Dziady po wielkopolsku

W nocy na przełomie października i listopada na terenach Polski, Białorusi, Rosji i Ukrainy przez wieki obchodzono obrzęd dziadów, który pozwalał obcować ze zmarłymi. Ten zapomniany przedchrześcijański zwyczaj odżywa dziś w Gieczu.

Publikacja: 01.11.2015 16:46

Inscenizacja dziadów odbywa się w Gieczu od pięciu lat

Inscenizacja dziadów odbywa się w Gieczu od pięciu lat

Foto: materiały prasowe

Już od pięciu lat w Rezerwacie Archeologicznym w Gieczu, który jest oddziałem Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy, organizowany jest obrzęd dziadów. Co roku, tydzień po zaduszkach, do Giecza przybywa kilkaset osób, aby odkrywać słowiańskie zwyczaje. Skąd pomysł na organizowanie dziadów w Rezerwacie Archeologicznym?

– Chodzi o upowszechnianie czy też utrwalanie wiedzy o tradycji naszych ziem, a także zwrócenie uwagi na to, jak głęboko wstecz sięgają źródła naszych współczesnych zwyczajów. W przypadku dziadów próbujemy też pokazać, jak wielką rolę w naszym życiu odgrywać powinna pamięć o zmarłych przodkach – mówi Teresa Krysztofiak, kierownik Rezerwatu Archeologiczny w Gieczu.

Krótko i historycznie

– W tradycji przedchrześcijańskiej obrzędy ku czci zmarłych sprawowano w ciągu roku przynajmniej dwukrotnie. Wiosną – w okolicach 2 maja, i jesienią – okolicach 2 listopada. Była to silna pogańska tradycja, którą religia chrześcijańska po części wykorzeniła (chodzi o wiosenne obrzędy, będące zbyt blisko Świąt Wielkanocnych), a po części zaadaptowała, wprowadzając 1 listopada dzień Wszystkich Świętych, czyli uczczenie tych, którzy z pewnością są w niebie. Dopiero dzień następny (Zaduszki) poświęcony jest pamięci dusz czyśćcowych – opowiada Teresa Krysztofiak.

Adaptowanie pogańskich zwyczajów związanych z kultem przodków zaczęło się w Europie zachodniej w IX w. Wraz z chrystianizacją nowych terenów następował proces wyrugowywania dawnych tradycji.

– Kiedy ostatecznie tak się stało w Polsce (czy też Wielkopolsce), trudno orzec. Bardzo plastyczny opis pogańskich obrzędów daje przecież świadek tychże Adam Mickiewicz w swoim arcydziele „Dziady". Znane są opisy etnograficzne notujące odprawianie tego typu obrzędów jeszcze na początku XX w. na północno-wschodnich rubieżach Polski – mówi Krysztofiak.

Giecz, stolica dziadów

Ci, którzy chcieliby przekonać się na własne oczy jak wygląda obrzęd, mogą wybrać się do Giecza, oddalonego od Poznania o ok. 40 km. W organizację wydarzenia zaanagażowani są wszyscy pracownicy muzeum, ale również wolontariusze z Gimnazjum im. mjr. H. Sucharskiego w Gieczu.

Czego można się spodziewać podczas obrzędu? – Żelaznymi punktami programu są trzy działania. Pierwsze to rekonstrukcja przedchrześcijańskich zwyczajów pogrzebowych (ciałopalenie), drugie to inscenizacja obrzędu ku czci zmarłych przodków. Całość wieńczy przedstawienie pogańskich wyobrażeń o zaświatach – wyjaśnia Teresa Krysztofiak. Na uroczystości pojawi się też Sylwia Zawiślak, która przedstawi sylwetkę i twórczość Stanisława Jakubowskiego, zmarłego w 1964 r. artysty, autora m.in. cyklu malarskiego „Prasłowiańskie motywy w architekturze" i „Bogowie Słowian".

Wszystkich chętnych organizatorzy zapraszają 7 listopada o godzinie 17 do Giecza.

Już od pięciu lat w Rezerwacie Archeologicznym w Gieczu, który jest oddziałem Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy, organizowany jest obrzęd dziadów. Co roku, tydzień po zaduszkach, do Giecza przybywa kilkaset osób, aby odkrywać słowiańskie zwyczaje. Skąd pomysł na organizowanie dziadów w Rezerwacie Archeologicznym?

– Chodzi o upowszechnianie czy też utrwalanie wiedzy o tradycji naszych ziem, a także zwrócenie uwagi na to, jak głęboko wstecz sięgają źródła naszych współczesnych zwyczajów. W przypadku dziadów próbujemy też pokazać, jak wielką rolę w naszym życiu odgrywać powinna pamięć o zmarłych przodkach – mówi Teresa Krysztofiak, kierownik Rezerwatu Archeologiczny w Gieczu.

2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Materiał partnera
Nowa trakcja turystyczna Pomorza Zachodniego
Materiał partnera
Dolny Śląsk mocno stawia na turystykę
Regiony
Samorządy na celowniku hakerów
Materiał partnera
Niezależność Energetyczna Miast i Gmin 2024 - Energia Miasta Szczecin
Regiony
Nie tylko infrastruktura, ale też kultura rozwijają regiony
Materiał Promocyjny
Dzięki akcesji PKB Polski się podwoił