Potrzeba więcej zaufania i konstruktywnych rozwiązań

Kongres Samorządów Gmina 2012 był inicjatywą „Rzeczpospolitej" i Międzynarodowych Targów Poznańskich na rzecz stworzenia platformy dyskusji o najbardziej palących problemach, z którymi na co dzień borykają się wszystkie samorządy.

Kongres został zorganizowany w dniach 21–22 listopada, podczas Targów Produktów i Usług dla Samorządów Lokalnych GMINA. Imprezy przyciągnęły setki zwiedzających, w panelach dyskusyjnych Kongresu brali udział znani samorządowcy, przedstawiciele administracji publicznej oraz sektora prywatnego.

Skąd kapitał

Podczas kongresu rozmawiano przede wszystkim o finansach samorządów. Ich budżety, podobnie jak kasa państwa, cierpią przez spowolnienie gospodarcze. Do tego dochodzi długotrwała polityka przerzucania na samorządy coraz większej liczby zadań bez odpowiedniego finansowania z jednej strony, a z drugiej – coraz ostrzejsze wymagania dotyczące ich dyscypliny finansowej.

Tymczasem wkrótce rozpocznie się nowe rozdanie funduszy UE (z budżetu na lata 2014–2020). Skąd samorządy będą mogły pożyczać pieniądze na kolejne inwestycje, w szczególności właśnie na te współfinansowane z nowego budżetu Unii Europejskiej? Niestety, dyskusja podczas Kongresu nie nastrajała optymistycznie.

Lesław Fijał, skarbnik Krakowa, wyraził poważne obawy, czy samorządy w ogóle będą mogły aplikować o pieniądze unijne i realizować nowe inwestycje, zaciągając nowe kredyty czy emitując obligacje. – To, że samorządy chcą się rozwijać, jest oczywiste. Jednak aby się rozwijać, trzeba mieć pieniądze swoje lub pożyczone. Problem polega na tym, że nie wiadomo, czy w latach 2014–2020 samorządy będą mogły aplikować o jakikolwiek kapitał – mówił.

Nowe limity

Wynika to z zacieśniających się limitów zadłużenia dotyczących samorządów. – Art. 243 ustawy o finansach publicznych rzeczywiście komplikuje działalność samorządów. Budżety samorządów się kurczą i jest to groźne dla inwestycji. Władze lokalne muszą wybierać jak najniżej oprocentowane instrumenty finansowe – mówił Andrzej Jakubowski, wicemarszałek województwa zachodniopomorskiego.

Zmagając się z rosnącym zadłużeniem, władze lokalne szukają nowych źródeł finansowania, ale i same pieniądze unijne mogą stanowić pewien problem i czasowe odcięcie ich dopływu może spowodować przestój inwestycji, co z kolei może się odbić na kondycji firm prosperujących głównie z kontraktów finansowanych pieniędzmi z Brukseli.

Mirosław Kruszyński, zastępca prezydenta Poznania, informował, że wkrótce wydatki na inwestycje w mieście wynosić będą tylko 150 mln zł wobec 1 mld zł jeszcze rok temu.

Adam Zdziebło, wiceminister rozwoju regionalnego, ostrzegał zaś, że przeciągające się rozmowy o nowym budżecie redukują prawie do zera szanse na to, że nowe programy operacyjne ruszą z początkiem 2014 roku.

Trudne negocjacje

Samorządowcy alarmowali też, że gminom mogą zaszkodzić propozycje Komisji Europejskiej dotyczące obniżenia poziomu dofinansowania z 85 do 75 proc. oraz nieujmowania podatku VAT jako kosztu kwalifikowanego, co de facto oznacza, że nie będzie go można pokryć z pieniędzy unijnych.

Zdziebło przypomniał, że VAT tylko w Polsce jest kwalifikowany. Zapowiedział jednak, że polscy negocjatorzy będą robili wszystko, aby ten stan utrzymać. – Jeśli dofinansowanie zostanie procentowo obniżone, a podatek VAT przestanie być kosztem kwalifikowanym, to „dociśnie" to samorządy – stwierdził Leszek Wojtasiak, wicemarszałek województwa wielkopolskiego.