Polska lokalna będzie mogła liczyć na lepsze drogi. W ubiegłym tygodniu premier Mateusz Morawiecki zatwierdził listę przedsięwzięć, które w 2021 r. otrzymają wsparcie z Rządowego Funduszu Rozwoju Dróg (RFRD – wcześniej Fundusz Dróg Samorządowych, FDS). Jego wartość ustalono na prawie 3,26 mld zł.

Dofinansowanie otrzyma 2189 inwestycji, w tym 622 powiatowe i 1567 gminnych. Obejmą w sumie budowę, przebudowę lub remont blisko 3,9 tys. kilometrów dróg: 2,1 tys. km powiatowych oraz 1,8 tys. km gminnych. Realizacja zadań na tych pierwszych otrzyma wsparcie warte prawie 1,3 mld zł, prace na tych drugich dostaną finansową pomoc w wysokości 1,46 mld zł. Do tego trzeba jeszcze doliczyć pół miliarda złotych dofinansowania inwestycji na drogach obronnych. Maksymalna wartość wsparcia może sięgać 80 proc. kosztów inwestycji. Przy czym im niższe dochody będzie miał starający się o pomoc samorząd, tym większa może być wartość dofinansowania realizowanego przedsięwzięcia.

To jeszcze nie wszystko, na co będą mogły liczyć lokalne samorządy. – Dodatkowo na początku marca uruchomiliśmy nabór wniosków na inwestycje zwiększające bezpieczeństwo pieszych, na które trafi 525 mln zł. Rozpoczął się także nabór wniosków, w ramach którego przeznaczymy 2 mld zł na dofinansowanie obwodnic na drogach wojewódzkich – zapowiedział minister infrastruktury Andrzej Adamczyk.

Ożywić lokalne firmy

Wsparcie rozbudowy lokalnej infrastruktury stało się tym bardziej istotne, że na ponad 420 tys. km dróg publicznych w Polsce blisko 40 proc. dróg lokalnych wciąż nie ma utwardzonej nawierzchni. Tymczasem pomoc dla drogowych inwestycji samorządów ma mieć w tym roku jeszcze jeden cel – powinna dodatkowo wzmacniać rozwój gospodarki, gdy jest ona dramatycznie osłabiona skutkami epidemii koronawirusa. Budowa dróg i remonty mają bowiem przyczynić się do powstania nowych miejsc pracy: rząd zakłada, że wsparcie RFRD będzie także aktywizować małe i średnie firmy, które okazały się najbardziej narażone na skutki epidemii, a teraz są szczególnie zagrożone utratą płynności finansowej. O ile przetargi Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad dotyczące inwestycji na drogach krajowych są ogłaszane sukcesywnie, o tyle bardzo mocne spowolnienie, a nawet zapaść widoczna w inwestycjach samorządów spowodowana drastycznym ograniczeniem ich wpływów sprawia, że mniejsi gracze na rynku tracą źródło utrzymania.

CZYTAJ TAKŻE: Jest droga? Będzie ścieżka. Nowe podejście miast do rowerów

W tym roku największe wsparcie otrzymają lokalne drogi w województwie mazowieckim. Limit na dofinansowanie inwestycji realizowanych przez samorządy regionu wyniesie 317,1 mln zł i obejmie 147 zadań: 48 powiatowych i 99 gminnych. Pozwoli to na budowę, przebudowę lub remont 290 kilometrów dróg, w tym 178 km powiatowych i 112 km gminnych. Na drugim miejscu pod względem nakładów znalazło się województwo lubelskie: 289,7 mln zł dofinansuje inwestycje na 526 km dróg, w tym 364 km powiatowych i 161 km gminnych. Na te pierwsze przewidziano 190,9 mln zł wsparcia, na drugie – 98,7 mln zł. Wysoką pomoc – 240,3 mln zł – zaplanowano do podziału pomiędzy samorządy Wielkopolski. Dotacje uzyskają 142 zadania: 41 powiatowych i 101 gminnych, co pozwoli na budowę lub remont 245 kilometrów dróg, w tym 118 km powiatowych i 127 km gminnych.

