Szczyrk – nowa-stara stolica nart?

Kiedy w marcu 2014 roku na wspólnej konferencji prasowej występowali ówczesny burmistrz Szczyrku Wojciech Bydliński, prezes Szczyrkowskiego Ośrodka Narciarskiego Stanisław Richter oraz prezes słowackiej spółki Tatry Mountain Resorts Bohus Hlavaty, włodarz miasta mówił o historycznej chwili. Wielkie słowa akurat w tym przypadku wydawały się uzasadnione – po latach kłótni i grodzenia działek, na których znajdują się trasy narciarskie, wreszcie zanosiło się na przełom. Plany Słowaków zabrzmiały jak bajka, jak powrót do pięknej przeszłości, w której Beskidy miały narciarski kurort z prawdziwego zdarzenia.

Raj dla narciarzy

Pierwszą narciarską inwestycją w Szczyrku była budowa wyciągu krzesełkowego na Skrzyczne w 1959 roku. Potem powstawały kolejne wyciągi i trasy, w tym słynna wyczynowa trasa FIS z licencją międzynarodową. Masowo odwiedzali Szczyrk zwłaszcza mieszkańcy Górnego Śląska. W weekendy zjeżdżały autobusy pełne górników z rodzinami. To był ośrodek górniczy, więc mieli prawo czuć się tu, jak u siebie. Powstała okazała jak na tamte czasy infrastruktura – wielkie ośrodki wypoczynkowe, które dzisiaj niszczeją, wtedy przeżywały oblężenie.

„Szczyrk, zimowa stolica Beskidów, jest jednym z dwu, obok Zakopanego, prawdziwie dużych w naszych górach ośrodków narciarskich, z którymi, tak naprawdę, reszta nie ma co stawać w zawody. Szczyrk ustępujący Zakopanemu tylko warunkami naturalnymi, przewyższa go sposobem zagospodarowania narciarskiego" – tak w przewodniku narciarskim z lat 80. pisał Marek Baran.

Jak można było to wszystko zepsuć? W największym skrócie: ośrodek narciarski Czyrna-Solisko na stokach Małego Skrzycznego powstał w latach 1968-1972 dzięki kopalniom. Wyciągi powstawały na prywatnych gruntach, ale nikt się wtedy nie przejmował sprawami własnościowymi. Powstał okazały Górniczy Ośrodek Narciarski. Wszyscy byli zadowoleni. Górnicy i inni amatorzy białego szaleństwa przyjeżdżali na narty, a miejscowi liczyli zyski.

Lata 90. przyniosły zmiany w górnictwie. Szczyrkowski ośrodek stał się częścią Gliwickiej Agencji Turystycznej (GAT). Jego szefem był Stanisław Richter. O sobie mówił, że jest niepokorny. W górnictwie działał na odcinku turystyki, najpierw jako kapitan jachtowy pływał przez lata po morzach w klubie żeglarskim Gwarek. Potem oddelegowano go do Szczyrku. Okazało się, że tu nadal jest sobie sterem, żeglarzem i okrętem. Nie miał zamiaru słuchać przełożonych, jego spór z panią prezes GAT zamienił się w otwartą wojnę. Pod koniec lat 90. Richter pożegnał się z agencją.

Kłódki na wyciągach

Miał już wtedy kawał ziemi pod wyciągami w Szczyrku. Skupował ją, kiedy kierował ośrodkiem. Większość gruntów pod trasami należała do ponad stu prywatnych właścicieli, GAT je dzierżawiła. Wkrótce rozgorzał spór pomiędzy właścicielami a GAT. Na czele grupy zbuntowanych właścicieli stał Richter. Zaczęło się grodzenie tras, które trwało w sumie przez kilkanaście lat. Nie działała większość z trzynastu wyciągów. Szczyrk skutecznie zniechęcił narciarzy.

Kto miał rację – nie sposób chyba dziś rozstrzygnąć, w każdym razie cierpieli na tym wszyscy: narciarze i mieszkańcy żyjący z turystów. Część obwiniała Richtera, że toczy z GAT prywatną wojnę, inni oskarżali GAT, która fatalnie zarządzała ośrodkiem (wojewoda śląski Lechosław Jarzębski oceniał na spotkaniu zwaśnionych stron w 2003 roku, że GAT za zarządzanie należy się dwója z wykrzyknikiem), nie umiała dogadać się z właścicielami gruntów i nie inwestowała w infrastrukturę. W 2011 roku wystawiła ośrodek na sprzedaż.

Nabywcą został Szczyrkowski Ośrodek Narciarski (SON), który skupiał właścicieli gruntów, z Richterem na czele. Wydawało się, że to najlepsze rozwiązanie, zaświtała nadzieja, że to koniec problemów. Na krótko. Okazało się, że SON nie może się dogadać z gminą, obie strony przerzucały się oskarżeniami, sprawą zajmowały się sądy. Przez trzy kolejne lata SON czynił pewne inwestycje, ale nie takie, jakich się spodziewano. I kiedy już wydawało się, że degrengolada Szczyrku jako ośrodka narciarskiego jest nieunikniona, wówczas zdarzył się cud: 97 procent udziałów w SON kupiła spółka Tatry Mountains Resorts (TMR). Słowacy zapowiedzieli, że za parę lat stworzą najnowocześniejszy ośrodek narciarski w kraju. Był marzec 2014 roku.

Słowacki cud

Dlaczego wybrali właśnie Szczyrk? – Pierwsza rzecz to gotowe już trasy, których nie trzeba wytyczać. Zdaję sobie sprawę, że w Polsce zbudować ośrodek gdzieś, gdzie niczego nie ma, gdzie będzie trzeba wyciąć las, jest bardzo trudne. Jest dużo gmin, które mają ambitne plany, spotkałem się z wieloma z nich, ale zdajemy sobie sprawę, że to trwałoby bardzo długo. Szczyrk ma też inne zalety, bo jest tu duża baza noclegowa, blisko jest aglomeracja śląska, skąd ludzie mogą przyjeżdżać nawet na wieczorną jazdę na nartach. No i są ludzie, którzy chcą prężnie działać – mówił prezes firmy Bohus Hlavaty lokalnemu „Dziennikowi Zachodniemu".

TMR to to największa firma działająca w branży turystycznej w Europie Środkowej, akcje spółki można kupić na giełdach papierów wartościowych w Bratysławie, Pradze i Warszawie. Słowacy chwalą się, że pięć najlepszych ośrodków narciarskich na Słowacji to ich inwestycje, 70 km tras zjazdowych w Jasnej i Tatrach Wysokich, ośrodek narciarski Szpindlerowy Młyn w Czechach. Z danych TMR wynika, że aż 26 procent klientów słowackich ośrodków ubiegłej zimy stanowili Polacy.

Kto jednak liczył na natychmiastową odmianę Szczyrku, mógł się czuć zawiedziony. Najpierw trwały żmudne analizy, powstawały mapy geodezyjne, zmiany w planie zagospodarowania przestrzennego, ciągnęły się sprawy dzierżawy terenów pod przyszłą stację – trzeba było uzgadniać nowe wieloletnie umowy. – Mieszkańcy często mnie pytają, dlaczego jeszcze nic się nie dzieje. Dzieje się, cały czas – tłumaczył lokalnym mediom burmistrz Szczyrku Antoni Byrdy, mając na myśli porządkowanie zaniedbanych przez kilkadziesiąt lat spraw własnościowych.