Iwonicz-Zdrój to jedno z 58 miejsc na transgranicznym polsko-ukraińskim Szlaku Naftowym, który powstał przed kilkunastu laty w ramach przedakcesyjnego programu PHARE. Dotacja unijna – z dzisiejszego punktu widzenia była to kwota skromna, ledwo 8,5 tys. euro – pokryła 80 proc. kosztów. Inwestycja zwróciła się z nawiązką.
Szlak Naftowy, dzięki któremu tysiące osób mogą odkrywać fascynującą historię nafty na Podkarpaciu, uznany został przez Polską Organizację Turystyczną za najlepszy produkt turystyczny roku 2005 i od tej pory stanowi jedną z najważniejszych atrakcji regionu.
Ropa prosto ze studni
W karpackich i podkarpackich lasach wonie ziół i aromaty jodłowe łączą się z zapachem „wycieków bitumicznych". We wsi Bóbrka gęsta czarna ciecz o osobliwym zapachu wypełniała niegdyś wszystkie wykroty i zagłębienia gruntu. To właśnie z przywiezionych stąd próbek prowizor w jednej z lwowskich aptek, Ignacy Łukasiewicz, wydestylował naftę, nazywaną też, niepoprawnie, kamfiną.
W lipcu 1853 r. lampa jego pomysłu oświetliła jasnym, niekopcącym płomieniem salę operacyjną szpitala we Lwowie. Rok później Łukasiewicz założył z dwoma wspólnikami pierwszą na świecie kopalnię „oleju skalnego". Spółka zajmowała się także przerobem ropy i sprzedażą produktów z tego przerobu; była zatem pierwowzorem dzisiejszych koncernów naftowych. Tak, w małej wsi między Krosnem a Duklą narodził się przemysł, który miał zmienić oblicze światowej gospodarki i przyspieszyć rozwój cywilizacyjny.
Ropę wydobywano początkowo podobnie jak wodę, ze studni zwanych kopankami. Dwie najstarsze, pamiętające Łukasiewicza – Franka, który wciąż jest czynny i Janinę – wykopano ok. 1860 r. Pierwszą drążono ręcznie, łopatami i kilofami, do 50 m głębokości, drugą aż do 132 m.
Kopacz zjeżdżał w głąb cembrowanego drewnem wąskiego szybu o przekroju kwadratowym 1,2 x 1,2 m w zawieszonym na konopnej linie drewnianym kuble z kołowrotem. Powietrze tłoczono mu ręcznymi dmuchawami przewodem zbudowanym z desek. Dopiero później oba szyby pogłębiono ręcznymi wiertnicami, do 150 i 250 m.
