Aktualizacja: 06.12.2016 22:00 Publikacja: 06.12.2016 22:00
Rz: Ron-Ami czy Romek? Bo takie imię dopisał pan na wizytówce...
Ron-Ami Lerental: A jak będzie łatwiej?
Może Romek, skoro rozmawiamy w Polsce. Ale urodził się pan w Izraelu?
Pierwszy raz przyjechałem do Polski w 2010 roku i to był punkt zwrotny w kwestii tego, co chcę robić w życiu. Od tamtego czasu wracam jako badacz losów rodziny.
Co się wtedy wydarzyło?
Pierwsza wizyta była trudna. Przyjechałem tu z synem, w ramach jego szkolnej wycieczki, a wiadomo – podczas takich wycieczek odwiedza się te wszystkie straszne miejsca. Pewnie dlatego zacząłem myśleć o mojej rodzinie. A po powrocie do Izraela nie mogłem przestać myśleć o Polsce, o wszystkim co się tu stało, o tym, jak ten kraj się zmienił.
Pański ojciec urodził się w Łodzi...
Tak. Jednak po śmierci swojego ojca wyjechał w 1935 roku do Palestyny (razem z moją babcią), gdzie miał już brata i siostrę. Nie wiem, czy pojechali tam z wizytą, czy z zamiarem osiedlenia się. Tak czy siak, zostali w Palestynie. Po wybuchu wojny pozostałe rodzeństwo ojca – trzy siostry i brat – trafiło, wraz ze swoimi rodzinami, do łódzkiego getta, ostatecznie wszyscy zginęli.
Ale przecież znał pan tę historię?
Co innego uczyć się o tym w szkole, co innego zobaczyć. Ojciec nigdy nie mówił o tych rzeczach – może rozmawiał o tym z rodzeństwem, kiedy mówili po polsku albo w jidysz. A ja nie wiedziałem niczego o mojej rodzinie.
Odwiedził pan Łódź w 2010 r.?
Tak. Chciałem znaleźć grób dziadka i jego dawne mieszkanie. Znalazłem budynek, ale mieszkania już nie. Tyle ich tam było...
I wtedy pojawił się pomysł na Znacznik Czasu?
Wtedy poczułem, że chciałbym upamiętnić moją rodzinę, zrobić coś z tymi wszystkimi informacjami i wrażeniami, jakie zebrałem w Polsce. Pomysł na Znacznik Czasu przyszedł po dłuższym zastanowieniu – myślałem prawie dwa lata. To musiało być coś wartościowego dla miejscowej społeczności i gości odwiedzających miasto, coś, co pozwoliłoby na dialog między ludźmi, zbliżyło ich do historii.
Poprzez historię miejsc?
Tak, bo ludzie z różnych kultur i religii żyli w tych miejscach wspólnie, dzielili te same budynki, sklepy, bazary. „Time Stamp" ma dokumentować miejską historię, pokazać wpływ czasu na te miejsca.
Miał pan pomysł. Co było dalej?
Wróciłem do Łodzi, by spotkać się z dyrektorką Centrum Dialogu im. Marka Edelmana. Tam niemal natychmiast wsparli tę inicjatywę i wspólnie mogliśmy zwrócić się z nią do Urzędu Miasta, gdzie przyjęto pomysł po dwóch miesiącach, co jest chyba cudem. Zaczęła się faza przygotowawcza – zanim pierwszy Znacznik pojawił się na budynku, trzeba było przygotować projekt tabliczki, stronę internetową, listę budynków, wreszcie uzyskać zgodę ich właścicieli – co bywa trudne.
Gdzie trafiła pierwsza tabliczka?
Pierwszy był hotel Savoy. Niebawem Znaczniki pojawią się na siedmiu kolejnych budynkach, które są już opisane na stronie internetowej. Trwa opisywanie piętnastu następnych.
A Znacznik na domu pańskiego ojca?
Jeszcze go nie ma, ale będzie.
Miasto wspiera pańską fundację, a kto ją finansuje?
Na razie wszystko finansuję sam, szukamy sponsora. Partnerami przedsięwzięcia są muzea, Archiwum Państwowe oraz łódzkie uczelnie (Uniwersytet Łódzki i Akademia Sztuk Pięknych), skąd wywodzą się nasi badacze-studenci, gromadzący informacje o budynkach. Później są one weryfikowane przez ekspertów.
Myśli pan już o kolejnych miastach. Odważne.
Może odważne, może wizjonerskie. Przenosimy historię miasta z muzeów wprost na ulicę – można zrobić sobie wycieczkę po mieście zamiast siedzieć w archiwum. Wystarczy zeskanować kod QR ze Znacznika. Łódź już jest dla mnie sukcesem, więc rozmawiamy z innymi miastami.
