Aktualizacja: 06.12.2016 22:00 Publikacja: 06.12.2016 22:00
Rz: Ron-Ami czy Romek? Bo takie imię dopisał pan na wizytówce...
Ron-Ami Lerental: A jak będzie łatwiej?
Może Romek, skoro rozmawiamy w Polsce. Ale urodził się pan w Izraelu?
Pierwszy raz przyjechałem do Polski w 2010 roku i to był punkt zwrotny w kwestii tego, co chcę robić w życiu. Od tamtego czasu wracam jako badacz losów rodziny.
Co się wtedy wydarzyło?
Pierwsza wizyta była trudna. Przyjechałem tu z synem, w ramach jego szkolnej wycieczki, a wiadomo – podczas takich wycieczek odwiedza się te wszystkie straszne miejsca. Pewnie dlatego zacząłem myśleć o mojej rodzinie. A po powrocie do Izraela nie mogłem przestać myśleć o Polsce, o wszystkim co się tu stało, o tym, jak ten kraj się zmienił.
Pański ojciec urodził się w Łodzi...
Tak. Jednak po śmierci swojego ojca wyjechał w 1935 roku do Palestyny (razem z moją babcią), gdzie miał już brata i siostrę. Nie wiem, czy pojechali tam z wizytą, czy z zamiarem osiedlenia się. Tak czy siak, zostali w Palestynie. Po wybuchu wojny pozostałe rodzeństwo ojca – trzy siostry i brat – trafiło, wraz ze swoimi rodzinami, do łódzkiego getta, ostatecznie wszyscy zginęli.
Ale przecież znał pan tę historię?
Co innego uczyć się o tym w szkole, co innego zobaczyć. Ojciec nigdy nie mówił o tych rzeczach – może rozmawiał o tym z rodzeństwem, kiedy mówili po polsku albo w jidysz. A ja nie wiedziałem niczego o mojej rodzinie.
Odwiedził pan Łódź w 2010 r.?
Tak. Chciałem znaleźć grób dziadka i jego dawne mieszkanie. Znalazłem budynek, ale mieszkania już nie. Tyle ich tam było...
I wtedy pojawił się pomysł na Znacznik Czasu?
Wtedy poczułem, że chciałbym upamiętnić moją rodzinę, zrobić coś z tymi wszystkimi informacjami i wrażeniami, jakie zebrałem w Polsce. Pomysł na Znacznik Czasu przyszedł po dłuższym zastanowieniu – myślałem prawie dwa lata. To musiało być coś wartościowego dla miejscowej społeczności i gości odwiedzających miasto, coś, co pozwoliłoby na dialog między ludźmi, zbliżyło ich do historii.
Poprzez historię miejsc?
Tak, bo ludzie z różnych kultur i religii żyli w tych miejscach wspólnie, dzielili te same budynki, sklepy, bazary. „Time Stamp" ma dokumentować miejską historię, pokazać wpływ czasu na te miejsca.
Miał pan pomysł. Co było dalej?
Wróciłem do Łodzi, by spotkać się z dyrektorką Centrum Dialogu im. Marka Edelmana. Tam niemal natychmiast wsparli tę inicjatywę i wspólnie mogliśmy zwrócić się z nią do Urzędu Miasta, gdzie przyjęto pomysł po dwóch miesiącach, co jest chyba cudem. Zaczęła się faza przygotowawcza – zanim pierwszy Znacznik pojawił się na budynku, trzeba było przygotować projekt tabliczki, stronę internetową, listę budynków, wreszcie uzyskać zgodę ich właścicieli – co bywa trudne.
Gdzie trafiła pierwsza tabliczka?
Pierwszy był hotel Savoy. Niebawem Znaczniki pojawią się na siedmiu kolejnych budynkach, które są już opisane na stronie internetowej. Trwa opisywanie piętnastu następnych.
A Znacznik na domu pańskiego ojca?
Jeszcze go nie ma, ale będzie.
Miasto wspiera pańską fundację, a kto ją finansuje?
Na razie wszystko finansuję sam, szukamy sponsora. Partnerami przedsięwzięcia są muzea, Archiwum Państwowe oraz łódzkie uczelnie (Uniwersytet Łódzki i Akademia Sztuk Pięknych), skąd wywodzą się nasi badacze-studenci, gromadzący informacje o budynkach. Później są one weryfikowane przez ekspertów.
Myśli pan już o kolejnych miastach. Odważne.
Może odważne, może wizjonerskie. Przenosimy historię miasta z muzeów wprost na ulicę – można zrobić sobie wycieczkę po mieście zamiast siedzieć w archiwum. Wystarczy zeskanować kod QR ze Znacznika. Łódź już jest dla mnie sukcesem, więc rozmawiamy z innymi miastami.
