Karkonoskie Tajemnice - jeden z siedmiu nowych cudów Polski „National Geographic Traveler"

„Ekspozycja tajemnicza i pobudzająca wyobraźnię", „poruszające miejsce", „świetny klimat" – tak zwiedzający oceniają Karkonoskie Tajemnice w Karpaczu.

Obiekt przyciąga mnóstwo turystów, zwłaszcza tych najmłodszych, i po kilku latach od powstania stał się najpopularniejszą atrakcją turystyczną w Karpaczu.

Legendy i mity

Zaczęło się od Ducha Gór, zwanego też Liczyrzepą, Rzepiórem albo Karkonoszem. Duch Gór to legendarny władca Karkonoszy, tajemniczy wędrowiec wspominany od wieków w przekazach polskich, czeskich i niemieckich. Już od XVI w. był on przedmiotem lokalnych opowieści i według podań ukazywał się ludziom pod wieloma postaciami.

Najstarsze przedstawienie władcy Karkonoszy, datowane na 1561 rok, pochodzi z mapy Śląska i jest autorstwa Helwiga. Duch Gór został na niej zobrazowany jako hybryda zwierząt: miał głowę orła zwieńczoną parą jelenich rogów, tułów oraz przednie łapy lwa, tylne kopyta kozła oraz rozdwojony ogon.

Postać Rzepióra była łączona ze wszystkim, co się działo w Karkonoszach, miał on być władcą wszystkich karkonoskich szczytów, lasów, rzek i jezior, odpowiedzialnym zarówno za urok gór, jak i burze oraz wichury.

Na nim miał się wzorować Tolkien przy tworzeniu postaci czarodzieja Gandalfa. Tak rozpoczęła się saga „Władca pierścieni". Z Duchem Gór związana jest legenda o porwaniu świdnickiej księżniczki Dobrogniewy z ramion narzeczonego, raciborskiego księcia Mieszka.

Dla Ducha Gór ciężkie czasy nadeszły po II wojnie światowej. Zmienili się mieszkańcy Dolnego Śląska i przybysze nie znali karkonoskich legend. Do tego doszła potrzeba odcięcia się od przedwojennej historii tego miejsca i Duch Gór na kilkadziesiąt lat popadł w zapomnienie.

Z zamiłowania do historii

Karkonoskie Tajemnice to wspólna inicjatywa miłośników Karkonoszy, którzy od lat 90. XX w. odkrywali tajemnice tych gór.

Jakub Paczyński, pomysłodawca Karkonoskich Tajemnic, już od najmłodszych lat kochał góry i wszystko, co z nimi związane. Jako mieszkaniec Karpacza ubolewał nad tym, że postać Ducha Gór, władcy wszystkich szczytów i dolin, staje się zapomniana, a nawet mieszkańcy okolic nie są w stanie przytoczyć żadnej legendy na jego temat. Stworzenie tego typu miejsca postawił sobie za cel oraz misję na przyszłość. Pragnął, aby postać Ducha Gór była ciągle żywa i potrafiła zainteresować młodszych i starszych, Polaków oraz obcokrajowców.

Tak powstały Karkonoskie Tajemnice – multimedialna i interaktywna ekspozycja zlokalizowana w podziemiach, która przedstawia legendarny i historyczny świat gór oraz ich władcy Rzepióra. Gra światła, dźwięku i zapachu ma na celu pobudzenie wszystkich zmysłów odwiedzających, a przy okazji pokazanie fascynujących legend związanych z regionem.

– W podziemnym Królestwie Ducha Gór przedstawione zostały najwspanialsze przekazy i legendy, które wyrosły z karkonoskiej ziemi. Odwiedzający poznają m.in. historię zasiedlających Karkonosze zielarzy, poszukiwaczy minerałów i bogactw naturalnych – Walończyków, hutników, różne oblicza władcy Karkonoszy, a także legendy z nim związane, zwiedzą tajemniczą grotę pełną skarbów, zasiądą za sterami maszyny do poszukiwania korzenia mandragory – opowiada Katarzyna Paczyńska, menedżer obiektu.

Nagradzana wystawa

Obiekt powstał w miejscu odkrycia wiekowego kostura Ducha Gór. To tajemniczy przedmiot o nieznanym pochodzeniu, wykopany w marcu 2011 r. podczas prac budowlanych w Karpaczu.

Zróżnicowanie ekspozycji oraz form przekazu treści edukacyjnych na dźwiękowe, wizualne i audiowizualne powoduje, że goście – szczególnie ci najmłodsi – są stale zaskakiwani, a tym samym zainteresowani oraz skupieni, co pomaga im przyswoić nowe informacje.

Dla dzieci wizyta u Liczyrzepy i możliwość aktywnego włączenia się w zabawę są bardzo angażujące. Dzieci mają możliwość tworzenia własnego wizerunku Ducha Gór na dotykowym monitorze, poszukiwania kamienia filozoficznego, gry na harfie z niewidzialnymi strunami czy rozpędzania burzowych chmur za pomocą bębna.

Ekspozycja została zaaranżowana i wykonana przez cenionych i znanych artystów, w tym Dariusza Milińskiego (twórcę Zamku Legend Śląskich), grafika Igora Morskiego, Wiktora Wiktorczyka (twórcę Teatru Klinika Lalek z Wolimierza), a także Mariusza Kaczmarka oraz kompozytora multiinstrumentalistę Konrada Rogińskiego.

W tym roku oryginalną ekspozycję docenili czytelnicy magazynu „National Geographic Traveler", którzy wybrali ją na jeden z siedmiu nowych cudów Polski. Karkonoskie Tajemnice otrzymały ponad 20 proc. głosów i wygrały konkurs.

Ranking ma duże znaczenie promocyjne. Mieszkańcy okolic często nie zdają sobie sprawy z tego, że mają w regionie takie atrakcje.