Najmniejszy limit wsparcia – zaledwie 58 mln zł na prace obejmujące 60 km – otrzyma na lokalne drogi województwo opolskie. Na dole tabeli podziału funduszy RFRD znalazło się także województwo lubuskie, gdzie maksymalna wysokość pomocy nie przekroczy 83,2 mln zł. Wystarczy to na budowę, przebudowę lub remont 99 km.

Płacą spółki i lasy

W sumie łączna długość dróg obejmowanych w tym roku wsparciem RFRD jest mniejsza niż rok wcześniej. Mniejsza jest także liczba wszystkich dotowanych w ramach funduszu inwestycji. Jak podało Ministerstwo Infrastruktury, w 2020 r. dofinansowanie z RFRD otrzymało łącznie 3212 zadań, z czego 2393 na drogach gminnych i 819 na drogach powiatowych. Łączna kwota dofinansowania tych zadań to 2,74 mld zł. Pozwoliło to na realizację 4383 km dróg: 2295 km gminnych i 2088 km powiatowych.

Rządowy Fundusz Rozwoju Dróg, będący kontynuacją Funduszu Dróg Samorządowych, miał początek w 2018 r. FDS powołano wówczas celem dofinansowania drogowych inwestycji powiatów i gmin, które wcześniej korzystały z pieniędzy w ramach „Programu rozwoju gminnej i powiatowej infrastruktury drogowej na lata 2016–2019” – czyli tzw. schetynówek. Źródłami finansowania RFRD są wpłaty pochodzące z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, dotacje z budżetu państwa (w tym z części, której dysponentem jest szef MON), Lasów Państwowych oraz z zysku jednoosobowych spółek Skarbu Państwa i spółek, gdzie państwo ma 100 proc. udziałów.

Wsparcie dla inwestycji jest przyznawane na podstawie wniosków o dofinansowanie, składanych przez jednostki samorządu terytorialnego w ramach naborów przeprowadzanych w każdym województwie. Za przeprowadzenie naboru oraz późniejszą ocenę wniosków o dofinansowanie odpowiadają wojewodowie, którzy ustalają jeszcze szczegółowe kryteria uwzględniające specyfikę i potrzeby regionu. W sumie pod uwagę brane są m.in. kwestie zwiększenia dostępności transportowej, spójności sieci dróg, podnoszenia ich standardów technicznych, poprawę stanu bezpieczeństwa ruchu drogowego czy poprawę dostępności terenów inwestycyjnych.

CZYTAJ TAKŻE: Rządowy fundusz bogatszy o 3 mld złotych. I nie tylko na drogi

Ostateczne listy zadań powiatowych i gminnych do dofinansowania z RFRD zatwierdza premier. Sposób podziału środków był wielokrotnie krytykowany przez samorządowców. Zarzucali stronie rządowej brak transparentności w decyzjach i słabe tempo uruchamiania wsparcia, a także sprzyjanie tym samorządom, które są zdominowane przez sympatyków obecnej władzy. Podobne głosy już podnoszą się po dokonaniu obecnego rozdysponowania wsparcia – na 2021 r.

Tranzyt poza miasta

Tymczasem do podziału będą jeszcze 2 mld zł, które rząd przeznaczy na dofinansowanie budowy obwodnic. Szansę na otrzymanie wsparcia będą mieć inwestycje w budowę obwodnic na drogach wojewódzkich, na których odbywa się ruch tranzytowy. Celem takich inwestycji będzie poprawa bezpieczeństwa drogowego, ograniczenie korków i natężenia ruchu w godzinach szczytu, a także redukowanie hałasu.

Maksymalna wysokość wsparcia wyniesie 100 mln zł. Do tego dojdzie jeszcze wsparcie dla inwestycji zwiększających bezpieczeństwo ruchu w rejonie przejść dla pieszych. Na ten cel przeznaczonych zostanie 525 mln zł. Tu, podobnie jak w przypadku dróg, maksymalna wartość dofinansowania będzie mogła wynieść 80 proc. kosztów inwestycji. Przy czym wsparcie dla pojedynczego przedsięwzięcia nie będzie mogło przekroczyć 200 tys. zł.