Materiał powstał we współpracy z Urzędem Marszałkowskim Województwa Pomorskiego
Wszyscy chcielibyśmy mieszkać w ładnej okolicy, mieć w otoczeniu zadbane tereny zielone, na których przyjemnie jest odpoczywać, czy korzystać z rekreacji, gdy budynki są czyste, zabytki odnowione, a ulice i chodniki równe. Niestety, dekad zaniedbań z PRL nie da się odrobić w czasie zaledwie jednego pokolenia. Do tych starszych problemów doszły także kolejne, związane np. z upadkiem znaczących niegdyś zakładów przemysłowych, które nie przeszły próby w trakcie transformacji ustrojowej.
Unijne wsparcie
Ważne jest jednak, by systematycznie pracować na rzecz poprawy jakości naszego życia i otoczenia. I krok za krokiem zmieniać je na bardziej przyjazne mieszkańcom. Tak właśnie dzieje się w województwie pomorskim. Dzięki pieniądzom z Unii Europejskiej, a dokładnie z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Pomorskiego (RPO WP) na lata 2014–2020, prowadzona jest kompleksowa rewitalizacja zdegradowanych obszarów miast. RPO WP to finansowany z funduszy europejskich program inwestycyjny przygotowany dla województwa pomorskiego. Za jego realizację odpowiada Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego (UMWP).
– Warto podkreślić, że to wdrażanie środków unijnych w Polsce umożliwiło i niejako zachęciło władze miejskie do rozwiązywania problemów na obszarach zdegradowanych. Zachęta w postaci dotacji była na tyle skuteczna, że dziś planowanie działań rewitalizacyjnych jest właściwie oczywistością – mówi marszałek województwa pomorskiego Mieczysław Struk.
– A trzeba zaznaczyć, że są to bardzo ważne projekty dla dużej części mieszkańców miast. Poprawiają jakość ich życia, porządkują i upiększają ich najbliższe otoczenie oraz pomagają zmienić często trudną sytuację życiową, np. wydostać się z dziedziczonego często ubóstwa czy bezrobocia – dodaje marszałek.
W ramach tych działań prowadzone są remonty elementów wspólnych w wielorodzinnych budynkach mieszkalnych, zagospodarowywane są lokalne przestrzenie publiczne i półpubliczne, budowana oraz przebudowywana jest infrastruktura komunalna, w tym drogi, ścieżki rowerowe, wspólnie z mieszkańcami zagospodarowywane są podwórka.
Jednak, co ważne, oprócz działań infrastrukturalnych projekty te obejmowały także działania na rzecz włączenia społeczno-zawodowego mieszkańców zdegradowanych obszarów miast. Przyniosły one rezultaty w postaci zmniejszenia ubóstwa i wykluczenia społecznego, a w efekcie podniosły jakość życia ludzi. Opierały się bowiem na projektach zintegrowanych, łączących działania społeczne, finansowane z Europejskiego Funduszu Społecznego, i infrastrukturalne, finansowane z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.
Dla kogo pomoc
W RPO WP na lata 2014–2020 projekty rewitalizacyjne mogły zgłosić wszystkie 42 miasta regionu. Finalnie dofinansowanie otrzymało 26 miast realizujących łącznie 31 projektów.
Wśród ośrodków, które realizują projekty zmieniające oblicze zaniedbanych rejonów, są duże miasta, takie jak Gdynia (rewitalizacja zachodniej części dzielnicy Witomino-Radiostacja, obszaru Zamenhofa-Opata Hackiego czy dzielnicy Oksywie) oraz Gdańsk (rewitalizacja obszaru Nowy Port z Twierdzą Wisłoujście, Dolnego Miasta i placu Wałowego wraz ze Starym Przedmieściem, Biskupiej Górki i Starego Chełmu czy Oruni). Ale, co ważne, również mniejsze, takie jak Kartuzy, Wejherowo, Żukowo czy Puck (rewitalizacje śródmieść) oraz Kościerzyna, Malbork, Ustka, Lębork czy Tczew, a także gminy Bytów, Czersk czy Gniew.
Przykłady zmian, ilustrowane zdjęciami wielu miejsc przed i po rewitalizacji, można znaleźć pod adresem www.rpo.pomorskie.eu/2014-2020. Dzięki nim można się przekonać o skoku jakościowym, jaki dokonał się w przestrzeni pomorskich miast.