To miasta, w których także żyła liczna społeczność żydowska?
Nie, bo to nie jest projekt zorientowany religijnie ani narodowościowo. Mówimy o historii wszystkich ludzi żyjących w danym miejscu. Dlatego bardzo ważną częścią pomysłu są „osobiste znaczniki", czyli możliwość dopisania prywatnych wspomnień mieszkańców tych miejsc. Bo jeśli nikt nie zadba o ich zapisanie, zostaną zabrane do grobu.
Zostanie pan w Polsce na dłużej?
Od ponad roku mieszkam w Warszawie wraz z żoną. Pewnie będę tu przez dwa następne lata, żeby doglądać przedsięwzięcia.
Poważnie traktuje pan to nowe zajęcie.
Ludzie pytają, skąd ten entuzjazm dla naszej wspólnej historii. Chociaż Znacznik Czasu to przedsięwzięcie ogólnoludzkie, odpowiadam czasem, że nie da się mówić o Polsce nie wspominając o Żydach i nie da się mówić o Żydach, nie wspominając o Polsce. Jesteśmy połączeni na wiele sposobów – nawet polska biurokracja przypomina izraelską.
Brakuje panu Izraela?
Brakuje mi dwojga naszych dzieci, które tam studiują. Ale ostatnio w Izraelu żyje mi się coraz trudniej. Ludzie stali się nerwowi, mała iskra wystarczy by spowodować wybuch. Dam drobny przykład: kiedy w Warszawie próbuję zmienić pas ruchu, zawsze ktoś zwalnia i mnie wpuszcza. W Izraelu mógłbym kilometrami jechać z migającym kierunkowskazem. Dochodzi do tego, że inny kierowca podbiega do ciebie z pretensjami, kiedy czekasz na światłach. Tu jest spokojniej, w dodatku żona – także urodzona w Izraelu, w rodzinie polskich Ocalałych – mówi, że w Łodzi czuje się jak w domu. Dostrzega coś swojskiego w oczach ludzi.
Znaczniki Czasu to niewielkie tabliczki wieszane na ścianach łódzkich kamienic. Wykorzystują technologię QR – pod każdym z kodów ukryto opis miejsca: jego historię, sylwetki architektów, właścicieli oraz mieszkańców. Ci ostatni mogą dodawać własne opowieści – „znaczniki osobiste" – które mają wzbogacić informacje zaczerpnięte z archiwów. Mapa Znaczników i opisy miejsc znajdują się pod adresem www.thetimestamp.org. Wśród obiektów oznaczonych do tej pory znalazły się kamienica Pinkusa w alei Kościuszki (na przełomie XIX i XX wieku miejsce spotkań artystów), hotel Savoy przy Traugutta („pierwszy łódzki wysokościowiec" – jak mówiono przed laty) oraz budynek przy Rybnej 4 na Bałutach. O tym ostatnim wiadomo niewiele, w zamian jednak czytelnik dostaje barwną opowieść o jego bezpośrednim otoczeniu – placu Piastowskim.
© Licencja na publikację
© ℗ Wszystkie prawa zastrzeżone
Źródło: Rzeczpospolita
Rz: Ron-Ami czy Romek? Bo takie imię dopisał pan na wizytówce...
Ron-Ami Lerental: A jak będzie łatwiej?
Finanse, zmiany demograficzne i ekologia – to największe wyzwania dla włodarzy miast w zaczynającej się kadencji. Nowo wybrani prezydenci i burmistrzowie przedstawiali swoje strategie na rozwój i zarządzanie miastami w trudnych czasach.
Kraków – stolica polskiej kultury, miasto pełne cennych zabytków i unikatowych zbiorów, wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Naturalnego UNESCO, jest dziś ważną europejską metropolią, która nie tylko w twórczy sposób prezentuje swoje tysiącletnie dziedzictwo, ale potrafi je łączyć z duchem nowoczesności, otwartością na innowacje, troską o zrównoważony rozwój i dbałością o jakość życia mieszkańców.
Prawie 1000 żeglarzy i żeglarek weźmie udział w żeglarskim festiwalu Gdynia Sailing Days. Ta jedna z najważniejszych imprez regatowych w północnej Europie rozpocznie się w piątek 28 czerwca i potrwa do 21 lipca.
Krótki wypoczynek od codziennych obowiązków połączony ze sportem i zwiedzaniem to wyczekiwany przez wielu sposób na spędzenie wiosennych weekendów.