To miasta, w których także żyła liczna społeczność żydowska?
Nie, bo to nie jest projekt zorientowany religijnie ani narodowościowo. Mówimy o historii wszystkich ludzi żyjących w danym miejscu. Dlatego bardzo ważną częścią pomysłu są „osobiste znaczniki", czyli możliwość dopisania prywatnych wspomnień mieszkańców tych miejsc. Bo jeśli nikt nie zadba o ich zapisanie, zostaną zabrane do grobu.
Zostanie pan w Polsce na dłużej?
Od ponad roku mieszkam w Warszawie wraz z żoną. Pewnie będę tu przez dwa następne lata, żeby doglądać przedsięwzięcia.
Poważnie traktuje pan to nowe zajęcie.
Ludzie pytają, skąd ten entuzjazm dla naszej wspólnej historii. Chociaż Znacznik Czasu to przedsięwzięcie ogólnoludzkie, odpowiadam czasem, że nie da się mówić o Polsce nie wspominając o Żydach i nie da się mówić o Żydach, nie wspominając o Polsce. Jesteśmy połączeni na wiele sposobów – nawet polska biurokracja przypomina izraelską.
Brakuje panu Izraela?
Brakuje mi dwojga naszych dzieci, które tam studiują. Ale ostatnio w Izraelu żyje mi się coraz trudniej. Ludzie stali się nerwowi, mała iskra wystarczy by spowodować wybuch. Dam drobny przykład: kiedy w Warszawie próbuję zmienić pas ruchu, zawsze ktoś zwalnia i mnie wpuszcza. W Izraelu mógłbym kilometrami jechać z migającym kierunkowskazem. Dochodzi do tego, że inny kierowca podbiega do ciebie z pretensjami, kiedy czekasz na światłach. Tu jest spokojniej, w dodatku żona – także urodzona w Izraelu, w rodzinie polskich Ocalałych – mówi, że w Łodzi czuje się jak w domu. Dostrzega coś swojskiego w oczach ludzi.
Znaczniki Czasu to niewielkie tabliczki wieszane na ścianach łódzkich kamienic. Wykorzystują technologię QR – pod każdym z kodów ukryto opis miejsca: jego historię, sylwetki architektów, właścicieli oraz mieszkańców. Ci ostatni mogą dodawać własne opowieści – „znaczniki osobiste" – które mają wzbogacić informacje zaczerpnięte z archiwów. Mapa Znaczników i opisy miejsc znajdują się pod adresem www.thetimestamp.org. Wśród obiektów oznaczonych do tej pory znalazły się kamienica Pinkusa w alei Kościuszki (na przełomie XIX i XX wieku miejsce spotkań artystów), hotel Savoy przy Traugutta („pierwszy łódzki wysokościowiec" – jak mówiono przed laty) oraz budynek przy Rybnej 4 na Bałutach. O tym ostatnim wiadomo niewiele, w zamian jednak czytelnik dostaje barwną opowieść o jego bezpośrednim otoczeniu – placu Piastowskim.
© Licencja na publikację
© ℗ Wszystkie prawa zastrzeżone
Źródło: Rzeczpospolita
Rz: Ron-Ami czy Romek? Bo takie imię dopisał pan na wizytówce...
Ron-Ami Lerental: A jak będzie łatwiej?
Konferencja „Miasta. Ludzie. Przyszłość” odbędzie się 10 października 2023 r. w Warszawie i poświęcona będzie szeroko pojętej tematyce zrównoważonego rozwoju miast.
Wspieranie zrównoważonej mobilności miejskiej to element transformacji w kierunku gospodarki zeroemisyjnej.
Już w październiku Dolnośląska Agencja Współpracy Gospodarczej uruchomi inkubator przedsiębiorczości triQube, który będzie oferował efektywne wsparcie mikro-, małym i średnim przedsiębiorstwom z regionu.
Potencjał społeczny, gospodarczy i geograficzny stolicy Zachodniego Pomorza czyni ją naturalnym przyczółkiem kontaktów polsko-skandynawskich. Miasto bierze to pod uwagę przy planowaniu dalszego rozwoju.
Do korzyści, które niesie ze sobą 5G, partnerzy współpracujący przy śląskiej sieci zaliczają oszczędność pieniędzy i czasu, ponieważ można wyeliminować infrastrukturę kablową
Katowice od lat stawiają na promocję roweru jako środka transportu. W mieście działa największy w regionie system wypożyczalni rowerów miejskich, który z roku na rok przyciąga coraz więcej osób. Choć sezon jeszcze trwa, to do połowy października zanotowano już ponad 190 tys. wypożyczeń rowerów!
