Reklama

Walka o ocalenie polskiej perły modernizmu. Co dalej z willą Książków?

Niezwykła willa ma szansę stać się nową atrakcją turystyczną dla miłośników architektury. Potrzeba jedynie przekazania budynku w odpowiednie ręce.

Publikacja: 31.08.2025 04:57

Willę zaprojektował wybitny krakowski architekt Wojciech Pietrzyk, fasadę pokrywają mozaikami autors

Willę zaprojektował wybitny krakowski architekt Wojciech Pietrzyk, fasadę pokrywają mozaikami autorstwa pary wybitnych ceramików, Heleny i Romana Husarskich.

Foto: Christophoros43, CC BY-SA 4.0, Wikimedia Commons

Dom Książków w Tarnowie to jeden z najbardziej radykalnych, a przez to też najciekawszych przykładów modernistycznego budownictwa mieszkalnego powojennej Polski. W połowie czerwca budynek otworzył się dla zwiedzających, robiąc furorę zarówno wśród lokalnych mieszkańców, jak i przyjezdnych spoza Tarnowa. Tymczasem dalsze losy modernistycznej rezydencji stoją pod znakiem zapytania.

Historia domu rodziny Książków w Tarnowie

Czy domy budowane w okresie PRL-u mogły zbliżyć się do poziomu luksusowych rezydencji na Zachodzie? Do tego przez dekadę dążył znany tarnowski radiolog, dr Stanisław Książek. Właśnie tyle trwała zaplanowana w najmniejszych szczegółach budowa willi przy ulicy Chopina 16 w Tarnowie – jednej z najbardziej oryginalnych rezydencji powojennej Polski.

Czytaj więcej

Słynna warszawska willa na sprzedaż. Zaprojektował ją czołowy polski architekt

Dr Książek zapragnął postawić rezydencję, w której zamieszka wraz z rodziną i która będzie jednocześnie mieściła pracownię rentgenowską (znajduje się w piwnicy). Inwestor doskonale wiedział, czego chciał – i nie zamierzał iść na kompromisy, nawet pomimo ograniczeń, jakie nakładało ówczesne prawo i sytuacja rynkowa. Budowę domu ukończono w 1977 roku.

Willę zaprojektował wybitny krakowski architekt Wojciech Pietrzyk. Spod jego ołówka wyszły projekty między innymi słynnego krakowskiego kościoła Arka Pana, kościół Dobrego Pasterza (również w Krakowie), kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa w Bukowinie Tatrzańskiej oraz szereg willi, między innymi tę Zbigniewa Loretha w Krakowie, która niestety nie zachowała się do naszych czasów w pierwotnej formie.

Reklama
Reklama

Dom rodziny Książków jest najbardziej kompletną modernistyczną jednorodzinną rezydencją w Polsce. Do dziś zachował się oryginalny układ budynku z elewacją z szarego tynku natryskowego i mozaikami autorstwa pary wybitnych ceramików, Heleny i Romana Husarskich.

Foto: Andrzej Otrębski, CC BY-SA 4.0, Wikimedia Commons

Doskonale zachowały się też wnętrza willi, w których wciąż znajduje się większość oryginalnych mebli projektu Wojciecha Pietrzyka, a także charakterystyczne bordowe rolety, które widać z zewnątrz. Oprócz typowo modernistycznych elementów, pomieszczenia willi ozdabiają też obrazy, zegary i żyrandole nawiązujące do stylu klasycystycznego, które rodzina Książków w przemyślany sposób dodawała w kolejnych latach.

Foto: Andrzej Otrębski, CC BY-SA 4.0, Wikimedia Commons

O niezwykłym charakterze willi stanowi nie tylko jej „zawieszona” bryła, ale też przemyślane i precyzyjne detale: kafelki, mozaiki Husarskich, obudowa kominka, której autorem jest przypuszczalnie Bronisław Chromy, a także drewniane boazerie. Cały dom wypełnia masa oryginalnych elementów, które na specjalne zamówienie wykonali lokalni artyści i rzemieślnicy.

Foto: Kajtus von Rzywiec, CC BY 4.0, Wikimedia Commons

Reklama
Reklama

Od czerwca dom rodziny Książków, dzięki inicjatywie Elżbiety Szópińskiej Betlej, agentki nieruchomości zajmującej się sprzedażą tego budynku, kilka razy udostępniono do zwiedzania w ramach oprowadzań z przewodnikiem. Bilety wstępu każdorazowo wyprzedawały się na pniu, zainteresowanie przekroczyło oczekiwania. Łącznie willę Książków odwiedziło 1100 osób. Jak informuje „Rzeczpospolitą” Elżbieta Szópińska-Betlej, kolejne oprowadzania zaplanowane zostały na dni 20-21 września, odbędą się one w ramach Europejskich Dni Dziedzictwa. 

Willa Książków: Co dalej z ikoną modernizmu?

W październiku 2024 roku obecny właściciel willi Książków wystawił ją za sprzedaż, oferta opiewa na 4,7 miliona złotych. W międzyczasie osoby, którym zależało na przekształceniu rezydencji w muzeum, zaczęły apelować do władz o ochronę cennego budynku.

W pierwszej połowie sierpnia z inicjatywy wielu osób ze świata architektury i sztuki wystosowano petycję do Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w sprawie zakupu willi Książków ze środków publicznych. Zdaniem autorów petycji unikatowy charakter budynku rodzi potrzebę zapewnienia mu ochrony i udostępnienia go dla szerokiej publiki.

Apel poparło wielu przedstawicieli polskiego środowiska architektów, dziennikarzy i konserwatorów. Petycja zebrała jak dotąd ponad 2800 podpisów, jak na razie nie ma reakcji ze strony resortu kultury.

Architektura
W Beskidach powstał futurystyczny dom. To nowy projekt pracowni KWK Promes
Architektura
Największa drewniana konstrukcja na świecie do wyburzenia? Zapadła decyzja
Architektura
Rezydencja królów Polski odzyskuje blask. Koniec 40-letniego remontu
Architektura
W Kijowie powstanie cerkiew ze schronem. To projekt ukraińskich architektów
Architektura
Apartament w słynnym budynku Le Corbusiera na sprzedaż. Cena – jak w Warszawie
Reklama
Reklama