Pobożnie i bluźnierczo

Doświadczam wówczas istnienia, a czasem wręcz „muśnięcia" Nieskończoności, odbywam duchowe rekolekcje, ale też uświadamiam sobie istnienie ciemnych mocy. Bo z jednej strony mamy Kalwarię Pacławską, Pustelnię św. Jana z Dukli z drugiej zaś Diabelski Kamień i wodospad w Foluszu, w Węglówce zaś przykuwa uwagę samotny Dąb Poganin.

Raj dla pątników

Opowieść o Kalwarii Pacławskiej należy rozpocząć od tego, że samo określenie dotyczy trzech pojęć: wzgórza, miejscowości leżącej na jego grzbiecie oraz rezerwatu przyrody na wschodnich stokach. Wzgórze kalwaryjskie o wysokości 465 m n.p.m. znajduje się w najbardziej na północ wysuniętej części Karpat Wschodnich. Miejscowość Kalwaria Pacławska to niewielka wieś na grzbiecie wspomnianego wzgórza. Leży 24 km od Przemyśla w kierunku południowo-zachodnim. Osada założona została przez Andrzeja Maksymiliana Fredrę w 1665 roku.

Pierwszy człon nazwy nawiązuje do Kalwarii (Golgota) w Ziemi Świętej, a drugi pochodzi od sąsiedniej, leżącej w obniżeniu między wzgórzami, wsi Pacław. Najbardziej charakterystycznym elementem Kalwarii Pacławskiej jest Sanktuarium Męki Pańskiej i Matki Bożej Kalwaryjskiej. O tym sanktuarium mówi się często Jasna Góra Podkarpacia.

W klimat tego szczególnego miejsca najlepiej wprowadza opowieść franciszkanów: „To miejsce wyjątkowe - święte, gdzie Bóg w tylko sobie wiadomy sposób rozlewa swe błogosławieństwo i ubogaca pątników swoimi łaskami. Zabytkowa świątynia wyszeptana od stuleci szmerem modlitw, czy drżąca od organowych głosów wtórujących kalwaryjskim pieśniom - tylko tu śpiewanym, przyjmuje każdego, kto chce się spotkać z Bogiem w sakramentach Kościoła czy na osobistej adoracji. Nieskazitelna zieleń otuli wszystkich, którzy tu szukają ciszy, piękna i ukojenia duszy. Kalwaryjskie tradycje i od dawien dawna pielęgnowane zwyczaje pomogą wiernym w prosty, a jakże wymowny sposób wyrazić miłość do Wszechmogącego Boga. Dom Pielgrzyma pokrzepi ciało posiłkiem i zapewni miejsce do snu, a płonące na ognisku polana stworzą niezapomniany klimat do radosnego przeżywania czasu w pielgrzymiej wspólnocie. Miejsce niezwykłe, wymarzone, aby przybyć i spędzić chwilę.

Warto dodać, że Droga Krzyżowa ma długość ok. 1,6 km. Na wzgórzach zaś znajduje się 35 murowanych i 7 drewnianych kaplic kalwaryjskich.

Pustelnia św. Jana z Dukli

Szansę na wyciszenie i skupienie podróżującym przez Podkarpacie daje także Pustelnia św. Jana z Dukli. Znajduje się ona przy drodze Dukla - Barwinek ok. 1,5 kilometra od miejscowości Trzciana na wzgórzu Zaśpit. Założona została w 1769 roku, czyli już po beatyfikacji bł. Jana.

Kaplica, którą obecnie zobaczymy wzniesiona została z początkiem XX-go wieku. Jest już trzecią pobudowaną na tym miejscu. Pierwszą wzniesiono w 1769 roku, dzięki staraniom fundacji Marii Amalii z Bruhlów Mniszchowej. Jak głosi legenda Marii Amelii, właścicielce Dukli, św. Jan objawił się we śnie, polecając jej, wybudować na miejscu swej pustelni kaplicę i tak też się stało. Być może wiara fundatorów nie okazała się zbyt silna, bo kaplica ta, mimo że murowana spłonęła po ponad stu latach. W jej miejsce w 1887 roku tym razem z fundacji Cezarego Męcińskiego wzniesiono drewnianą kaplicę. Trzecia, zachowana do dnia dzisiejszego neogotycka murowana, zbudowana została w latach 1906-1908 staraniem gwardiana bernardynów dukielskich Ambrożego Ligasa, według projektu bernardyna o. Kamila Żarnowskiego.

Cennym zabytkiem, który przybliża postać Jana z Dukli jest znajdująca się w kaplicy polichromia przedstawiająca życie bł. Jana. Namalowana została przez sanockiego malarza Władysława Lisowskiego.

Pustelnia Św. Jana daje wyciszenie, gdy spędzi się w niej kilka dni. Wtedy warto skorzystać z noclegów w sąsiadującym ze świątynią drewnianym domu rekolekcyjnym, tzw. domu pustelnika. Na ścieżkach wokół świątyni rozmieszczono kapliczki Drogi Krzyżowej. Jest też taras ze sztuczną grotą, mieszczącą źródełko, z którego czerpią wodę pielgrzymi.

Pątnicy podróżujący przez Podkarpacie mogą być oczywiście wodzeni na pokuszenie. Wystarczy wspomnieć o Diabelskim Kamieniu oraz dębie Poganinie.

Grzeszny urok Salamandry

Diabli czy Diabelski Kamień, to grupa głazów z gruboziarnistego piaskowca magurskiego. Wysokość niektórych jego bloków przekracza 10 metrów. Rzecz rozciąga się na długości prawie 200 metrów. Wygląda groźnie, ale też malowniczo, bo dzięki procesom erozyjnym, na niektórych grzbietach skałek powstały ciekawe formy w postaci tzw. kociołków, czyli niecek w których stoi woda. Nietrudno zgadnąć, że nazwa Diabli Kamień ma swoją legendę.