Białostoccy seniorzy są aktywni, działają na rzecz lokalnej społeczności, uczestniczą w życiu miasta. Z myślą o nich wiele się dzieje. Miejskie programy obejmują zarówno dbałość o bezpieczeństwo czy zdrowie seniorów, ale także wspierają ich pasje i zainteresowania. Jak co roku październik upływa pod znakiem starszych mieszkańców Białegostoku.
Po kilku latach pracy gotowe są nowe modele videomatów i biletomatów Polregio, pozwalające podróżnym na jeszcze łatwiejszy zakup biletów kolejowych.
Rozmowa z Irminą Opalą-Sołtysiak, dyrektorką działu najmu (Head of Leasing) Unibail-Rodamco-Westfield Polska.
Dobra wiadomość: stopniowo zaczynamy sobie uświadamiać, jak ważna dla otaczającego nas świata jest gospodarka cyrkularna – i jak niewiele o niej wiemy. Zła wiadomość: z nadganianiem zaległości zanadto się nie spieszymy.
Zgodnie z szacunkami ONZ w 2050 r. światowa populacja osiągnie 9,7 mld ludzi, co będzie stanowiło ogromne wyzwanie dla systemów żywnościowych. Wzrost zapotrzebowania na artykuły spożywcze powinien skłonić branżę spożywczą do dokonywania bardziej zrównoważonych wyborów już dziś, biorąc pod uwagę produkcję żywności, jej bezpieczeństwo oraz opakowania i ich recykling.
Dializa otrzewnowa niesie ze sobą wiele korzyści dla pacjentów z przewlekłą chorobą nerek, ale i dla systemu ochrony zdrowia. Niestety, w Polsce jest zdecydowanie za rzadko stosowana. Aktualnie korzysta z niej jedynie 4 proc. chorych na PChN.
Nowoczesne firmy już dziś muszą sięgać po technologie przyszłości i działać zgodnie z zasadami, które zawiera definicja przemysłu 4.0. Wszystko po to, żeby zachować swoją pozycję i móc dalej się rozwijać. Przykładem jest Hasco-Lek SA – rodzinna firma z polskim kapitałem.
Największy polski kolejowy przewoźnik pasażerski przechodzi na energię ze źródeł odnawialnych od PGE Energetyka Kolejowa. Spółka gwarantuje stabilność i bezpieczeństwo dostaw.
Chcemy się nadal rozwijać, bo Polska to dla nas strategiczny rynek. Wierzymy w projekty offshore, ale rozwijamy także portfolio inwestycji lądowych – mówi Michał Jerzy Kołodziejczyk, prezes Equinor w Polsce.
Kancelaria premiera nie wywiązała się należycie ze swoich obowiązków - wynika z kontroli NIK dotyczącej realizacji zadań finansowanych z Funduszu Przeciwdziałania COVID-19. Ministerstwo Zdrowia nieprawidłowo oszacowało zapotrzebowanie na szczepionki, a straty państwa z tego tytułu to daleko idącą niegospodarność - mówił prezes NIK Marian Banaś.
24 lutego 2022 roku Rosja rozpoczęła pełnowymiarową inwazję na Ukrainę. Doradca szefa kancelarii Wołodymyra Zełenskiego, Mychajło Podolak, wyraził przekonanie, że Ukraina będzie otrzymywać niezbędną pomoc do końca wojny.
Są zarzuty dla kierowcy BMW, który według prokuratury spowodował wypadek na autostradzie A1. W wypadku zginęło małżeństwo z małym dzieckiem.
Nikt nie powinien błagać o sprawiedliwość w Kościele! – stwierdza Papieska Komisja ds. Ochrony Małoletnich. Zauważa, że u wielu biskupów nie ma „determinacji” do zajęcia się problemem wykorzystywania seksualnego małoletnich, a pokrzywdzonych zostawiono samych.
Czeski rząd zatwierdził zakup 24 samolotów F-35 Lockheed Martin z pakietem wsparcia logistycznego na łączną kwotę 150 mld koron czeskich. Amerykańskie myśliwce piątej generacji zastąpią dzierżawione przez Czechy szwedzkie myśliwce Gripen.
Minister sprawiedliwości i prokurator generalnych Zbigniew Ziobro przekazał najnowsze ustalenia dotyczące tragicznego wypadku na autostradzie A1, w którym rodzina z małym dzieckiem spłonęła w samochodzie marki KIA. Chodzi o prędkość z jaką poruszało się BMW, które jak się okazało również brało udział w tym wypadku. Kierowca BMW ma usłyszeć zarzuty.
Ryanair ogłosił cięcia w rozkładach lotów w sezonie zimowym. Jak pisze w komunikacie, to skutek opóźnień w dostarczaniu mu samolotów przez Boeinga.
