Samorządy sprzeciwiają się wymogowi zgłaszania od 1 stycznia 2019 roku schematów podatkowych. To nowy obowiązek dla przedsiębiorstw, który ma przeciwdziałać optymalizacji podatkowej. Czy jednak powinien on dotyczyć samorządów, skoro ryzyko nadużyć podatkowych w zasadzie tam nie istnieje?
Obowiązek raportowania schematów podatkowych wprowadziła ustawa z 23 października 2018 roku o zmianie ustaw o podatku dochodowym od osób fizycznych i prawnych oraz zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw. Ma to być odpowiedź na unijną dyrektywę MDR (Mandatory Disclosure Rules). O ile jednak MDR dotyczy tylko uzgodnień transgranicznych, o tyle polski ustawodawca poszedł znacznie dalej i objął tym obowiązkiem wszystkie rodzaje podatków. Mogą to być schematy podatkowe dotyczące VAT, akcyzy, podatków lokalnych, np. podatku od nieruchomości, czy innych danin przewidzianych przez przepis prawa podatkowego. Raportowanie o schematach podatkowych ma poinformować administrację skarbową o potencjalnie „agresywnym" planowaniu rozliczeń podatkowych, tzn. zmierzającym do zmniejszenia tych obciążeń. Do szefa Krajowej Administracji Skarbowej musi trafić opis schematu podatkowego, zastosowane przepisy prawa oraz spodziewana wysokość korzyści podatkowej.
W przypadku samorządów schematy podatkowe dotyczą przede wszystkim VAT. Warto zauważyć, że w unijnej dyrektywie nie ma mowy o jednostkach samorządu terytorialnego. Czemu zatem polskie Ministerstwo Finansów wprowadziło do ustawy jednostki samorządowe, skoro dotychczasowe schematy podatkowe w samorządach wynikają z prawa? Ulgi i zwolnienia podatkowe nie są tworem doradców, czyli promotorów, lecz realizacji prawa. Pozyskane dzięki temu środki są przekazywane na realizację zadań własnych.
24 cechy
Zgodnie z ustawą schemat podatkowy to działanie celowe, które wykorzystuje luki w prawie podatkowym, by doprowadzić do osiągnięcia korzyści podatkowej. Dla przykładu może to być m.in. przeniesienie praw trudnych do wyceny wartości niematerialnych (np. wartości intelektualnych, know-how czy skorzystanie z ulgi badawczo-rozwojowej). Ministerstwo Finansów przygotowało katalog 24 cech rozpoznawczych (w przeciwieństwie do 15 zawartych w dyrektywie Rady 2018/822), które mają, choć nie muszą, wskazywać na potencjalne zastosowanie danego schematu podatkowego. Definicja schematu jest bardzo szeroka, więc umożliwia zakwalifikowanie do niej wielu działań podejmowanych przez doradców podatkowych czy radców prawnych, wykonywanych na rzecz klientów. Oni też, jako promotorzy, mają obowiązek raportowania schematów szefowi Krajowej Administracji Skarbowej. Taki sam obowiązek został nałożony na korzystającego, czyli przedsiębiorcę i wspomagającego, którym może być księgowy lub dyrektor finansowy.
Wzrost obciążeń
Zdaniem zarządu Unii Metropolii Polskich, do którego przyłącza się także Związek Miast Polskich, objęcie przepisami ustawy jednostek samorządowych sprawi, że wzrosną ich obciążenia administracyjne i finansowe, choć celowość raportowania wydaje się wątpliwa. Samorządowcy zwracają też uwagę, iż opracowane przez Ministerstwo Finansów objaśnienie nie zawiera wytycznych uwzględniających specyfikę rozliczeń VAT jednostek samorządowych. Protestują też przeciw używaniu niezrozumiałych sformułowań legislacyjnych, które mówią o „braku możliwości stosowania przepisów o schematach podatkowych w obecnym brzmieniu", jak napisał ZMP w piśmie do Teresy Czerwińskiej, minister finansów. Obecnie czeka na odpowiedź.
