Jak inni radzą sobie z opieką nad seniorami? Własny dom i towarzystwo bliskich to dla seniora najlepsze rozwiązanie na jesień życia. Aby ułatwić codzienny byt, organizowany jest bogaty pakiet usług. Celem jest wsparcie nastawione na trwającą jak najdłużej samodzielność.

Sąsiedzi z południa

Czesi wprowadzili system, który polega na finansowaniu z budżetu państwa świadczeń pieniężnych przysługujących osobom niesamodzielnym.

– Uniwersalny charakter tego świadczenia w istotny sposób ułatwia dostęp do opieki długoterminowej. Osoba korzystająca ze świadczenia może zdecydować, czy pomocy udzielać jej będą profesjonalne służby, czy opiekunowie nieformalni, najczęściej członkowie rodziny – mówi prof. Piotr Błędowski z Polskiego Towarzystwa Gerontologicznego.

Seniorzy mogą korzystać ze wsparcia w miejscu zamieszkania w postaci pomocy osobistej lub kontraktowanych usług opiekuńczych. – Wsparcie w miejscu zamieszkania jest odpłatne, jednak przepisy określają maksymalną kwotę, jaką mogą pobierać świadczeniodawcy za usługi – mówi dr Joanna Plak, polityk społeczny, która na portalu seniorzy.pl szeroko opisuje problematykę dotyczącą osób starszych.

Seniorzy mają do dyspozycji też m.in. weekendowe i dzienne domy dla osób niepełnosprawnych, placówki pobytu stałego – domy dla seniorów, i dla osób ze specjalnymi potrzebami (głównie natury psychicznej). Te placówki są prowadzone przez podmioty publiczne, prywatne i kościoły.

– Wsparcie finansowe w postaci dodatku opiekuńczego, finansowanego z budżetu państwa, przysługuje osobom niesamodzielnym bez względu na ich sytuację dochodową – zaznacza dr Plak.

Pieniądze te seniorzy mogą przeznaczyć na zakup usług opiekuńczych lub na opiekę sprawowaną przez rodzinę. Ta druga opcja jest w Czechach bardziej popularna.

Recepta i książka na telefon

Włochy są jednym z najszybciej starzejących się państw w Europie, stąd mocno rozbudowana opieka nad seniorami. Działania są nastawione na ich aktywizację i podtrzymanie samodzielności, by jak najdłużej mogli mieszkać w domu.

Model opieki nad seniorami jest zróżnicowany geograficznie – w bogatszych regionach północnych i centralnych Włoch opieka ma charakter instytucjonalny, a na południu seniorami zajmują się członkowie rodzin.

– Seniorzy włoscy mogą również skorzystać ze wsparcia opiekunek zwanych badanti, pochodzących spoza Włoch. Takie usługi są bardzo popularne – mówi dr Joanna Plak. Opiekunki mogą mieszkać z seniorem i być do jego dyspozycji całą dobę lub pomagać mu w trybie dochodzącym. Usługi badanti są finansowane przez seniora i jego rodzinę. – Ich niski koszt wpływa na spore zainteresowanie tą formą wsparcia seniora w środowisku domowym – dodaje ekspertka.

Dla seniorów, którzy chcą zostać w domach, ale wymagają stałego lub czasowego wsparcia, którego rodzina nie jest w stanie im zapewnić, powstał sektor usług świadczonych w środowisku domowym przez wyspecjalizowane podmioty. I tak w tym sektorze jest m.in. usługa (Telesoccorso), dzięki której senior może połączyć się operatorem, a ten, w razie zagrożenia życia lub zdrowia (chodzi o zgłoszenia natury medycznej, ale i np. upadek i niemożność podniesienia się z podłogi), zawiadomi właściwe służby.

Seniorom zapewnia się też pakiet usług ze strony wyspecjalizowanych opiekunów, którzy wykonują zabiegi higieny osobistej, pomagają np. w zakupach.