Zmniejszyć wykluczenie
W Pomorskiem łączna powierzchnia obszarów wyznaczonych do objęcia działaniami rewitalizacyjnymi w ramach RPO WP wynosi ok. 2,5 tys. ha. Zamieszkuje je prawie 148 tys. osób.
Z jednej strony tereny te charakteryzują się największym nasileniem różnorodnych problemów i zjawisk kryzysowych, a jednocześnie mają istotne znaczenie dla rozwoju lokalnego poszczególnych samorządów. Z drugiej strony obszary rewitalizacji wyznaczone w województwie są stosunkowo niewielkie, co pozwoliło poszczególnym gminom na skoncentrowanie planowanych działań i osiągnięcie jak największego efektu rewitalizacji. Dodatkowo ułatwiło to przeprowadzenie precyzyjnej diagnozy, co w konsekwencji wpłynęło na lepsze dostosowanie projektów do potrzeb mieszkańców.
Usługami społecznymi świadczonymi w interesie ogólnym zostanie objętych 2602 mieszkańców zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym. Wsparcie otrzymają także m.in. 134 osoby z niepełnosprawnościami. Miasta mają przy realizacji tych projektów przeszło 500 partnerów, takich jak stowarzyszenia, fundacje, spółdzielnie socjalne, wspólnoty i spółdzielnie mieszkaniowe, parafie czy organizacje pozarządowe.
Łączna wartość projektów realizowanych przez pomorskie gminy przekracza 616 mln zł, z tego 363 mln zł to środki z RPO WP.
Pożyczki na rewitalizację
Warto przypomnieć, że dzięki środkom z RPO WP 2014–2020 na terenie województwa pomorskiego dostępne są pożyczki rewitalizacyjne.
Mogą z nich skorzystać jednostki samorządu terytorialnego (JST) i ich jednostki organizacyjne, związki i stowarzyszenia JST, przedsiębiorcy, instytucje edukacyjne, szkoły wyższe, instytucje rynku pracy, kluby sportowe, wspólnoty i spółdzielnie mieszkaniowe, towarzystwa budownictwa społecznego, organizacje pozarządowe, instytucje pomocy i integracji społecznej, instytucje kultury oraz Kościoły i związki wyznaniowe.
Łącznie na projekty mające na celu zwiększenie aktywności mieszkańców zdegradowanych obszarów miast przeznaczonych zostało 95 mln zł. Inwestycje będą uzupełniały i wzmacniały efekty projektów rewitalizacyjnych finansowanych w formie dotacji. Dotąd udzielonych zostało 13 pożyczek o wartości 81 mln zł.
Jak zapowiada Jan Szymański, dyrektor departamentu programów regionalnych UMWP, programy rewitalizacyjne będą kontynuowane w nowej perspektywie unijnej na lata 2021–2027.
– W miastach w województwie pomorskim cały czas mamy do czynienia z obszarami zdegradowanymi, które wymagają wsparcia w postaci kompleksowych działań rewitalizacyjnych, dlatego w programie Fundusze Europejskie dla Pomorza 2021–2027 przeznaczone zostaną środki na poprawę życia mieszkańców obszarów zdegradowanych w wysokości ok. 100 mln euro – mówi przedstawiciel UMWP.
– Przewiduje się wsparcie ukierunkowane na przeciwdziałanie ubóstwu i wykluczeniu społecznemu mieszkańców oraz aktywizację lokalnej społeczności, jak również działania infrastrukturalne poprawiające jakość życia. Projekty na obszarach zdegradowanych dotyczyć będą m.in. rozwoju lokalnej infrastruktury społecznej służącej celom gospodarczym, rekreacyjnym, kulturalnym i edukacyjnym, poprawie jakości przestrzeni publicznej, termomodernizacji budynków. Dużą wagę w planowanych działaniach rewitalizacyjnych odgrywać będzie ukierunkowanie inwestycji na zwiększenie powierzchni zieleni w miastach poprzez działania dotyczące powstawania parków, zieleńców, zielonych podwórek, zielonych dachów i fasad budynków, ogrodów deszczowych i łąk kwietnych. Ponadto duży nacisk zostanie położony na poprawę dostępności przestrzeni publicznej – podkreśla Jan Szymański.
—Jeremi Jędrzejkowski
