– Warunki dziś są inne niż te, do których przywykliśmy przez ostatnie 30 lat. Nadal jednak istnieją możliwości pozyskania środków, więc nauczmy się robić to skutecznie – powiedział Andrzej Porawski, dyr. biura Związku Miast Polskich, w trakcie konferencji „Polityka finansowa miast w warunkach niepewności – doświadczenia, wyzwania, dobre praktyki z miast”.
Klamrą spinającą całe wydarzenie, ale też wątkiem przewijającym się również w poszczególnych wystąpieniach, była obecna sytuacja finansowa jst oraz przyszłość samorządowych finansów.
Topniejąca nadwyżka operacyjna
Dr Jan Maciej Czajkowski, ekspert ZMP ds. finansów przedstawił szczegółową analizę sytuacji jst. Wskazał m.in. na różnice występujące pomiędzy poszczególnymi kategoriami samorządów. Są one bardzo znaczące zwłaszcza w kontekście wielkości nadwyżki operacyjnej – a to ona decyduje o potencjale inwestycyjnym tych jednostek, ale też jest bardzo ważnym wskaźnikiem mówiącym o ich kondycji finansowej. Po zmniejszeniu dochodów z PIT poziom nadwyżki w miastach na prawach powiatu spadł z 10,6 mld zł w 2021 r. do trzech miliardów na minusie w I kwartale 2023 r. (według szacunków). W praktyce oznacza to, że bieżące dochody miast nie pokrywają bieżących wydatków.
Czytaj więcej
Prawie miliard złotych zostanie wydane na realizację rządowej obietnicy wypłaty jednorazowych nagród nauczycielom. Jaki będzie podział reszty pieniędzy, które mają trafić do samorządów w ramach częściowej rekompensaty ubytku w dochodach z PIT?
Czy zapowiadane przez rząd, dodatkowe środki mające „zrekompensować” ubytek w dochodach jst, poprawią te prognozy? Częściowo tak, ale dotyczy to głównie gmin wiejskich. Tam, wg wyliczeń ZMP, to pokrycie może sięgnąć średnio nieco ponad 70 proc. W przypadku miast na prawach powiatu będzie to niewiele ponad 20 proc. (również dane uśrednione).
