Światowe rewelacje na scenie

– Dni Sztuki Współczesnej organizowane są w naszym mieście już od 1985 roku – mówi Rafał Rudnicki, zastępca prezydenta Białegostoku. – Przez lata ten festiwal wyrósł na jedną z czołowych imprez Białostockiego Ośrodka Kultury. Jest to najstarsze i największe tego typu wydarzenie w regionie.

Odbędzie się już po raz trzydziesty drugi. To propozycja dla osób ceniących odważne i nowatorskie projekty artystyczne, gotowych na spotkania z twórcami o wyraźnej wizji. Przez ostatnie 31 lat w trakcie tego festiwalu wystąpiło wielu artystów z Polski i świata, m.in. z Japonii, Niemiec, Francji, Białorusi, Izraela czy Rumunii. I teraz zaprezentują się artyści z różnych zakątków kuli ziemskiej.

Niesamowita Anna Maria Jopek

Pierwsze wydarzenie towarzyszące Dniom Sztuki Współczesnej odbyło się 18 maja. To wernisaż wystawy fotografii Aliny Gabrel-Kamińskiej w foyer kina Forum. Finał powinien przyciągnąć wielu gości spoza Podlasia: wrocławski Teatr Pieśń Kozła zaprezentuje 28 maja w Sali Forum mistyczny projekt inspirowany pieśniami gaelic „Return to the voice" z udziałem Anny Marii Jopek.

Teatr Grzegorza Brala, który podbija świat, najpierw pojechał ze spektaklem na Fringe Festiwal w Edynburgu. Zachwycił publiczność oraz krytyków, a telewizja BBC nakręciła o wrocławskim przedstawieniu 30-minutowy dokument.

– Ten projekt to pretekst, by opowiedzieć o tym, czym jest rdzenna kultura, ten szczególny rodzaj esencji człowieczeństwa – tłumaczy Grzegorz Bral, reżyser spektaklu i dyrektor Teatru Pieśń Kozła. – Współczesna muzyka nie służy udziałowi człowieka w kosmosie, tylko w „rynku sztuki". Jeszcze sto lat temu tradycyjny śpiew spełniał wiele społecznych, religijnych, medycznych funkcji. Nie był jednak na sprzedaż. My chcemy integrować się ze słuchaczami.

Fascynujące jest to, że spektakl z Polski, choć z udziałem szkockich aktorów, był pierwszą od niemal 70 lat tak dużą prezentacją kultury gaelic w Szkocji. Fiona Shepherd, krytyk „The Scotsman", zauważyła, że Teatr Pieśń Kozła słynie z perfekcyjnych i emocjonalnych przedstawień, ale najnowszy projekt jest wydarzeniem szczególnym. „To nie jest kopia tradycji" – napisała Shepherd. „To nowe, potężne brzmienie, zakorzenione w muzyce sakralnej".

Przygotowania zaczęły się od poszukiwań tradycji, w której są zauważalne wpływy celtyckie, być może druidyczne oraz Koptów i Wikingów. Grzegorz Bral odbył cztery wyprawy badawcze: dwie na wyspę Skye, jedną na Harris i Lewis. Bezcenna okazała się też wyprawa do archiwum Biblioteki Muzycznej w Edynburgu. Efektem był zbiór kilkuset pieśni gaelic, z których do spektaklu wybrano kilkanaście.

Szczególne wrażenie na szkockich widzach zrobiła Anna Maria Jopek. Podobnie powinno być w Białymstoku.

Dla dorosłych i dzieci

Do Białegostoku powraca Teatr Biuro Podróży. Twórcy legendarnego spektaklu „Carmen Funebre" po raz kolejny zmierzą się z trudnym tematem wojny. „Cisza w Troi" to przejmująca opowieść o uchodźcach, ich masowym exodusie na niespotykaną skalę, wywołującym lęk w całej Europie.

Ludomir Franczak przedstawi projekt z pogranicza teatru, sztuk wizualnych i dokumentalistyki. Punktem wyjścia „Życia i śmierci Janiny Węgrzynowskiej" jest postać artystki, która całkowicie poświęciła się pracy twórczej, pozostając zarazem osobą nieznaną publiczności i środowisku artystycznemu.

Studium toksycznych relacji w małym zamkniętym rodzinnym układzie matka – syn, w którym trwa nieustająca walka o władzę, o dominację, zaprezentuje Centrala 71/Supernova. Spektakl muzyczny „Matka Gyubala Wahazara" otrzymał główną nagrodę Tukan Off na 33. Przeglądzie Piosenki Aktorskiej we Wrocławiu.