Miłośnicy podróżowania i zwiedzania na dwóch kółkach czekali na to od dawna: szlak łączący stolicę Niemiec, stolicę Pomorza Zachodniego i kołobrzeski kurort ma szansę stać się jedną z najpopularniejszych tras Europy.
Promocyjna oferta jest dostępna dla nowych klientów banku, którzy otworzą konto osobiste CitiKonto wraz z Kontem Oszczędnościowym.
SHEIN – międzynarodowy sklep z modą oraz produktami lifestyle’owymi – poszukuje w Polsce talentów z obszarów technologii do swojego niedawno uruchomionego Europejskiego Centrum Technologicznego SHEIN (SETC).
Podczas Międzynarodowego Salonu Przemysłu Obronnego zaprezentowano katalog uzbrojenia, które polskie firmy chcą sprzedawać za granicą.
Rozpoczęła się 6. edycja konkursu Kod Innowacji, skierowanego do firm i start-upów. W tym roku nagrodzone zostaną organizacje, które w innowacyjny sposób wykorzystują kody QR w komunikacji z konsumentami. Można zgłaszać zarówno wdrożone projekty, jak i pomysły na wykorzystanie kodów QR. Firmy zainteresowane udziałem mogą przesyłać swoje zgłoszenia do 30 września 2024 roku. Laureatów wyłoni niezależne jury, a lista zwycięzców zostanie ogłoszona podczas listopadowej konferencji Kod Innowacji.
Setki wystawców z kilkudziesięciu krajów świata, w tym wszystkie największe spółki przemysłu obronnego, jak co roku prezentują w Kielcach swoje najnowsze produkty.
Jesteśmy na finiszu Leczmy z troską! i towarzyszącej mu kampanii wzmacniającej ideę medycyny o ludzkiej twarzy. Do konkursu zgłaszają się stowarzyszenia i fundacje z całej Polski, a im bliżej mety, tym powszechniejsza mobilizacja - termin na nadsyłanie zgłoszeń mija bowiem 15 września!
Statystycznie, w ciągu minuty, Polacy płacą kartą 18 tys. razy [1], zarówno online, jak i w sklepach stacjonarnych, wydając ponad 2 mln zł [2]. Pokazuje to skalę płatności kartą i podkreśla ich znaczenie dla naszej gospodarki i społeczeństwa. Co istotne, rozwiązania płatnicze ciągle się rozwijają, przez co stają się też coraz bardziej bezpieczne, płynne i intuicyjne.
Co dziś nowego w prawie i gospodarce? Co opublikowano w Dzienniku Ustaw, jakie akty prawne wchodzą w życie, jakie ważne interpretacje wydały sądy, co ogłosił GUS, a co zapowiedział rząd? Oto subiektywne kalendarium dla profesjonalistów.
24 lutego 2022 roku Rosja rozpoczęła pełnowymiarową inwazję na Ukrainę. W nocy z 8 na 9 września Kijów był celem ataku rosyjskich dronów-kamikadze.
Co dziś nowego w prawie i gospodarce? Co opublikowano w Dzienniku Ustaw, jakie akty prawne wchodzą w życie, jakie ważne interpretacje wydały sądy, co ogłosił GUS, a co zapowiedział rząd? Oto subiektywne kalendarium dla profesjonalistów.
24 lutego 2022 roku Rosja rozpoczęła pełnowymiarową inwazję na Ukrainę. W nocy z 8 na 9 września Kijów był celem ataku rosyjskich dronów-kamikadze.
James Earl Jones, głos kultowego Dartha Vadera w „Gwiezdnych wojnach” i Mufasy w „Królu Lwie”, zmarł w wieku 93 lat.
Na lotnisku im. Fryderyka Chopina w Warszawie wylądował samolot z Moskwy - informuje Interia. Pasażerowie czekali na zastępczą maszynę w strefie non-Schengen.
Performerka, autorka instalacji i rzeźb kinetycznych, reżyserka filmów zmarła 6 września w Bad König w południowej Hesji w wieku 80 lat.
Premiera sprzętów z logo nadgryzionego jabłka, choć nie przyniosła wielu zaskoczeń, otwiera nowy rozdział w rozwoju tych popularnych urządzeń. Jaki jest iPhone 16? Jak działa Apple Intelligence? Co wiemy o kolejnej odsłonie AirPods i Apple Watch?
Ponad 26 tysięcy ludzi przyszło wczoraj, 9 września 2024 r. na Snapdragon Stadium w San Diego, by oddać hołd legendzie kobiecej piłki nożnej – Alex Morgan. Gwiazda boiska zagrała tam swój ostatni mecz.
87-letni Franciszek odbywa najdłuższą (w sumie 11 dni) i bardzo daleką pielgrzymkę.