Erdogan wypycha Rosję z Kaukazu Południowego i kroczy dalej z myślą o Azji Środkowej. Co Putin może otrzymać w zamian?
Policjanci ze stołecznego Śródmieścia zatrzymali mężczyznę podejrzanego o oszustwa. 62-latek poddawał się za zamożnego arystokratę powiązanego między innymi z hiszpańską rodziną królewską. Teraz grozi mu nawet 8 lat więzienia.
W południowohiszpańskim niewielkim miasteczku Almendralejo miało w ostatnim czasie miejsce bezprecedensowe wydarzenie. Grupa nastoletnich dziewczynek - wieku od 11 do 17 lat - została poszkodowana przez swoich kolegów w sposób, o którym dotychczas nie słyszano. Sprawa stała się na tyle głośna, że zainteresowało się nią BBC.
Prawdopodobieństwo tego, że inflacja w 2025 r. znajdzie się w paśmie dopuszczalnych wahań wokół celu NBP lub niżej wynosi obecnie 30 proc. – wynika z ankiety banku centralnego wśród szerokiej grupy ekonomistów.
Liczba postępowań przygotowawczych, które trwają ponad 5 lat wzrosła po 2015 r. nawet pięciokrotnie. Po ponad dwóch latach Rzecznik Praw Obywatelskich doczekał się odpowiedzi z resortu sprawiedliwości w tej sprawie. Wynika z niej, że pracę prokuratury trzeba oceniać po efektywności, a nie czasie trwania śledztwa.
Państwowa Komisja Badania Wypadków Lotniczych ma wyjaśniać incydent, do którego doszło w środę w Krośnie. Podczas lotu samolotu treningowego oderwała się osłona kabiny pilota.
Generacja Z to najbardziej internetowe pokolenie w historii. Młodzi bardzo chętnie korzystają z rozwiązań online, okazuje się jednak, że znacznie częściej niż inne pokolenia padają ofiarą oszustw internetowych – pokazuje nowy raport Deloitte.
Wrzesień jest najtragiczniejszym miesiącem pod względem liczby ofiar strzelanin w Szwecji od 2016 roku, gdy zaczęto sporządzać takie statystyki.
W Polsce ceny paliw będą jedne z najniższych w Europie. Oczywiście, jeśli PiS będzie rządziło – powiedziała w Polsat News, w programie „Graffiti” minister Jacek Sasin.
Myśleliśmy o naszej wystawie stałej w ten sposób, by uzyskała ona akceptację większości Polaków. Na pewno nie będzie to opowieść przeznaczona tylko dla jakiegoś jednego środowiska - mówi Robert Kostro, dyrektor Muzeum Historii Polski, podczas spaceru z „Plusem Minusem”
Aktywność w gospodarce Niemiec zmaleje w tym roku o 0,6 proc., zamiast wzrosnąć o 0,3 proc., jak wydawało się wiosną – oceniają analitycy wpływowych think-tanków.
Tabloid "Iltalehti" zwrócił się z pytaniem do ministrów fińskiego rządu, na czele którego stoi Petteri Orpo (Partia Koalicji Narodowej) czy - w związku z gorszą sytuacją gospodarczą Finlandii byliby skłonni obniżyć swoje wynagrodzenia.
Policjanci po trzech miesiącach ustalili personalia kierowcy lamborghini, który pod koniec czerwca wykonał piracki rajd po opolskiej autostradzie.
Nie będzie można przejąć kontroli nad więcej niż czterema aptekami. Uszczelniono przepisy tzw. apteki dla aptekarza.
Grupa Azoty ponosi ogromne straty. Jednocześnie przypuszcza, że najgorsze ma już za sobą. Może o tym świadczyć rosnący popyt na nawozy oraz zatrzymany trend spadkowy w biznesach tworzyw i chemii.
Dostawcy Internetu powinni mieć obowiązek przechowywania danych osobowych powiązanych z adresami IP oraz udostępniania ich organom, jeżeli to jedyny sposób identyfikacji osób podejrzanych o naruszenie prawa w Internecie - uważa pierwszy rzecznik generalny TSUE Maciej Szpunar.
W ostatnich tygodniach ceny paliw w Polsce osiągnęły najniższy poziom w Unii Europejskiej. Rynek ten kontroluje Orlen, czyli nasz krajowy monopolista. Komisja Europejska nieoficjalnie zasygnalizowała, że może zająć się tą sprawą. Czy ma kompetencje?
Masz aktywną subskrypcję?
Zaloguj się lub wypróbuj za darmo
wydanie testowe.
nie masz konta w serwisie? Dołącz do nas
