Muzealnicy idą po wsparcie

Wzniesiona z kamienia wapiennego Kamienica Celejowska należy do najcenniejszych budowli zabytkowych w Polsce. Jest przykładem rozkwitu architektury mieszczańskiej. Wybudowano ją ponad 380 lat temu. Na elewacji głównej cieszy oko ogromna attyka wypełniona dekoracją ornamentalną i figuralną. W latach 30. XX wieku w tej kamienicy mieściły się zbiory muzealne Towarzystwa Przyjaciół Kazimierza. Od 1964 r. kamienica jest siedzibą Muzeum Regionalnego, a od 30 lat Muzeum Nadwiślańskiego. Potrzebuje pilnego remontu.

– Przez to, że są nieszczelne okna, drzwi, przestarzała instalacja elektryczna czy system ogrzewania piecowego, ponosimy ogromne koszty eksploatacyjne. Po każdej ulewie przecieka dach – mówi Bożena Pajuszewska, zastępca dyrektora Muzeum Nadwiślańskiego.

W końcu to się zmieni, bo muzeum pozyskało 11,4 mln unijnej dotacji.

Przywrócony blask fresków

To właśnie pieniądze z projektów unijnych umożliwiły Muzeum Lubelskiemu w Lublinie zakończenie prac konserwatorskich w Kaplicy Trójcy Świętej i udostępnienie tego unikatowego zabytku dla zwiedzających.

– Kaplica Trójcy Świętej i znajdujące się tam XIV-wieczne freski są bez wątpienia magnesem, który przyciąga do Lublina turystów – przypomina Dorota Lachowska, dyrektor Lubelskiej Regionalnej Organizacji Turystycznej.

Z dotacji zewnętrznych muzeum czerpało pieniądze wielokrotnie. W latach 2006–2008 w zabytkowej zabudowie wzgórza zamkowego kosztem 10 mln zł przeprowadzono gruntowne prace remontowe, modernizacyjne i konserwatorskie. Zabezpieczono także dolne partie fundamentów. Potem przy wsparciu z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Lubelskiego muzeum wydało 14 mln zł na kolejne prace przy konserwacji Kaplicy Trójcy Świętej, udostępnienie turystom wieży zamkowej (donżonu) i remont oraz konserwację Bramy Krakowskiej (najbardziej rozpoznawalnego symbolu Lublina), a także modernizacje muzealnych wystaw.

Teraz Muzeum Lubelskie pozyskało kolejne 21,6 mln zł, m.in. na przebudowę północnego skrzydła Zamku Lubelskiego i stworzenie nowych pomieszczeń ekspozycyjnych.

Po raz pierwszy placówka wspólnie z Lwowskim Muzeum Historycznym wystartowała w rywalizacji o pieniądze z Programu Współpracy Transgranicznej Polska-Białoruś-Ukraina 2014–2020 (1, 7 mln euro). Planowała m.in. zakup urządzeń do konserwacji i digitalizacji zbiorów, zorganizowanie trzech wystaw, szkolenia.

– Po ocenach merytorycznych projektu, którego liderem jest muzeum we Lwowie, nasz projekt był w czołówce. Ostatecznie do dofinansowania wybrano jedynie 17 projektów, nasz znalazł się na piątym miejscu listy rezerwowej. Będziemy składać odwołanie – zapowiada Małgorzata Kowalczyk, główna specjalistka ds. pozyskiwania środków zewnętrznych i współpracy międzynarodowej Muzeum Lubelskiego.

Muzeum chce też po raz pierwszy sięgnąć po środki z Funduszy Norweskich oraz projektu Kreatywna Europa – unijnego programu na lata 2014–2020, oferującego finansowe wsparcie dla sektorów kultury, audiowizualnego i kreatywnych.

Fundusze na kulturę

Źródłem wsparcia dla regionalnych i lokalnych placówek muzealnych jest Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego. W poprzednim rozdaniu RPO WL dofinansowano 85 projektów o wartości ponad 85,7 mln euro. Jednak spora część tych środków przeznaczona została na projekty turystyczne, związane m.in. z budową ścieżek rowerowych, infrastrukturę kąpielisk, tworzenie nowych atrakcji turystycznych.

Największą inwestycją była budowa Centrum Spotkań Kultur, która pochłonęła ponad 170 mln zł (126 mln zł to dotacja). Skorzystali też inni. Muzeum Wsi Lubelskiej mogło zakończyć I etap budowy Miasteczka Prowincjonalnego Europy Środkowej (wartość 13 mln zł), w ramach którego na terenie skansenu powstało 13 nowych obiektów (m.in. ratusz z Głuska, szkoła z Bobrownik, restauracja z Zemborzyc czy areszt z Samoklęsk).

Wybudowano małą architekturę, ścieżki i drogi, plac rynkowy. Muzeum Józefa Ignacego Kraszewskiego w Romanowie przywróciło dawny wygląd dworkowi, w którym wychowywał się wybitny pisarz. W trzech poziomach podziemi zabytkowej kamienicy ul. Rynek 8 w Lublinie powstało multimedialne muzeum „Piwnica pod Fortuną". Turyści w 11 salach za pomocą obrazu, dźwięku i dotyku mogą poznawać kulturę i dzieje miasta. Gmina Kazimierz Dolny pozyskała zaś 8,3 mln zł na konserwację, rewitalizację i zagospodarowanie miejscowego Zespołu Zamkowego do celów ekspozycyjnych i organizacji wydarzeń kulturalnych.

W nowym rozdaniu RPO WL na zadania z zakresu ochrony dziedzictwa kulturowego i naturalnego zarezerwowano 50,3 mln zł euro. To środki nie tylko na odnowę i ochronę zabytków oraz obiektów kultury, ale także na ochronę i zachowanie zabytkowych ogrodów i parków, modernizację infrastruktury zbiorników wodnych oraz zagospodarowanie terenów wokół tych obiektów, np. budowę parkingów.

– Do tej pory ogłosiliśmy cztery konkursy dotyczące dziedzictwa kulturowego i naturalnego, przy czym dwa dotyczyły stricte ochrony i odnowy zabytków oraz obiektów kultury. W obu konkursach władze województwa wybrały i dofinansowały najwyżej ocenione projekty. W sumie podpisaliśmy 46 umów o dotację, w których przekazaliśmy wnioskodawcom blisko 105 mln zł – informuje Paweł Florek, główny specjalista ds. komunikacji i relacji z mediami w oddziale komunikacji RPO Urzędu Marszałkowskiego Województwa Lubelskiego.

Dzięki temu w remontowanym, zabytkowym budynku Wikarówki w Zamościu powstanie Skarbiec Historii, Sztuki i Nauki (całkowita wartość projektu to 8, 6 mln zł). Dotacje przeznaczono też na przykład na zagospodarowanie ruin zamku w Krupem (9,9 mln zł), zwiększenie dostępu do zabytkowego zespołu synagogalnego we Włodawie (5,1 mld zł), przebudowę na cele kulturowe piwnic klasztoru powizytkowskiego w Lublinie (4,9 mln zł). Kolejne nabory mają być ogłoszone w przyszłym roku.