Najlepsze polskie inwestycje 25 – lecia

Już niedługo poznamy laureatów XXV edycji Ogólnopolskiego Otwartego Konkursu Modernizacja Roku & Budowa XXI wieku. Tym razem jednak z okazji jubileuszu rozstrzygnięta zostanie specjalna konkurencja konkursowa – „Obiekt XXV-lecia”.

Będziemy świadkami szczególnie interesującej i emocjonującej rywalizacji. O tytuł „Obiekt XXV-lecia” powalczą bowiem laureaci konkursu na przestrzeni minionych 25 lat. Jest to jednocześnie warunek przystąpienia do tej jubileuszowej rywalizacji – trzeba być zwycięzcą jednej z edycji konkursu trwającego bez przerwy od 1996 roku.

Foto: regiony.rp.pl

– Jesteśmy przekonani, że zwycięstwo w tej kategorii będzie miało ogromny ciężar gatunkowy – mówi Robert Plewinski, dyrektor konkursu. – Wybrany zostanie bowiem najlepszy z najlepszych. Jury konkursowe będzie miało naprawdę trudne zadanie, ponieważ tu w pewnym sensie chodzi o przyznanie naszego wewnętrznego Oscara!

Do walki o tytuł „Obiekt XXV – lecia” staną obiekty szczególne. Tego możemy być pewni. Będą to wspólne dzieła inwestorów, projektantów i wykonawców, które w poprzednich edycjach odniosły zwycięstwa pokonując kilkudziesięciu konkurentów. Zwycięzcy, bo będzie ich tylu, ile jest konkurencji konkursowych tym razem jako trofeum otrzymają coś absolutnie unikalnego. Będzie to MODULOR, rzeźba wykonana przez znanego polskiego artystę Aleksandra Dętkosia, twórcę Złotej Żaby – głównej nagrody Międzynarodowego Festiwalu Filmowego CAMERIMAGE, którą otrzymali Robert Richardson, Quentin Tarantino, David Lynch, Danny DeVito.

Budynek Urzędu Miasta Czeladź

Budynek Urzędu Miasta w Czeladzi jest jednym z obiektów, kóre będą rywalizować o tytuł najlepszego. Obiekt od wielu lat straszył i zawstydzał. Oddany do użytku w 1971 roku tylko raz przeszedł malowanie elewacji, a w znajdujących się wewnątrz pomieszczeniach przeprowadzano jedynie drobne, bieżące remonty.  Front  gmachu stanowiły resztki nieczynnego neonu i ślad po usuniętej nazwie „Miejska Rada Narodowa”, która działała do przełomu lat 80. i 90. minionego wieku. Przez kolejne dekady kapitalny remont nie był uwzględniany w budżecie miasta.

Foto: regiony.rp.pl

Przeprowadzona przebudowa i modernizacja dotyczyła tak istotnych kwestii jak dostosowanie obiektu do potrzeb osób niepełnosprawnych, wybudowanie szybu i montaż windy, zlikwidowanie barier architektonicznych  i progów w pomieszczeniach, poszerzenie wszystkich drzwi. Wykonana została również termomodernizacja budynku, przebudowa instalacji wodociągowej, hydrantowej, kanalizacyjnej, przeciwpożarowej i elektrycznej. Wyremontowano pomieszczenia biurowe oraz salę sesyjną. Zmodernizowany Urząd Miasta będzie również energooszczędny. Na najbardziej nasłonecznionej południowej części elewacji i na dachu gmachu zamontowano ogniw fotowoltaiczne, dostarczające energię elektryczną, zapewniającą około 30 procent całkowitego zapotrzebowania. Koszt wykonanych prac wyniósł blisko 8 mln złotych. Na realizację inwestycji, Miasto pozyskało środki z budżetu Unii Europejskiej w wysokości ponad 2,5 mln zł.

Sztolnia Królowa Luiza

Prawdziwy rarytas Zabrza. Sztolnia Królowa Luiza to największy kompleks turystyczny związany z dziedzictwem górnictwa węgla kamiennego w Polsce i absolutny unikat w skali całej Europy. To wyjątkowy zespół zabytków, obrazujący rozwój technik górniczych i przemysłu wydobywczego, powiązania z innymi gałęziami przemysłu i jego wpływ na kształtowanie się regionu. To doskonała ilustracja i reprezentatywny przykład zmian, jakie zachodziły w europejskim przemyśle na przestrzeni ostatnich 200 lat.

Nigdzie indziej nie udało się zrewitalizować, zakonserwować i zaadaptować dla odwiedzających tak wyjątkowych przestrzeni, przebiegających pod centrum niemal 180-tysięcznego miasta. Nic więc dziwnego, że właśnie Sztolnia Królowa Luiza znalazła się w gronie obiektów wyróżnionych prestiżową Nagrodą Dziedzictwa Europejskiego Europa Nostra. W 2019 r. był to jedyny obiekt z obszaru dziedzictwa przemysłowego w Europie i jeden z trzech w Polsce, które dostąpiły tego zaszczytu w całej historii nagród. Tym samym Sztolnia znalazła się w gronie tak znanych miejsc jak: Trafalgar Square, Royal Albert Hall z Londynu czy Narodowe Obserwatorium w Atenach.