Kontrolę stanu zdrowia seniora na odległość i pomoc medyczną w razie potrzeby zapewnia mu telemedycyna. – Dzięki telemedycynie lekarz przyjeżdża do pacjenta tylko w sytuacji, gdy bezwzględnie wymaga tego jego stan zdrowia. W mniej poważnych przypadkach pomoc jest udzielana telefonicznie, co obniża koszty świadczenia opieki medycznej. Lekarze chętnie korzystają z tej usługi w przypadku pacjentów kardiologicznych, ale i innych cierpiących na przewlekłe schorzenia – tłumaczy dr Joanna Plak.

Senior może skorzystać także z takich dobrodziejstw jak książki z dostawą do domu (zamawia je telefonicznie w bibliotece), z cateringu – firma, która wygrała przetarg w danym regionie, dostarczy do domu posiłki zgodne z zaleceniami dietetyka. Jeśli chce wykupić leki, może zadzwonić do aptek i zostaną mu dostarczone do domu. – Tak bogaty zestaw usług świadczonych w środowisku domowym seniora świadczy o tym, iż priorytetem włoskiej polityki jest zapewnienie takim osobom możliwości długiego, aktywnego funkcjonowania w środowisku domowym i opóźnienie jego przejścia do zewnętrznej opieki instytucjonalnej – mówi dr Joanna Plak.

Włoscy seniorzy mogą też skorzystać z usług świadczonych przez wyspecjalizowane instytucje – centra pobytu dziennego dla osób w wieku 65+. Placówki te – na wzór dziennych domów pobytu – świadczą usługi opiekuńcze, np. rehabilitację, ale i rozrywkę. We Włoszech działają też wyspecjalizowane centra pobytu dziennego dla osób m.in. z chorobą Alzheimera (od 50+). Pobyt w centrach jest płatny, stawka zależy od dochodu seniora.

Dla seniorów są także domy pobytu stałego i mieszkania „chronione" dostosowane do potrzeb osób starszych i mniej sprawnych – stanowią alternatywę dla pobytu w instytucjach stacjonarnych.

– Pobyt w domach pobytu stałego jest dosyć kosztowny. W pierwszej kolejności do pokrycia kosztów zobligowani są seniorzy i członkowie ich rodzin. Kiedy te opłaty nie są wystarczające, pobyt jest dofinansowany przez władze regionalne – wyjaśnia dr Joanna Plak.

Za finansowanie usług dla seniorów we Włoszech odpowiadają zarówno władze państwowe, regionalne i prowincjonalne, jak i sami seniorzy.

Bogatsi zadbali wcześniej

W zamożnych Niemczech od 23 lat funkcjonuje system ubezpieczenia pielęgnacyjnego. – Działa na zasadzie obowiązkowego ubezpieczenia społecznego, ale pojmowanego tak szeroko, że ubezpieczeniem tym objęci są również ci, którzy nie pracują. Nawet studenci płacą symboliczną składkę – mówi prof. Piotr Błędowski. – Chodzi o to, by oni też zdawali sobie sprawę z tego, że także ich może kiedyś dotknąć ryzyko niesamodzielności, dlatego zawczasu trzeba to finansować.

W Niemczech świadczenia mają charakter rzeczowy (pobyt w placówce opiekuńczej, opieka w domu) lub pieniężny – osoba niesamodzielna w swoim domu sama opłaca usługi, z których korzysta.

Kraje skandynawskie finansują świadczenia dla seniorów z budżetów, zwłaszcza samorządowych. – To nie jest rozwiązanie, które nadaje się do zastosowania w naszym kraju, bo samorządy są na to za biedne – ocenia prof. Piotr Błędowski. Jego zdaniem w Polsce trzeba szukać jakiegoś rozwiązania mieszanego, w którym jednak byłby element ubezpieczeniowy.

Niektóre z rozwiązań innych krajów wprowadza się w Polsce, jak np. teleopieka czy bransoletki, dzięki którym samotni seniorzy mogą szybko wezwać pomoc.