Naznaczeni przez historię

Ciężko się dostać do pani gabinetu. Rygorystyczna kontrola, straż miejska, ochrona osobista. Sporo się zmieniło w Gdańsku.

Aleksandra Dulkiewicz: To nie jest dla mnie łatwe, bo tak jak szef (śp. prezydent Paweł Adamowicz – red.) tak i ja jestem bardzo otwarta dla ludzi. Nie wiem, czy to tylko w Gdańsku coś się zmieniło, czy w całej Polsce? Co do kontroli, cóż – do urzędu wysłano listy z pogróżkami i nie było innego wyjścia, jak tylko wzmocnić ochronę. Chciałabym mieć otwarte drzwi dla każdego, tak powinno być, ale na razie nie można. Może po wyborach będzie już normalnie.

Siedzimy teraz u pani w gabinecie...

...Gabinecie zastępcy prezydenta.

Spodziewałem się, że siądziemy w tym dużym gabinecie prezydenta miasta. Nie przeniosła się pani do niego?

Nie.

I nie przeniesie? Nawet po wyborach?

Nie wiem, nie myślałam o tym. Najpierw te wybory trzeba wygrać. Po drugie – choć jestem p.o. prezydenta, to cały czas mam funkcję zastępcy. Nie myślałam o tym, by się tam przenosić.

Czy jest pani gotowa na tę dużą politykę? Jako zastępca prezydenta zarządzała pani miastem. Paweł Adamowicz ustawił chyba poprzeczkę wysoko, jeżeli chodzi o aktywność na krajowej scenie politycznej.

Wielokrotnie mówiłam, że nie jestem Pawłem Adamowiczem, bo jestem inna. Dla mnie zasadniczą kwestią jest Gdańsk, co nie znaczy, że rola samorządowca ma dzisiaj oznaczać tylko łatanie dziur w drodze czy troskę o żarówkę w szkole. Jak się dzieje źle, to powinniśmy zabierać głos, wychowywać i uczyć, jak być obywatelami. Można to nazwać polityką, ja to nazwę polityką edukacyjną, bo wydaje mi się, że przez ten czas 30 lat wolnej Polski trochę zaniedbaliśmy ten obszar. Oczywiście działają organizacje pozarządowe, działa budżet obywatelski, ale świadomość tego, że demokracja nie jest dana raz na zawsze, chyba zbyt powoli do nas dociera. Jeżeli ktoś to nazywa polityką, to można tak nazwać, ale uważam, że zawsze trzeba stawać po stronie tego, w co się wierzy. Ja tak jestem ukształtowana, też przez moje życie, rodzinę, Gdańsk, doświadczenie zawodowe i studia prawnicze, że konstytucja jest najwyższym dobrem. Nie można milczeć, kiedy jest łamana. Czy to jest polityka? Moim zdaniem to stawanie tam, gdzie trzeba.

Polityka jest walką o władzę.

W ujęciu arystotelesowskim to troska o dobro wspólne.

I owszem, ale w ujęciu współczesnym to po prostu walka o władzę. Celem polityka jest zdobycie władzy.

Nawet jeżeli taką definicję się przyjmuje, to po coś się tę władzę zdobywa. Najprościej myśleć, że chodzi o tzw. dorwanie się do władzy. A dla mnie celem jest, by roztropnie troszczyć się o dobro wspólne. Tak jak zawołanie w naszym gdańskim herbie – „Nec temere, nec timide", co znaczy „Bez strachu, ale z rozwagą".

Dlatego też rola samorządów ewoluuje na rzecz polityki? Pani i kilkunastu innych samorządowców z całej Polski powołaliście komitet organizacyjny obchodów rocznicy wyborów z 4 czerwca 1989 roku. Samorządy przejmują inicjatywę.

Tak. Z jednej strony to odpowiedź na list Pawła Adamowicza, którego nie zdążył wysłać, a było w nim zaproszenie dla samorządowców z całej Polski właśnie do uczczenia rocznicy wyborów z 4 czerwca. Co jednak ważniejsze, to dostrzeżenie przez samorządowców, którzy na co dzień są najbliżej ludzi, że 30 lat temu powstała nowa Polska. Samorząd jest najlepszym dowodem na to, że Polska się zmieniła, że władza i kompetencje nie są z Nowogrodzkiej, tak jak kiedyś z Komitetu Centralnego PZPR, ale to samorządy realizują zadania. Te obchody mają mieć dwa filary – jeden oparty na samorządach, drugi na obywatelach.

Rozumiem rolę samorządów, ale czy organizowanie tak ważnych obchodów nie powinno być po stronie państwa lub z jego udziałem?

Pamiętam rozmowę z szefem o tym, jak została zmarnowana 100. rocznica odzyskania niepodległości. Nie chodzi o akademie, przemarsze, ale poważną rozmowę o Polsce, tematów jest wiele. Tutaj pochwalę ministra kultury za program „Niepodległa", mieliśmy świetną wystawę w Europejskim Centrum Solidarności finansowaną właśnie z tego programu. Ale jednocześnie mieliśmy w Polsce żenujący spektakl, kto z kim maszeruje i czy warunki stawiają nacjonaliści czy państwo polskie. Wiedząc, jakie poglądy mają przedstawiciele PiS na temat Okrągłego Stołu i wyborów 4 czerwca, musieliśmy wyjść oddolnie z inicjatywą obchodów.

