Dwustu artystów, tysiące widzów

– Zapraszamy państwa na różne festiwale, a jeśli nawet prezentują najwyższy poziom, zdarza im się mieć konkurencję działającą w podobnym segmencie. Tymczasem festiwal Wschód Kultury jest projektem jedynym, wyjątkowym, niepowtarzalnym – powiedziała profesor Małgorzata Omilanowska, minister kultury i dziedzictwa narodowego.

Jak przypomina minister, geneza festiwalu związana jest z Euro 2012.

– Ludziom kultury zależało wtedy, żeby zrównoważyć wydarzenia sportowe wydarzeniami ze świata sztuki: tak powstała idea Stadionu Kultury zrealizowana w Rzeszowie – powiedziała Małgorzata Omilanowska. Wszystkim przyświecał cel, żeby program Partnerstwa Wschodniego, którego celem jest wspieranie aspiracji wschodnich krajów planujących integrację europejską, wyrażał się również przez wydarzenia artystyczne.

Program rozpoczął minister kultury Bogdan Zdrojewski, ale już w minionym roku Małgorzata Omilanowska brała w nim udział.

W tym roku Ministerstwo Kultury przeznacza na Wschód Kultury 4 mln zł.

– Polscy i zagraniczni artyści wezmą udział w koncertach, wystawach i happeningach, co nie byłoby możliwe, gdyby nie zaangażowanie samorządów. Doświadczenie zeszłoroczne już to pokazało, a tegoroczne, jestem pewna, potwierdzą, że opowieści o słabszej kulturze na tak zwanej ścianie wschodniej trzeba włożyć między bajki – powiedziała minister Omilanowska. – Wschód Kultury pokazuje, że sztuka na wschodzie Polski jest tak samo silna jak na zachodzie.

Edukacja i kulturowa kompetencja

Operatorem programu jest Narodowe Centrum Kultury.

– Od czerwca do sierpnia pod szyldem Wschodu Kultury wystąpią 3 tysiące artystów, w wydarzeniach weźmie udział 300 tysięcy widzów – powiedział Krzysztof Dudek, dyrektor NCK. – Impreza jest bowiem podporządkowana dwóm hasłom: edukacji, czyli podnoszeniu kompetencji kulturowych, oraz dostępności. Dlatego wszystkie wydarzenia będą niebiletowane.

Wschód Kultury organizowany jest również w Lublinie i Białymstoku, ale największe tradycje ma Rzeszów.

– Teraz będziemy gościć 200 artystów z dziewięciu krajów, m.in. Ukrainy, Węgier, Armenii, Jemenu i Kanady. Rzeszów żyje Wschodem Kultury. To dla nas największa i najważniejsza impreza kulturalna – powiedział Stanisław Sieńko, wiceprezydent Rzeszowa.

Najważniejszym punktem rzeszowskiej odsłony Wschodu Kultury będzie koncert główny na Stadionie Miejskim 26 czerwca. Stałym punktem są duety gwiazd zderzających różne kultury. W tym roku publiczność zobaczy występy Mama Selita i Sophie Villy (Gruzja). Zaśpiewają też Kasia Kowalska & The Bambir (Armenia), Marika & Onuka (Ukraina), Natalia Przybysz & Dakh Daughters (Ukraina), Patrycja Markowska & Tanita Tikaram (Niemcy) znana z przebojów „Twist in My Sobriety" czy „Good Tradition", a także Iza Lach & The Airplane Boys (Kanada).

Indie rock z Wysp

Gwiazdą wieczoru będzie The Fratellis, jeden z najpopularniejszych zespołów indierockowych z Wielkiej Brytanii. Wpisuje się w nową falę brit rocka ostatnich dwóch dekad.

The Fratellis plasują się w notowaniach wśród takich zespołów jak Kaiser Chiefs, Arctic Monkeys, Franz Ferdinand czy Kasabian. Zostali okrzyknięci przez „The New Musical Express" najlepszym nowym zespołem w Wielkiej Brytanii.

Spektakularny sukces grupa odniosła po wydaniu debiutanckiego albumu „Costello Music" w 2006 roku, który zadebiutował na drugim miejscu UK Album Chart i utrzymywał się na liście przez trzy tygodnie. Płyta sprzedała się w ponadmilionowym nakładzie. Odniosła sukces również za granicą. Album debiutował na Top 100 Albums Chart we Francji, Szwajcarii, Austrii, Nowej Zelandii i Holandii. Dzięki wykorzystaniu singla „Flathead" w reklamie iPoda zespół stał się sławny w USA.