Foto: regiony.rp.pl

W skład kompleksu Sztolni wchodzą zabudowania powierzchniowe: budynki poprzemysłowe i wieże szybowe, składające się na czytelny obraz funkcjonalny kopalni z przełomu XIX i XX wieku, nowoczesna infrastruktura okołoturystyczna oraz dwa unikatowe parki plenerowe. Najcenniejszymi elementami kompleksu, oraz tym, co go wyróżnia w skali całej Europy są podziemne wyrobiska – dawnej Kopalni Królowa Luiza i towarzyszącej jej Głównej Kluczowej Sztolni Dziedzicznej o łącznej długości przekraczającej 5 km. W zależności od wybranego wariantu zwiedzania, na gości czeka pokaz wielkogabarytowych maszyn górniczych, przejażdżka kolejką górniczą Karlik, wędrówka przez pokład węgla o grubości ponad 6 metrów, ekspozycje poświęcone różnorodnym zagadnieniom związanym z podziemnym górnictwem węglowym czy zagrożeniami w kopalniach. To także jedyna w swoim rodzaju (dostępna od września 2018 roku) możliwość przepłynięcia 1 km fragmentu Sztolni łodziami w ramach trasy wodnej, na której na turystów czekają m.in. postaci ze śląskich legend, takie jak Skarbnik czy Utopek.

Foto: regiony.rp.pl

Rewitalizacja i udostępnienie odwiedzającym Kompleksu Sztolni Królowa Luiza to efekt prowadzonych z rozmachem robót górniczych i budowlanych oraz konserwatorskich, rozpoczętych w 2009 roku. Przedsięwzięcie rewitalizacji sztolni okazało się jednym z największych wyzwań, przed jakimi stanęło Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu, a wraz z nim Miasto Zabrze i Województwo Śląskie. Jeszcze nikt, nigdy, nie prowadził prac górniczych, budowlanych i aranżacyjnych oraz konserwatorskich, nie tylko na tak dużą skalę, ale też w tak starym i specyficznym obiekcie.

Równolegle z podziemnymi pracami górniczymi budowano i rewitalizowaną część naziemną Sztolni, obejmującą trzy lokalizacje: Szyb Wilhelmina, Szyb Carnall i wylot Sztolni w centrum miasta. Ta część także stanowiła ogromne przedsięwzięcie. Teren wokół wylotu Sztolni został całkowicie przebudowany, wzniesiono także nowy, kilkupiętrowy budynek obsługi turystów. Na przełomie 2015 i 2016 roku powstała niecka basenowa wraz z nabrzeżem portowym, gdzie odwiedzający zakończą wodną przeprawę łodziami.

Rejon Szybu Carnall to przede wszystkim wspaniałe, historyczne budynki dawnej kopalni „Królowa Luiza”: nadszybie, budynek 100-letniej parowej maszyny wyciągowej (jednej z najokazalszych, działających maszyn w całym kompleksie Sztolni i Kopalni Guido), rozdzielnia 6 kV, sala sprężarek, zmiękczalnia, akumulatorownia czy Łaźnia Łańcuszkowa. Każdy z tych zabytkowych obiektów został poddany gruntownej rewitalizacji, łącznie z 31-metrową wieżą wyciągową, z której odwiedzający będą mogli podziwiać panoramę Śląska. Nad niecką parkingową przy Szybie Carnall została przerzucona powietrzna kładka, łącząca Łaźnię bezpośrednio z rejonem nadszybia.

W jeszcze większym stopniu zmienił się krajobraz przy Szybie Wilhelmina. Zrewitalizowano budynek nadszybia i gruntownie przebudowano budynek obsługi turystów. Największą zmianą jest jednak pojawienie się parków tematycznych: Parku 12C i Parku Techniki Wojskowej oraz strefy kopalni zabawkowej dla dzieci pod nazwą „Bajtel Gruba” (Park 12C).

Całość procesu rewitalizacji Sztolni Królowa Luiza można określić jako ogromne, a zarazem bardzo trudne przedsięwzięcie. Prace zostały już sfinalizowane. W ręce turystów oddany został obiekt bezpieczny, autentyczny, wysoce atrakcyjny i co najważniejsze nie mający odpowiednika w skali Europy.

Głównym celem tak ambitnego projektu było zachowanie górniczego dziedzictwa regionu poprzez adaptację i rewitalizację kompleksu na potrzeby kulturalne, edukacyjne i turystyczne. Projekt został sfinansowany m.in. ze środków Unii Europejskiej oraz krajowych. Jego łączna wartość wyniosła niemal 40 mln Euro.

Dom Drzewa

Kolejny pretendent w rywalizacji. Dom Drzewa, to siedziba Ośrodka Edukacji Przyrodniczo – Leśnej przy ulicy Wałkowej w Miliczu. Obiekt został zaadaptowany po byłej wyłuszczarni szyszek. Obecnie znajdują się w nim trzy sale edukacyjne: „Leśne przedszkole”, „Laboratorium Przyrody” oraz „Podsuszarnia” – wszystkie wyposażone w nowoczesny sprzęt multimedialny. Zajęcia prowadzone są w każdej z sal oraz w pobliskim lesie na łonie natury. Dodatkowo w budynku znajduje się sala konferencyjna na 50 osób.