Najpierw 31 stycznia 2019 roku, wbrew interesom samorządów, Sejm przegłosował ustawę o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz ustawy o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego we własność. Potem to samo uczynili senatorowie 1 lutego 2019 roku. Powstał akt prawny, który zdaniem Związku Miast Polskich jest niezgodny z Konstytucją RP. Tymczasem ustawa została podpisana 11 lutego 2019 roku przez prezydenta RP i obowiązuje już od 13 lutego. Zdaniem samorządowców parlamentarzyści złamali kilka przepisów konstytucji: zasadę legalizmu, zasadę zaufania obywatela do państwa oraz ochronę interesów w toku, powiązanych z zasadą niedziałania prawa wstecz. Ponadto zaproponowano przepisy ograniczające zagwarantowaną konstytucyjnie samodzielność jednostek samorządu terytorialnego w wykonywaniu przez nie zadań publicznych we własnym imieniu i na własną odpowiedzialności.
Interes mieszkańców
Dlaczego senatorowie zdecydowali się na ingerencję w wymienione ustawy oraz w konstytucję? Otóż ich zdaniem tuż przed wejściem w życie ustawy przekształceniowej (5 października 2018 r.) samorządy postąpiły niezgodnie z interesami swych mieszkańców, pozwalając na uchwalanie niższej bonifikaty, niż przegłosowanej wcześniej, lub podwyższając opłatę za użytkowanie wieczyste. Dlatego do ustawy wprowadzono przepis, z którego wynika, że jeśli postępowanie w sprawie aktualizacji opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego zostało wszczęte po 5 października 2018 roku, a wypowiedzenia dotychczasowej wysokości tej opłaty nie zostały skutecznie doręczone wszystkim współużytkownikom wieczystym nieruchomości przed 1 stycznia 2019 roku, to opłata przekształceniowa jest równa wysokości opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego sprzed aktualizacji. Jeśli samorząd gminny podjął uchwałę o bonifikacie dla opłaty przekształceniowej, to będzie ona obowiązywała w następnym roku, po roku jej uchwalenia. To niejedyna zmiana.
Opłaty roczne
Ustawa zmienia też ust. 2a w art. 77 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami. Otóż dokonywana przez samorząd aktualizacja wysokości opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej nie może być wyższa niż suma zwiększeń lub zmniejszeń cen lokali mieszkalnych w danym województwie, z czterech kwartałów poprzedzających kwartał, w którym dokonano aktualizacji, określonych według wskaźników zmian cen dla lokali mieszkalnych ogłaszanych przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. Senatorowie zrównali również wysokość opłaty za użytkowanie wieczyste dla miejsc postojowych i garaży (niezwiązanych z działalnością gospodarczą) do wysokości opłat za nieruchomości gruntowe przeznaczone pod mieszkania, do 1 proc. ceny danej działki. Do tej pory było to 3 proc. Radni mogą też uchwalić bonifikaty dla tej opłaty, ale ustawa ich do tego nie zobowiązuje. Przy okazji zmieniono przepis dotyczący bonifikat dla budynków położonych na gruntach Skarbu Państwa. Mocą tej ustawy rządowa bonifikata przy przekształceniu użytkowania wieczystego we własność nie będzie mogła być niższa niż ta przyjęta przez lokalny samorząd.
W uzasadnieniu do ustawy nie znalazło się słowo analizy, dlaczego niektóre gminy podniosły wysokość opłaty za użytkowanie wieczyste i obarczyły tym samym większą opłatą przekształceniową mieszkańców. Opłaty za użytkowanie wieczyste stanowiły poważny dochód dla większości gmin. Pozbawienie ich tego stałego dochodu nie zostało wyrównane żadną rekompensatą. Nic więc dziwnego, że poszukały jej same, choć zapewne w sposób niezrozumiały dla mieszkańców. Ustawodawca, broniąc interesów mieszkańców, jednocześnie występuje przeciwko nim, bo mniejsze wpływy do budżetu z tego tytułu też się odbiją na mieszkańcach.
Podstawa prawna:
