od dwóch dekad pozwala na wymianę doświadczeń i opinii, a także jest forum dyskusji są pomysły i inicjatywy pojawiające się w przestrzeni publicznej, dotyczące istotnych spraw, którymi zajmuje się samorząd. – Staramy się wspólnie poszukiwać korzystnych rozwiązań wspierających rozwój reprezentowanych przez nas województw. To bardzo ważne w kontekście różnorodnych uwarunkowań wynikających z sytuacji, w jakiej działają samorządy w różnych regionach, kontekstu geograficznego, społecznego i gospodarczego. Jednocześnie podpatrywanie dobrych praktyk stosowanych przez inne samorządy jest inspiracją do wprowadzania niektórych rozwiązań w naszych regionach – mówi.

Źródło inspiracji

Rafał Kandziora, członek zarządu ZWRP, rady województwa śląskiego, przyznaje, że żaden z regionów nie ma patentu na wiedzę i „chociaż wiele nas różni, od potencjału gospodarczego, po tradycję i perspektywy rozwoju, to możemy czerpać ze wspólnych doświadczeń, inspirować się i współdziałać na wielu szczeblach. Samorządowcy mają inne spojrzenie na wiele kwestii, co wynika z ich doświadczeń i roli, jaką pełnią w lokalnych społecznościach. Ich głos powinien wybrzmiewać na arenie krajowej i inspirować stronę rządową do precyzyjnych i ukierunkowanych na konkretny cel działań”.

Sukces grupy

– Nasz głos musi być słyszalny. Nigdy nie miałem większych problemów podczas różnego rodzaju negocjacji, rozmów z rządem, z ministrami. Z pewnością jednak, jeśli mówimy wspólnym głosem w grupie, to jesteśmy bardziej słyszalni. Aktualna sytuacja związana z pandemią, a później wojną również potwierdziła, że w takich sytuacjach korporacje samorządowe sprawdzają się. Niech prostym przykładem będzie nasz apel zaraz po wybuchu wojny, który spotkał się z masowym odzewem. Propozycje na Podkarpacie zaczęły spływać lawinowo. Marszałkowie innych województw szybko odpowiedzieli z ofertą przekazania dodatkowych składów pociągów. To tylko niektóre przykłady – ocenia Władysław Ortyl, wiceprezes zarządu ZWRP, marszałek województwa podkarpackiego.

Co dalej

Jaką rolę ZWRP spełni w przyszłości? – Kluczem do rozwoju są współpraca i otwartość. Niezależnie od zmian zachodzących w polityce, tak na poziomie regionalnym, jak i krajowym. Regiony muszą być otwarte na bardzo szeroki dialog i współdziałanie. Należy słuchać mieszkańców, by skutecznie odpowiadać na ich potrzeby. Należy współpracować z innymi samorządami i regionami, by korzystać z dobrych praktyk, by bronić idei samorządności. Aby się rozwijać, potrzebujemy przestrzeni do rozwijania naszych potencjałów, potrzebujemy przestrzeni do współpracy i tworzenia warunków do realizacji naszych planów. Tak właśnie widzę rolę ZWRP w przyszłości – wskazuje Olgierd Geblewicz.

Wiceprezes Władysław Ortyl ocenia, że w kolejnych latach funkcjonowania rola związku się nie powinna się zmieniać. – Ma być mocnym wsparciem dla samorządów wojewódzkich. Różnice zdań to normalna rzecz w polityce. Jeśli w ważnych sprawach będziemy mówić wspólnym głosem, można wiele zyskać – twierdzi.

Zdaniem wiceprezesa Adama Struzika rola Związku będzie rosła. – Przeciwstawiam się tendencjom centralistycznym i uważam, że coraz więcej zadań powinno przechodzić na poziom samorządowy, a co za tym idzie, korporacje samorządowe powinny odgrywać coraz bardziej istotną rolę – również w stanowieniu prawa i w bieżącym ocenianiu i wspomaganiu rozwoju gospodarczego i społecznego. W tym zakresie regiony, które tak jak wcześniej wspomniałem, zajmują się strategiami rozwoju, mają decydujące znaczenie. Dlatego uważam, że rosnąć powinna również rola Związku województw jako naszego reprezentanta. Oczywiście, wiele zależy od decyzji strony rządowej, która niestety skłania się ku zarządzaniu centralnemu – wskazuje.

– Myślę, że Związek Województw RP jest bardzo dobrą i potrzebną platformą ułatwiającą podejmowanie współpracy na rzecz rozwoju polskich regionów. Jestem przekonany, że w przyszłości pola różnorodnych działań będą się poszerzać, a współpraca między regionami – zacieśniać. Na pewno będziemy dalej aktywnie uczestniczyć w debacie europejskiej, konsultować czy opiniować rozwiązania prawne w kluczowych dla samorządów kwestiach i szukać sposobów na efektywne działania wspierające polskie województwa. Razem łatwiej jest zabiegać o rozwój regionów, dostrzegając jednocześnie cel, jakim jest rozwój i siła całego kraju, z uwzględnieniem, oczywiście, różnorodności, specyfiki i możliwości każdego województwa w Polsce – komentuje Jarosław Stawiarski.

Marszałek Marek Woźniak liczy na to, że Związek Województw RP nadal pozostanie godnym zaufania reprezentantem polskich regionów zarówno na arenie krajowej, jak i międzynarodowej. – Województwa – zwłaszcza w czasie odbierania kolejnych kompetencji samorządom – potrzebują też forum, które umożliwia im szeroką dyskusję oraz konsultacje w kwestii polityki regionalnej. Mam nadzieję, że uda się wzmocnić nasz głos w Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego czy Komitecie Regionów Unii Europejskiej, bo tylko dzięki temu będziemy mogli skuteczniej poprawiać jakość życia naszych mieszkańców. Wierzę, że mimo politycznych zmian w ostatnich latach na poziomie regionalnym i krajowym, nadal będzie nas łączyć idea samorządu, a my będziemy mówić jednym głosem, szukając kompromisów – zapowiada.

Rafał Kandziora wskazuje, że „Związek Województw RP jest miejscem dialogu i szerokiej dyskusji dotyczącej roli i wyzwań stojących przed regionami. Wciąż uczymy się od siebie nawzajem, korzystamy ze wzajemnych doświadczeń i głos przedstawicieli Związku jest przez to słyszalny na arenie ogólnopolskiej. Samorządność i demokracja to wartości, o które warto walczyć i które należy pielęgnować, a współpraca z przedstawicielami innych województw pozwala nam spojrzeć szerzej na dany problem, poszukać najlepszych rozwiązań i wspierać się w walce o wspólne interesy. Wierzę, że możemy w ten sposób uniknąć wielu błędów i skoncentrować się na tym, co nas łączy, a zwłaszcza służyć mieszkańcom, co jest najważniejsze w naszej pracy”.

Marszałek Elżbieta Anna Polak zauważa, że przyszłością samorządu powinno być więcej kompetencji, odpowiedzialności i środków finansowych.