W Pracowni Technologii Światłowodów UMCS opracowanych jest kilkanaście różnych projektów związanych ze światłowodami i ogólnie fotoniką, czyli nauką zajmującą się przesyłaniem informacji za pomocą światła. Rozwijane są dwa kierunki badań: jeden związany z rozwojem szkła krzemionkowego, drugi to technologia światłowodów polimerowych. Z naukowcami współpracuje kilkanaście zespołów projektowych w Polsce i Europie. Ostatnio zgłosiła się firma, która chce stosować rozwiązania światłowodowe w ubraniach dla żołnierzy, strażaków i innych służb.

– Przygotowujemy rozwiązania m.in. dla branży górniczej, metalurgicznej, medycznej – mówi dr Paweł Mergo, kierownik Pracowni Technologii Światłowodów UMCS.

Impuls do działania

W wypalaniu, produkcji i projektowaniu czujników na gotowych włóknach światłowodowych specjalizuje się Politechnika Lubelska. Uczelnia ma zgłoszonych kilka patentów lub jest w trakcie ich zastrzegania.

Opracowane przez naukowców z politechniki czujniki fotoniczne już znalazły zastosowanie przy mierzeniu PH kobiet w ciąży. Mogą być wykorzystywane przy monitoringu konstrukcji mechanicznych, np. mostów. Na wielokilometrowym obszarze z niezwykłą dokładnością pozwalają mierzyć np. drgania czy uginanie się konstrukcji, a także ich temperaturę. To pozwala na wykrywanie stanów alarmowych i uniknięcie katastrof. Uczelnia wspólnie z PGE pracuje nad zastosowaniem czujników fotonicznych w monitorowaniu urządzeń energetycznych.

Politechnika jest też partnerem projektu, który w jednym z niemieckich instytutów tworzy prototypowy układ do monitorowania ruchu głowy pacjenta i pomiaru biosygnału.

– Jako uczelnia mamy know-how, ale do wdrożenia komercyjnego tych rozwiązań potrzeba podmiotów, które mają doświadczenie w tym zakresie. Na uczelniach kiełkuje wiele pomysłów, a w tym sektorze ważny jest odpowiedni timing – mówi prof. Piotr Kisała, kierownik Zakładu Optoelektroniki i Sieci Teleinformatycznych Politechniki Lubelskiej.

Fotonikę chce wspierać samorząd Lubelszczyzny. Elwira Rycaj, kierownik Lubelskiego Centrum Badań nad Innowacyjnością Urzędu Marszałkowskiego, przyznaje, że już w 2012 roku podczas aktualizowania regionalnej strategii innowacji ekspertyzy dotyczące rozwoju kluczowych technologii w regionach wskazywały, że na Lubelszczyźnie jest możliwość rozwoju fotoniki i biotechnologii przemysłowej.

Rozwój sektora przyspieszył w ostatnich dwóch–trzech latach. Do Lublina działalność zaczęły przenosić innowacyjne firmy. Jednocześnie dzięki setkom milionów złotych powstały nowoczesne, doskonale wyposażone centra naukowo-badawcze przy uczelniach, np. EcoTech Complex przy UMCS czy Centrum innowacji i Zaawansowanych Technologii Politechniki Lubelskiej.

– Nasze centrum to nie tylko urządzenie, ale także inkubator pomysłów, bo skupia w jednym miejscu różne wydziały. Sąsiadujemy z matematykami, chemikami, mikroelektronikami. To pomaga w rozwiązywaniu problemów, bo nawet jeśli oni nie znają rozwiązania, to wiedzą, z kim mamy się skontaktować, aby takie rozwiązanie znaleźć – mówi prof. Piotr Kisała.

Kilkanaście projektów

W EcoTech powstały laboratoria, które pozwalają produkować światłowody polimerowe. Tam swoje oddziały ulokowała np. grupa firm powiązanych z InPhoTech z Warszawy, polską firmą z sektora fotonicznego.

– Przede wszystkim chcieliśmy być blisko UMCS. Opracowywana tam od lat technologia wytwarzania światłowodów specjalnych stanowi konkurencję dla najlepszych ośrodków na świecie. Dzięki przedsięwzięciu Lubelskiej Wyżyny Technologii Fotonicznych będziemy w stanie realizować kolejne przełomowe projekty również w kooperacji z czołowymi polskimi i zagranicznymi przedsiębiorstwami high-tech – podkreśla Edward Kukliński, rzecznik prasowy firmy InPhoTech. W Lublinie firma chce realizować projekty np. dla przemysłu wydobywczego.

To właśnie takim firmom, już istniejącym i tym, które powstaną, ma pomagać program, jaki wspólnie z NCBR realizuje samorząd województwa. Do przedsiębiorców i naukowców trafi łącznie 100 mln zł. To pozwoli wesprzeć od kilku do kilkunastu projektów dotyczących: nowoczesnej telekomunikacji (światłowody, komponenty sieci i urządzenia fotoniczne do nowoczesnej cyfryzacji), czujników światłowodowych (i ich elementów: pokrycia, powłoki, odpowiednie struktury światłowodów) oraz innowacyjnych źródeł światła (światłowody aktywne do laserów, wzmacniaczy światłowodowych, komponenty laserów).

– Myślimy też o przesyłaniu dużych energii światłowodami oraz innowacyjnych systemach oświetlenia. Pracujemy z konkretnymi firmami. Jest wiele pomysłów, a Wyżyna Technologii Fotonicznych jest po to, aby je wdrażać – mówi dr Paweł Mergo z UMCS.

– Kwota 100 mln zł pozwoli nam ocenić potencjał tej branży, czy technologie, które wesprzemy, są już przygotowane do wdrożenia na rynek. Powołamy panel ekspertów w regionie do oceny realizacji tego przedsięwzięcia – wyjaśnia Elwira Rycaj.

Jej zdaniem chętnych do sięgnięcia po wsparcie nie zabraknie. – Mówili o tym przedsiębiorcy m.in. podczas smartlabów, które organizowaliśmy. Jedni chcą się tu pojawić, inni rozwijać działalność. Dla nich bliskość dostępu do wiedzy jest czynnikiem gwarantującym prowadzenie działalności – mówi Rycaj.

masz pytanie, wyślij e-mail do autora: robert.horbaczewski@rp.pl