Dom mody Givenchy po wielu miesiącach poszukiwań nowej osoby na stanowisko dyrektora kreatywnego w końcu ukrócił spekulacje na ten temat. Na czele francuskiej marki stanęła doświadczona brytyjska projektantka Sarah Burton – informuje branżowy serwis Business of Fashion.
Być może z koalicją najlepiej wychodzi się na zdjęciach. Konflikty na tle programowym mogą rząd osłabiać, ale niekoniecznie w obliczu wyborów prezydenckich.
Już samo występowanie przed neoKRS i status neosędziego jest wystarczającą formą upokorzenia - uważa sędzia Igor Tuleya, SO w Warszawie. A niezaproszenie strony społecznej na ostatnie rozmowy o wymiarze sprawiedliwości nazywa fatalnym błędem.
W porównaniu z pierwszą połową 2023 roku, tempo rekrutacji żołnierzy kontraktowych w Rosji znacznie wzrosło - ustalił niezależny rosyjski serwis Ważnyje Istorii (IStories).
Formalnie powodem wzrostu napięcia między miastem Gryfino a Polską Grupą Energetyczną jest obawa o brak źródła dostaw ciepła dla miasta po odstawieniu wiekowych bloków węglowych w elektrowni Dolna Odra. Faktycznie jednak miasto boi się, że prace straci nawet 800 pracowników węglowej elektrowni i to pomimo oddawanych do użytku dwóch bloków gazowych w tej samej lokalizacji. Pomóc może niedawna ustawa o osłonach dla branży.
Ministerstwo Aktywów Państwowych ocenia, że proponowana przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska maksymalna cena zakupu energii elektrycznej z morskich farm wiatrowych na poziomie 471,83 zł/MWh jest za niska - wynika z uwag MAP do projektu rozporządzenia MKiŚ. Spółki chcą kwoty o 100 zł wyższej.
Co dwunasty papieros wypalany w 2023 r. w Unii Europejskiej pochodził z nielegalnych źródeł. Niezapłacone podatki od wyrobów tytoniowych to 11,6 mld zł. W Polsce szara strefa tytoniowa była rekordowo niska, ale mocne podwyżki akcyzy mogą to zmienić.
We wtorek zbiera się Izba Cywilna Sądu Najwyższego. Ma wyłonić kandydatów na prezesa. Poniedziałkowy ruch Donalda Tuska może to utrudnić.
Z początkiem nowego tygodnia polska waluta nie miała większych szans w starciu z dolarem, ale jednocześnie umocniła się do euro i franka szwajcarskiego.
W Rosji w prawie całym kraju odbyły się różnego rodzaju głosowania do lokalnych organów władz. Nawet w rejonach przyfrontowych.
- To nie jest kwestia mojej ambicji. Jestem gotowy od dwudziestu lat, aby służyć Polsce - mówił w RMF FM Karol Nawrocki, szef IPN, jeden z potencjalnych kandydatów PiS w wyborach prezydenckich.
Spółki sieciowe będą mogły starać się o pożyczki na bardzo preferencyjnych zasadach w ramach Funduszu Transformacji Energetycznej. To nowy instrument ze środków Krajowego Planu Odbudowy. Na modernizacje linii dystrybucyjnych i przesyłowych przeznaczone będzie 70 mld zł.
Brytyjski urząd zwalczający nieuczciwe praktyki rynkowe przyjrzy się sprawie rosnących cen biletów na koncerty Oasis. Grupa siedem razy zapełni Wembley Stadium w Londynie na przełomie lipca i sierpnia 2025 r. Najdroższe bilety kosztowały 899 funtów.
Prokuratura otrzymała już długo oczekiwaną, drugą opinię biegłego ws. wypadku na drodze S8 w 2022 r., w którym zginął motocyklista. Obok poruszał się samochód, którym jechali była I prezes SN Małgorzata Gersdorf i jej mąż Bohdan Zdziennicki, sędzia TK w stanie spoczynku.
Michał Probierz jest przekonany, że z piłkarzy, których ma w reprezentacji Polski, stworzy lepszą drużynę. Musi próbować, ale też popełnia błędy.
Donald Tusk wycofał kontrasygnatę w kwestii wyznaczenia neosędziego Krzysztofa Wesołowskiego na przewodniczącego zgromadzenia sędziów Izby Cywilnej Sądu Najwyższego. I wszystko wróciło na swoje miejsce. Ale to nie musi być dobra wiadomość dla praworządności w Polsce.
Masz aktywną subskrypcję?
Zaloguj się lub wypróbuj za darmo
wydanie testowe.
nie masz konta w serwisie? Dołącz do nas