Festiwal Wschód Kultury to projekt jedyny, wyjątkowy, niepowtarzalny – uważa prof. Małgorzata Omilanowska, minister kultury

Drugi album „Here We Stand" to kolejny sukces. Krążek zadebiutował na piątym miejscu UK Album Chart i uzyskał status złotej płyty. „Q Magazine" napisał, że słuchanie płyty to „czysta rozkosz". Trzeci album „We Need Medicine" wydany w 2013 roku był wielkim powrotem zespołu. Prasa oceniła krążek jako „wielki skok wśród gwiazd indie rocka, bo album wyznacza nowy poziom – ma potencjał osiągnięcia szczytów list przebojów z milionową sprzedażą". „Rolling Stone" przekonywał: „Powracają w wielkim stylu z nagłym i ożywczym zastrzykiem rock'n'rolla".

The Fratellis grali na najbardziej prestiżowych festiwalach Wielkiej Brytanii: legendarnym Glastonbury, Oxegen, a także T in the Park, NME's Rock'n'Riot. W USA otwierali koncerty The Police podczas obchodów 30. rocznicy założenia zespołu – The Police Reunion Tour.

Muzyka korzeni

W czwartek 25 czerwca na rzeszowskim rynku usłyszymy polskich muzyków jazzowych i solistów z Armenii w „Tryptyku Ormiańskim" pod batutą Mikołaja Blajdy. Ton muzyce nadawać będą ludowe instrumenty duduk i oud. Wystąpią m.in.: Aida Kosojan-Przybysz, Hovsep Paranyan, Wojciech Lubertowicz, Mateusz Szemraj, Marta Sołek, Leszek „Hefi" Wiśniowski, Łukasz Adamczyk, Mirosław Hady, Rafał Stępień.

W sobotę 27 czerwca pod hasłem „Klezmer & World" zagrają Budapest Klezmer Band. Formacja powstała w 1990 roku z inicjatywy Ferenca Jávori, muzyka i kompozytora, któremu towarzyszą absolwenci Muzycznej Akademii Franza Liszta. Jávori dorastał w Mukaczewie (obecnie Ukraina), gdzie w towarzystwie żydowskich tradycji kwitła muzyka klezmerska. Wystąpią również Rzeszów Klezmer Band i Przyjaciele, zespół dobrze znany rzeszowskiej publiczności. Tym razem do współpracy zaprosił Tomasza Nowaka, trębacza i kompozytora, Adeba Chamouna, Syryjczyka grającego na darbuce, oraz Eskaubei, pioniera hip-hopu na Podkarpaciu. Na rynku gwiazdą będzie Onuka. To wspólny projekt czołowych kijowskich muzyków z nurtu elektroniki: Eugeniusza Filatowa (lidera zespołu The Maneken), byłej wokalistki Tomato Jaws i KOOQLA Naty Zyzhnechko. Unikalność supergrupy polega na tym, że łączy światowe trendy electro z muzyką Wschodu. Muzycy grają na mało znanych instrumentach – bandurach i sopilkach. W Rzeszowie zaprezentują nowe utwory.

Tego samego dnia, czyli 27 czerwca, w Filharmonii Podkarpackiej zobaczyć będzie można „Szeherezadę" – widowisko multimedialne nawiązujące do kultury Orientu. Libretto inspirowane jest „Baśniami z tysiąca i jednej nocy". Historia córki wezyra stanie się pretekstem do zaprezentowania muzyki i tańca Bliskiego Wschodu. W rolę Szeherezady wcieli się pochodząca z Jemenu Rasm Al-Mashan.

Muzyczny program w niedzielę 28 czerwca zakończy „Art Celebration Urban Sound & Vision". W tym roku artyści, w tym Andrzej Smolik z zespołem oraz U Know Me Records w składzie: Daniel Drumz, Kixnare, Mr Krime, skoncentrują się się na prezentacji nowych trendów w polskiej muzyce miejskiej i elektronicznej. Ich koncertowi towarzyszyć będą wizualizacje, ukazujące motywy industrialne Rzeszowa i Podkarpacia.

Trzy razy Mrożek

Poza wydarzeniami muzycznymi odbędą się warsztaty fotograficzne, a najważniejszy jest cykl związany z postacią Sławomira Mrożka. 25 czerwca będzie można zobaczyć wystawę Pawła Chary, sekretarza i fotografa pisarza, zatytułowaną „Życie jest warte życia – Sławomir Mrożek – imigrant ze Wschodu". Składa się z fascynujących zdjęć dramatopisarza. Pokazują nieznane oblicze Mrożka – osoby ciepłej, uśmiechniętej, szczęśliwej u boku żony, ceniącej sobie spokój. W tym samym cyklu wyświetlony zostanie film Pawła Chary o Mrożku. Odbędzie się także premiera albumu fotograficznego.