Nie było żadnej próby rozmowy z rządem o obchodach przed podjęciem decyzji?

Obchody będą oddolne.

Nie boicie się równoległych obchodów, czyli kolejnego powodu do podziału?

Trzymałabym kciuki, gdyby rząd to zorganizował. Zaprosimy przedstawicieli władz państwowych, mam nadzieję, że odpowiedzą na zaproszenie. Zresztą 2019 to rok wielu rocznic: 20 lat od wejścia do NATO, 15 lat w UE, 30. rocznica 4 czerwca 1989 roku, 80. rocznica wybuchu II wojny światowej, 450. rocznica unii lubelskiej... Poza tym, że organizujemy koncerty, wieszamy flagi, to zawsze staramy się coś wyciągać z danej rocznicy na przyszłość. Stawiać pytania, a ten rok wyjątkowo temu sprzyja.

Z pewnością tak, ale jednocześnie to też mnóstwo kolejnych okazji do podziałów. Na nasze nieszczęście 11 listopada powoli urasta do stałego symbolu podziałów i awantur.

U nas, w Gdańsku, nie dzieli. Wychodzę z założenia, że jak najwięcej powinno być realizowane przez organizacje społeczne i pozarządowe. Państwo nie jest od wszystkiego, a nawet samorząd. Naszą paradę niepodległości, na którą przychodzi każdy – od feministek, po kibiców, dzieci – nie robi urząd, ale organizacja społeczna, którą wspieramy. I tak też powinno być z innymi obchodami. W ub. roku na 100-lecie praw wyborczych kobiet zebraliśmy różne środowiska i urządziliśmy konkurs na granty. Nie chodzi o to, by prezydent Gdańska dekretował, jak mają wyglądać obchody, i tak samo będzie z obchodami 4 czerwca. To ma być pokazanie obywatelskiej, samorządowej Polski, bo przez 30 lat taka właśnie powstała.

Oczywiście, ale nie ukrywajmy, że w tle jest stale polityka, a Gdańsk jest liderem tych obchodów. Wygraliście też potyczkę o Europejskie Centrum Solidarności, kiedy Ministerstwo Kultury zmniejszyło wam tegoroczną dotację o 3 mln zł. Dzisiaj macie ponad 3 mln zł zebrane podczas zbiórki na Facebooku oraz 3,4 mln zł wpłacone bezpośrednio na subkonto ECS. Wpłacali ludzie z całej Polski. Pieniędzy jest więcej, niż pierwotnie miało być. Czy to zaczyn nowego ruchu społecznego z Gdańskiem na czele?

W tej rozmowie pan cały czas pcha nas w politykę.

Ze wszystkich miast to właśnie Gdańsk jest najczęściej wymieniany w kontekście polityki.

Chyba tak, przez historię jesteśmy już tak naznaczeni. 1 września 1939 roku właśnie u nas, na Westerplatte zaczął się wielki totalitaryzm. Z kolei 31 sierpnia 1980 roku zaczął się koniec innego. Wiadomo, że nic nie dzieje się bez ludzi. Tak myślę, że brutalny atak na Pawła Adamowicza mógł wylać falę nienawiści, a wywołana została fala dobra. Druga rzecz – jestem szalenie dumna z gdańszczanek i gdańszczan. Kiedy codziennie chodzę po ulicy, zaglądam do Bazyliki Mariackiej albo jestem w ECS, tłumy Polaków z całej Polski przyjeżdżają dotknąć i poczuć atmosferę. Ci ludzie mówią, że chcą, by w ich miejscowości też tak było.

Tragedia połączyła wielu ludzi o podobnej wrażliwości i światopoglądzie. To kolejny dowód, jak Gdańsk wyszedł poza swój obszar, wpływając na ludzi w całym kraju. A wracając do ECS – jak się skończy ta rozgrywka?

Wspólnie z marszałkiem pomorskim Mieczysławem Strukiem wysłaliśmy odpowiedź na propozycję Ministerstwa Kultury, że proponowane zmiany w strukturze ECS są niezgodne z prawem. Ja naiwnie cały czas wierzę, że jednak jakaś rozmowa jest możliwa. Choć szanse są coraz mniejsze.

O ile obydwie strony nie poszły za daleko. Wypowiedzi członków rady programowej ECS z ostatniej konferencji nie wskazują na chęć jakichkolwiek negocjacji. Władysław Frasyniuk ocenił Piotra Glińskiego: „Miał czas, by zostać takim samym bohaterem jak Wałęsa czy Borusewicz. Dzisiaj buduje na nowo historię Polski. Jak zostanie oceniony? Zobaczymy. Być może w »Duck Tower« będzie miał swoją salę, w której będzie uczczony".

Nie chcę się tłumaczyć za członków rady ECS, każdy mówił pod swoim imieniem i nazwiskiem. Każdemu na ECS bardzo zależy. Na przełomie listopada i grudnia ub. roku rada ECS wystąpiła do ministra z prośbą o spotkanie. Odpowiedzi nigdy nie było. Trochę nie dziwię się więc członkom rady, rozumiem, że to były duże emocje. Powiedzieli, co powiedzieli, a ja jestem zawsze gotowa do dialogu.